Ja o aviá afirmat Albert Einstein: las ondas gravitacionalas existisson. Mas fins uèi lo jorn la fisica o aviá pas pogut demostrar. Una còla de fisicians de l’Universitat de Basel (Soïssa) las a pogut mesurar per primièr còp. Èran las ondas que i aguèt dins l’Univèrs mai ancian. Per ansin, çò dison los scientifics, aqueste èra plan turbulent.
Après lor descobèrta en 2015 al Laboratòri d’Ondas Gravitacionalas (LIGO), ara una còla de scientifics las a pogut mesurar. Son una sòrta d’ondas desparièras de totas las autras. Se fan mai pichonas e puèi se fan mai amplas a travèrs del continuum de l’espaci-temps, çò es que destòrçon la geometria de lor pròpri espaci.
E mai totes los còrses amb acceleracion ajan d’ondas gravitacionalas, aquestas solament se pòdon mesurar quand lor massa es plan granda, coma es lo cas dels traucs negres o de las supernòvas. Aital, balhan d’informacions suls los mai grands faches astrofísics e tanben sus la formacion de l’Univèrs.
Es estada una còla dirigida per Stephan Antusch, de l’Universitat de Basel, que n’a pogut far l’estudi. Pendent aqueste, las an pogut trobar en mièg d’un espèctre de frequéncias fòrça naut. E an pogut descobrir qu’èran las ondas que i aviá en l’Univèrs mai ancian. En aquela epòca —fa mai de 15 000 milions d’ans—, èra fòrça pichon, caud e dens. Coma un balon de fotbòl.
Un Univèrs pichon mas turbulent
“L’Univèrs mai ancian èra fach d’ondas gravitacionalas. Èra un luòc fòrça pichon e tanben plan turbulent —çò diguèt Antusch—. Aquò se debanèt pauc après lo Big Bang. La cosmologia d’uèi lo jorn afirma qu’en aquela epòca l’Univèrs èra fach d’una sòrta de particula apelada inflaton. Aqueste èra un element fòrça complèxe”.
Se sap doncas que l’inflaton fluctuava e qu’aviá de caracteristicas fòrça especialas. Aital, oscillava dins las divèrsas regions de l’espaci. Aquestas son nomenadas oscillons e solament se pòdon imaginar amb l’ajuda de las ondas gravitacionalas.
“Fa fòrça temps que los oscilons an desaparegut —çò afirmèt Antusch—. Mas las ondas gravitacionalas qu’aquestes an emesas encara son omnipresentas dins tot l’Univèrs. Nosautres las podèm ara utilizar per estudiar lo temps passat plan melhor qu’abans”.
Après far servir divèrsas simulacions numericas, la còla de fisicians de L’Universitat de Basel a pogut ara calcular las mesuras del senhal d’un oscillon. Forman un pic fòrça prononciat dins l’espèctre de las ondas gravitacionalas. (Legissètz la seguida)
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Après lor descobèrta en 2015 al Laboratòri d’Ondas Gravitacionalas (LIGO), ara una còla de scientifics las a pogut mesurar. Son una sòrta d’ondas desparièras de totas las autras. Se fan mai pichonas e puèi se fan mai amplas a travèrs del continuum de l’espaci-temps, çò es que destòrçon la geometria de lor pròpri espaci.
E mai totes los còrses amb acceleracion ajan d’ondas gravitacionalas, aquestas solament se pòdon mesurar quand lor massa es plan granda, coma es lo cas dels traucs negres o de las supernòvas. Aital, balhan d’informacions suls los mai grands faches astrofísics e tanben sus la formacion de l’Univèrs.
Es estada una còla dirigida per Stephan Antusch, de l’Universitat de Basel, que n’a pogut far l’estudi. Pendent aqueste, las an pogut trobar en mièg d’un espèctre de frequéncias fòrça naut. E an pogut descobrir qu’èran las ondas que i aviá en l’Univèrs mai ancian. En aquela epòca —fa mai de 15 000 milions d’ans—, èra fòrça pichon, caud e dens. Coma un balon de fotbòl.
Un Univèrs pichon mas turbulent
“L’Univèrs mai ancian èra fach d’ondas gravitacionalas. Èra un luòc fòrça pichon e tanben plan turbulent —çò diguèt Antusch—. Aquò se debanèt pauc après lo Big Bang. La cosmologia d’uèi lo jorn afirma qu’en aquela epòca l’Univèrs èra fach d’una sòrta de particula apelada inflaton. Aqueste èra un element fòrça complèxe”.
Se sap doncas que l’inflaton fluctuava e qu’aviá de caracteristicas fòrça especialas. Aital, oscillava dins las divèrsas regions de l’espaci. Aquestas son nomenadas oscillons e solament se pòdon imaginar amb l’ajuda de las ondas gravitacionalas.
“Fa fòrça temps que los oscilons an desaparegut —çò afirmèt Antusch—. Mas las ondas gravitacionalas qu’aquestes an emesas encara son omnipresentas dins tot l’Univèrs. Nosautres las podèm ara utilizar per estudiar lo temps passat plan melhor qu’abans”.
Après far servir divèrsas simulacions numericas, la còla de fisicians de L’Universitat de Basel a pogut ara calcular las mesuras del senhal d’un oscillon. Forman un pic fòrça prononciat dins l’espèctre de las ondas gravitacionalas. (Legissètz la seguida)
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Apassionant, gran descobriment.
Ara esperem que no passi com d'altres: la radioactivitat, l'energia nuclear, o la genètica.
Posem seny.
Visca la Terra...lliure!
L'Ernest, "El Tàrrega".
E la gravitacion es una lei terribla, qu'atrai tota la moneda e las riquesas del mond dins de mans de mens en mens nombrosas…
l'Univers amb las ondas gravitacionals era e son plan turbulentas. La terra encara es turbulenta de trop, las persones tamben pateissen força las turbulèncias de las ondas gravitacionals, sustot quan han perdut la feina e se troban sense res. Es atal, las ondas gravitacionals existisson de fa molt de temps, e los cacauets de las bombas atòmicas que foten unas turbulències qu'es sentes de l'altra part de l'Univers .
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari