Dins lo país d’Arièja, sus la cima d’una montanha escarpada traucada de tutas e de sepulturas, mesclat amb d’autres edificis posteriors, se tròba totjorn qualques vestigis que çò qu’un jorn foguèt un els darrièrs bastions dels catars: lo castèl de Montsegur.
 
Pendent la crosada contra los albigeses, la majoritat dels senhors occitans foguèron progressivament despossedits de lors proprietats e domenis en favor dels barons franceses. Los nòbles occitans, enfonzats dins la misèria, serián coneguts jol nom de “faidits”. Serà tanben lo cas de Raimon de Perelha, filh de Guilhèm Rogièr de Mirapeis e de Fornièra de Perelha.
 
Quand Forniera intrèt dins la Glèisa catara de las bonas femnas, son filh Raimon, amb a pena 20 ans, veniá en 1204 lo nòu senhor de Perelha. Demest sas proprietats se tròba  tanben los tarcums d’un castèl plaçat sus la cima del Pog, al sud-èst de Fois, dins la vila de Montsegur.  Èran de tempses malaisits e insegurs e los perfièches catars, Raimon Blasco e Raimon de Mirapeis, creson que son emplaçament luenchenc e son accès dificil fan d’el lo luòc idonèu per s’amagar. Sollicitan alavetz del jove Raimon que bastisca sus la cima un castèl que servisca de refugi segur per aculhir los perseguits per defendre la fe catara.
 
Raimon faguèt drech a aquela demanda e, malgrat la pèrda de totas sas possessions en 1229, anèt demorar al près de sa familha dins lo recentament bastit castèl de Montsegur, segon çò qu’el meteis declara 40 ans après davant lo tribunal de l’Inquisicion, e segon çò qu’es escrich dins un dels escasses documents que s’es conservat d’aquela epòca.
 
Dins aquel fòrt inexpugnable e pauc conegut s’aculhirà a comptar d’aquel moment tot faidit,  cresent,  perfièch e quitament tanben la nauta ierarquia catara de Tolosa e de Rasés. Mas lo sètge del castrum de Montsegur, començat a la fin del mes de mai de 1243 per las tropas del senescal de Carcassona e de l’archevesque de Narbona, obliga de prene la decision de se defendre.  Raimon, un òme pacific, delega alavetz la defensa de la plaça a las mans de son cosin Pèire Rogièr de Mirapeis, qu’èra tanben co-senhor del castèl de Montsegur. Mas, après dètz meses de sètge, la precarietat de las condicions de vida, las malautiás e la mòrt per famina, fan demesir dramaticament lo nombre dels refugiats.
 
Raimon, conscient qu’aquela situacion es insostenabla, decidís de metre fin a tanta sofrença e demanda a son cosin que negòcie la reddicion al pus lèu possible. Atal, lo 1r de març de 1244 començan las convèrsas, mas l’armada francesa pausa una condicion: totes aqueles qu’abjuraràn pas l’eretgia moriràn sul lenhièr. Concedisson un relambi de 15 jorns per que perpensen, al cap del qual se cremarà totes los que perseveraràn dins l’eretgia.
 
Lo 16 de març de 1244, las flors cobrisson lo sòl de Montsegur e sus elas, a la primièra ora del matin, los soldats del rei de França trabalhan al prètzfach d’alestir un lenhièr gigantàs. Creson qu’es una estrategia d’intimidacion. Es un polit matin assolelhat. Manca a pena quatre jorns per qu’arribe la prima. L’armada dels franceses se pausa ara assetada l’èrba fresca mentre qu’espèra los òrdres dels superiors. Son convencuts que los refugiats occitans, dont d’adolescents e de vièlhs, abjuraràn al darrièr moment.
 
Ça que la, degun abjura pas, levat qualques unes que son estats prèviament elegits per que daissen un testimoniatge dels eveniments que son a mand de se passar aquel jorn a Montsegur. Un d’eles es Raimon que, abans d’abandonar per totjorn lo castèl que vendrà ocupat per un ancian amic de Simon de Montfòrt, deurà patir la dolor e la cruseltat de veire cossí mai de 200 innocents son cremats vius aquel jorn davant sos uèlhs, dont sa femna e sa filha.
 
Jol solelh e sens pietat, creman e se comburisson los còrses dels innocents mentre que lo vent escampa lentament lors cendres sul camp. Demòra pas pus que lors despolhas calcinadas. Après, lo solelh s’escond, lo vent quita de bufar e de finas gotas de pluèja començan de tombar del cèl. Pauc a cha pauc, s’intensifican fins a se clavelar coma d’espillas. Los soldats de Loís IX de França fugisson espaventats a l’abric en cresent que s’agís de qualque sortilègi o encantament d’aquel endrech enigmatic.
 
Mas de córrer servís pas a res, pr’amor que davant eles apareis la figura d’una eslançada dòna abilhada de blanc. Es Esclarmonda, qu’amb son regard solemne e son extraordinària beutat daissa totes los soldats paralisats. Eles, incapables de cessar d’agachar sos bèls uèlhs, senton a travèrs d’eles ara tanben sa tristesa e sa dolor prigondas per tanta sofrença patida a Occitània.
 
Puèi, lo temps s’emportèt aquel instant, e sus l’afligida arma dels borrèls solament demorèt l’imatge del vòl d’una colomba que bandeja sas alas entre las armas dels innocents que s’envòlan devèrs lo cèl amb un sòmi: veire liura qualque jorn lor aimada tèrra occitana.
 
Aquel foguèt lo darrièr massacre en massa que sofriguèt Occitània pendent la Crosada.
 
Uèi fa 773 ans dels eveniments istorics qu’aguèron luòc aquel jorn. Sus eles s’es elaborat aqueste raconte istoricoliterari en omenatge a las victimas d’aquel fatidic 16 de març de 1244. A l’ora d’ara, son remembrats sus una estèla plaçada sul Prat dels Cremats, al pè del castèl de Montsegur, ont se pòt legir:
 
“Als catars, als martirs del pur amor crestian. 16 març de 1244”.
 
 
 
 
Griselda Lozano

 

---

Aqueste article es adaptat del sit del roman Òc, que fa difusion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.