#2 A filh de lop, ne'n disetz de las eslordisas... Aimatz ben las opausicions faussas "aier/auei/deman", "istòria/avenir"... Mas fuec de Diu, non pas balhar de las leiçons sus Jornalet, podriatz benleu fossinar quauqu'un pauc mai dins los obratges de sciéncias umanas per ne'n saubre mai, entau vos eschivariá benleu d'aleiçonar la gent que fan de la recercha. Que ne'n sabetz d'aqueu collòqui? Lo project sus los parlars dau Creissent que comencet fai tres ans, qu'es justadament una equipa pluridisciplinària (pas mas daus linguistas) que l'a enginjat (qu'es los prumiers rescontres universitaris mas pas los prumiers rescontres autorn dau project) perque ne'n resta de las besunhas a compréner sus l'istòria de la formacion de quilhs parlars marchés, e qu'era temps de zo far perque deman, quò sirá tròp tard. L'objectiu, qu'es pas tant de delimitar netament l'òc de l'oïl, quò-quí, qu'es mai o mens desjà fach (siguessam d'acòrd sus los criteris retenguts), mas de descriure quilhs parlars mai precisament que çò qu'era estat fach daicianta a uei en los botar en perspectiva emb las autras donadas etnologicas, istoricas e sabe-ieu que tant.
A çò mas, qu'es pas diu possible de sautar a priori a la gòrja de la gent que s'investissen dins un trabalh de recercha. 'Restatz un pauc emb vòstras certituds a priori, esperatz au mens qu'un vos explique de que s'agis.
Una autra chausa, Peitieus es benleu mai favorizat per l'axe París-Bordeu e l'i a plan de las relacions Limòtges-Peitieus, oc segur, mas Peitieus demòra 3x mai pitit que Limòtges qu'es la tresesma vila d'Aquitània Nòva (a egalitat emb Pau) e Limòtges a totjorn visat mai vers Bordeu e París que vers Peitieus (manca ad una epòca per l'Universitat que l'i aviá pas grand chausa a Limòtges). Lo sud de Nauta-Vinhana a totjorn visat, se, vers lo sud-oest e l'i a nonmàs una partida de la Cruesa que visa vers Clarmont, pas tota la Cruesa, lo Nòrd visa vers Paris e dins los ranvers de Borgon Nuòu vers Limòtges.
E per 'chabar, un còp de mai, zo vos tòrne dire, qu'es "MassiU centrau" e pas "*MassiF centrau".

L'om vai passar quauquas oras, a delimitar lo parlar d'oc dau parlar d'òïl en se copar de la realitat d'uei. Si lo monde se sentan occitan, parlan occitan mas si se sentan pas occitan van mesprisar aquela lenga que pudis la miseria tant materiala qu'intelectuala.
Un jorn ai trobat un escrivaire regionalista limosin qu'avia escrich un libre sur una istoria que se passet dins las annadas 1920/1930, dins una petita comuna au nòrd de Limotges, dau costat dau solelh levant. Li damandei : "perque avetz pas escrich en occitan." - A! non l'occitan se parlava pus a l'epòca; l'occitan qu'era pus bas au sud. L'òm compren que l'òm pòd pas viure, si l'òm es escrivaire, de la literatura occitana, alaidonc l'òm en parla pas.

Lo Lemosin es pas una region tant unida qu'aquò. En realitat quò es una montanha que culmina a 1000m au mitan de la region. La populacion s'es establida dins sas combas. Aitau la Coresa viesa vers lo Cantal, Tolosa o Bordeu. La Nauta-Vienna vers Peiteus/Bordeu e la Creusa vers Clarmont. Las relacions se fasian dins lo sens nòrd/sud (Paris Limotges Tolosa; Paris Gueret) au detriment de las relacions transversalas. Uei, se fan en fonccion daus grands daxes economicas que son Peiteus, Bordeu , Tolosa. Quò es important per Limotges d'aver una façada atlantica (façada sur l'axe Peiteu/Bordeu). Mas la Coresa e la Creusa an pas los mesmes interests; se viran vers lo còr dau Massif Centrau e i a pas belcòp de possibilitats de developament d'aquel costat.

La civilisacion franca a totjorn contornar lo Massif-Centrau en passant per las planas charentesas e lo corridor dau Ròse. Aitau lo Massif-Centrau es una barriera entre la cultura dau nòrd e la cultura dau Sud. La limita Nòrd d'Occitania sembla correspondre ente las terras començan a prener de la nautor. Lo Massif-Centrau interessava Paris que dau moment qu'i i avia una main d'obra a anar quera e a la menar sur Paris.

Perque s'interessat a d'aquel parlar si l'òm pren pas en compte l'istòria?

Adieu,
Fa 30 ans que l'ausissi, que la familha de ma frema es de Bussiera Peitavina.
Un parlar encara viu dins lei campanhas, mai per quant de temps?