Jornalet publicarà cada dimars, fins a l'11 d'abril, la cronica de Gèli Grande sul Torneg de las Sièis Nacions de 2017, qu’auretz pogut escotar cada diluns sus Ràdio Lenga d’Òc.

Un jorn de 1823, dins un collègi de la vila anglesa de Rugby, se debanava una partida de fotbòl. Tot per un còp, un jogaire, En William Webb Ellis, faguèt quicòm d’extraordinari. Al lòc de picar la palma del pè, li petèt la fantasiá de la portar pels braces darrièr la linha advèrsa. Lo rugbi èra nascut …
 
Lo fotbòl practicat a l’escòla de Rugby se nomenèt Football Rugby. Calguèt de temps per que de règlas s’establiguèsson e qu’una federacion foguèsse fondada en 1871 en Anglatèrra, puèi en 1873 en Escòcia.
 
Lo 27 de març de 1871 a Edimborg, davant quatre mila personas pel primièr rescontre internacional, Escòcia batiá Anglatèrra 4 a 1. D’aquel temps, las esquipas èran de vint jogaires e cada rescontre durava dos còps cinquanta minutas.
 
L’annada d’aprèp en 1872, lo rugbi arribèt en França pel pòrt de Le Havre dins las malas de negociants de lenga anglesa, mas los normands aimèron pas aqueste espòrt que s’escapèt lèu cap a París, embonilh del Mond, coma totes o sabèm e o patissèm. 
 
Irlanda rescontrèt Anglatèrra en 1875.
 
En 1877 lo nombre de jogaires per cada esquipa passèt definitivament de vint a quinze.
 
En 1877 tanben, lo rugbi arribèt en Occitània pel pòrt de Bordèu dins las malas d’autres negociants de lenga anglesa e aquí l’empeut prenguèt.
 
Lo País de Galas rescontrèt Anglatèrra en 1881, Irlanda en 1882, Escòcia en 1883. En 1884, pel primièr còp las quatre còlas se rescontrèron totas la meteissa sason. En 1885 e 1886, la competicion foguèt pas completa, pr’amor de garrolhas entre las federacions.
 
En 1888 e 1889, los angleses i participèron pas, perque refusavan de rejónher l’International Rugby Board. I seràn integrats ça que la en 1890.
 
Entre 1891 e 1895, un conflicte entre los clubs del Nòrd d’Anglatèrra que volián pagar los jogaires e lor federacion desemboquèt sus una trencadura que ne nasquèt lo rugbi de tretze.   
 
En 1892, la palma qu’èra encara redonda coma al fotbòl venguèt oficialament ovala.  
 
En 1897 e 1898, per encausa d’un afar de professionalisme d’un de sos jogaires, los Galeses poguèron pas rescontrar Irlanda e Escòcia.
 
En 1906, la primièra esquipa dita de França essencialament compausada de jogaires dels clubs parisencs encontrèt los Totes Negres de Nòva Zelanda, puèi Anglatèrra.
 
1910 marquèt la data de la creacion del Torneg de las Cinc Nacions.
 
L’an 1910, lo Torneg passèt de quatre a cinc nacions, amb la participacion pel primièr còp d’una esquipa de França ja plan occitana. Anglatèrra gasanhèt aqueste primier Tornèg.
 
En 1913, lo biais de far de l’arbitre del rescontre entre França e Escòcia agradèt pas a d’espectators malcontents, qu’intervenguèron per lo tustar. Sens la policia, seriá estat escanat.
 
Per encausa d’aquesta violéncia, en 1914, la federacion escocesa refusèt de jogar contra los occitans de França. A pena dintrats èrem fòrabandits del Torneg. La bocariá militara de 1914-1918 anullèt aquesta decision.
 
Lo Torneg recomencèt pas qu’en 1920.
 
En 1920, foguèt creada la Federacion Francesa de Rugbi que preniá la seguida del comitat rugbi de l’Union de las Societats Francesas d’Espòrts Atletics (USFSA).
 
Las annadas 1920 foguèron marcadas per 5 victòrias anglesas, 2 victòrias escocesas e  irlandesas e una victòria galesa.
 
En 1921, los occitans de França acabèron segonds a egalitat amb lo Pais de Galas, mas en 1925, 1926 e 1929 aguèrem dreit al culhèr de bòsc per quatre desfachas. Foguèrem Fàni, coma disèm en çò nòstre.
 
Pareis que lo rescontre entre los occitans de França e los galeses de 1930 foguèt un som de brutalitat sul prat jogatièr. A la tota fin del Torneg de l’an 1931, los occitans de França foguèron tornarmai fòrabandits per tres rasons.
 
Bèl primièr, lo biais de foncionar del nòstre campionat per clubs qu’agradava pas a las autras nacions de l’International Board. D’en segond, lo professionalisme que fasiá lingueta a un fum de practicants del Quinze que passèron al Tretze, e per acabar los britanics nos acusavan de practicar un jòc tròp violent tant en club coma en seleccion nacionala.
 
De 1932 a 1939, angleses, escoceses, galeses e irlandeses se’n tornèron tranquillòts al Torneg de las Quatre Nacions d’un còp èra.
 
Totas aquelas annadas, los occitans de França se deguèron contentar de jogar contra Alemanha, Itàlia e Romania. 
 
Entre 1940 e 1944, la FFR quinzista causiguèt d’èsser petainista e o faguèt tot per interdire lo rugbi de tretze e lo tuar. A la tota fin del petainisme, i aguèt pas vertadièrament d’epuracion e los bens del tretze confiscats pel quinze, la FFR se los gardèt.   
 
Pr’amor de la segonda guèrra mondiala, lo Torneg se faguèt pas de 1940 a 1946.
 
 
 
 
Gèli Grande