“Item mes quoan anerem a·bei los de Bilac despenerem goeit sos e miei quosos e·prosomes VIII S III”. I a 17 ans que los  Compdes de Vielha m’intrigan. Quin modèl de lenga emplegavan los còssos de Vielha entre 1563-1565 per menar la comptabilitat? I vesi pas los articles definits eth, era del gascon de montanha. E de còps que i a, sembla que los còssos seguisson de modèls de l’autre costat de la termièra: “resten a·debe los quonsols biels a los quonsols nabets goeyt duquats tot condes finat”.
 
Aquel chepic lo devi a Melquiades Calzado de Castro, que l’an 2000 publicava Es compdes de Vielha, editat pel Conselh General d’Aran.
 
Calzado descobriguèt la Val d’Aran en 1947, quand faguèt las milícias universitàrias dins la vila de Bausen. Abans, aviá fach d’estudis de drech a l’Universitat de Barcelona.
 
Calzado foguèt jurista e membre del collègi dels avocats de Barcelona, coma abans o èra estat son paire, coma abans o èra estat son grand, coma abans o èra estat son rèire-grand. Totun, l’especialitat de Calzado foguèron las asseguranças. Foguèt una celebritat dins aquel mitan. Pensatz qu’un còp,  a la comanda de l’Associacion Internacionala de las Asseguranças Mutualas, redigiguèt un projècte de Lei de las Asseguranças Mutualas Liuras al profièch de la Russia pòstsovietica.
 
En 1947, per astre per Aran, Calzado descobriguèt un país amb una istòria juridicoadministrativa pròpria. Sas investigacions, sa constància, sa capacitat de trabalh e sa generositat an rendut possible l’Archiu Calzado, que a son sèti a la Bibliotèca de Les. Son mai de 500 volums restacats amb Aran. L’archiu Calzado es, sens cap de dobte, lo fons documentari mai important sus l’istòria d’Aran.
 
A mai d’Es compdes de Vielha, aviá editat Era Baronia de Les, estudi istoricogenealogic sus aquesta baroniá creada en 1478.
 
Calzado aviá collaborat a fòrça publicacions collectivas, aviá prolongat los trabalhs de fòrça especialistas del fach aranés. Es el qu’aguèt l’iniciativa de crear la colleccion “Eth paisenhe”, dedicada a d’òbras brèvas de recèrca e divulgacion. I aviá publicat Terra digna. Val d’Aran en 1976, e Justícia popular en Bausen. Val d’Aran, en 1997.
 
Èra plan conegut pels lectors del jornal barcelonés La Vanguardia, que l’avián legit plan sovent dins la seccion ’Letras dels lectors’. Sas letras portavan totjorn sus Aran: sa tissa, son obsession. Aquelas letras valon lo còp.
 
En 2010, l’Institut d’Estudis Aranesi faguèt editar en cò de Pagés editors la Miscellanèa en aumenatge a Melquíades Calzado de Castro “damb eth còr aranés”, es un bon moment per la recuperar. Segur que mai d’un s’espantarà davant la nautor de la siá figura.




Manèl Zabala



 

Un gran aranesista mos a deishat aué. Tot eth men respècte. Aran ei de dò https://t.co/8JdMLTB9jg

— Mireia Boya Busquet (@yeyaboya) 11 d’abril de 2017

 

Ager dimars 11 d’abriu ara edat de 93 ans, moric D. Melquiades Calzado de Castro, aranés adoptiu e illustre d’Aran. https://t.co/06Rq6AXwa9pic.twitter.com/ltiUBeDinc

— Conselh Generau Aran (@conselharan) 12 d’abril de 2017

 

Rebrembem a Melquíades Calzado, qu'a mòrt aué. Parlar der estudi dera istòria d'Aran ei parlar deth sòn gran trabalh d’investigacion. pic.twitter.com/hwigbw0aG2

— agaran (@agdaran) 11 d’abril de 2017