Publicàvem ièr una analisi politica de l’eleccion presidenciala francesa, extracha de Directa, que presentava lo segond torn coma “un cantatge politic”. Uèi publicam un autre vejaire, aqueste còp del jornalista Vicent Partal, qu’espèra que los electors permetràn pas que ganhe Le Pen, e mai se cranh que la victòria ultradrechista siá possibla. L’editorial foguèt publicat en catalan dins VilaWeb diluns passat, e en seguida vos n’ofrissèm una adaptacion en occitan.

M’agradariá de jónher lo còr d’aquel mond que dison que lo cordon sanitari contra lo Front Nacional marcharà fòrça plan e  que dins doas setmanas Emmanuel Macron serà lo nòu president de França. Malaürosament, e mai se cresi qu’aquela opcion siá la mai probabla, cranhi qu’aquò siá pas tan simple.
 
L’estat francés visquèt dimenge passat un vòte istoric. Pel primièr còp dins la Cinquena Republica, cap dels dos grands partits passèt pas al segond torn. Los Republicans, malgrat los escàndols a l’entorn de Fillon, foguèron los tresens, mas a fòrça distància dels dos primièrs, e lo Partit Socialista s’afondrèt plan mai que çò que s’èra previst. Que lo partit de l’actual president de la Republica obtenga solament lo 6% dels vòtes es simplament impressionant.
 
Macron, evidentament, a reüssit una proesa. Èra un grand desconegut fa qualques meses e s’es plaçat en tèsta de l’eleccion amb una candidatura formalament independenta. E a ganhat Le Pen per mai d’un milion de vòtes. Lo segond torn electoral, d’aicí a doas setmanas, deuriá far president Macron. Mas per i arribar, se pòt produire plan de causas qu'a l’ora d’ara son pas seguras.
 
D’en primièr, ieu vesi pas clarament que la soma dels vòtes siá automatica, mens encara se los dos grands partits tradicionals an perdut l’autoritat davant l’electorat. Fillon e tota la drecha francesa an cridat sul pic lors electors a votar Macron, contra Le Pen. Mas Mélenchon, en un gèst tan teatral coma inutil, a refusat de sosténer Macron. Los sièis milions de vòtes de cadun dels dos candidats auràn la decision finala, doncas. E ai l’impression que demest los votants de Fillon i aurà de grands dobtes. Tan grands coma espèri que seràn los dobtes dels votants de Mélenchon. Cresi qu'una part dels votants de la drecha francesa desobesirà a la crida a manténer lo cordon sanitari contra Le Pen, mas espèri qu'una part de l’esquèrra de Mélenchon se contentarà pas tanpauc d’aquel “fa pas res, los dos son parièrs” que lo cap de l’esquèrra radicala metèt en scèna. Los autres candidats i an pauc a dire, mas vòli atraire l’atencion sul resultat de Nicolas Dupont-Aignan qu'obtenguèt près del 5% dels vòtes amb un discors fòrça pròche del Front Nacional.
 
Cal que prengam en compte que dins los jorns que venon tot se pòt passar. Un atemptat, saique, poiriá cambiar l’ambient tot d’un còp. Macron, tot comptat e rebatut un grand desconegut e una persona amb fòrça zònas d’ombra, esperem qu'amague pas cap d’estonament inesperat. La drecha republicana a començat la batalha intèrna e sabèm pas ont nos menarà tot aquò. Los gèstes politics, doncas, los caldrà mesurar al maxim dins aquestas doas setmanas, amb una prudéncia exemplara que sabi pas se totes la saupràn manténer.
 
Tendrem l’alen, doncas, en esperant que tot finirà plan. Mas quitament se s’acaba plan, aqueste còp lo panorama es pas brica estrambordant. Podèm far totas las especulacions del Mond, mas dimenge lo Front Nacional batèt son recòrd istoric de vòtes. E s'impausèt netament dins una bona part de l’estat, amb fòrça clartat en Catalonha. Se ditz que progrèssan pas, qu'en realitat dempuèi las presidencialas de 2002 an pas fach cap de grand saut endavant e que d’aver pas ganhat lo primièr torn es justament la pròva que lor projècte es agotat. Mas es pas una badinada que, quinze ans puèi e mentre que los dos grands partits de França s’enfonzan dins la misèria, sèt milions e mièg de franceses ajan decidit de votar una Le Pen.
 
Lo drama francés nos pausa la question, fin finala, de la situacion d’Euròpa, e mai precisament de cossí l’extrèma drecha tròba un camin que l’installa dins lo panorama politic coma una fòrça determinanta. Dins aquel sens, Michel Onfray —una de las voses mai lucidas de França, cresi— se demandava dimenge se de verai la classa politica voliá metre fin a aqueles grops o se solament se’n servissiá per son profièch personal. E afirmava amb una franca claretat: “Se combat pas aquela resistibla ascension per la diabolizacion, mas en assecant lo palun que noirís lors ambicions”. Efectivament, aquí la question.
 
 
 
 
Vicent Partal
Editorial publicat en catalan dins VilaWeb lo 24/04/2017