Actualitats
França contunha d’amagar la vertat sul chaple de mai de 1967 en Guadalope
Los dorsièrs sul chaple perpetrat per la polícia francesa sus la populacion negra revoltada a Lapwent en mai de 1967 –”Mé 67” en creòl–, que devián èsser desclassificats ara qu’an passat 50 ans, demoraràn classificats 25 ans de mai.
Lo contèxt de la revòlta
En 1947, las islas caribencas de Guadalope cambièron d’estatut de colònia esclavagista a departament francés d’otramar.
En 1952, una cauma de trabalhaires del sector de la cana sucrièra en crisi foguèt reprimida per la polícia dins lo fuòc.
Lo 20 de març de 1967, Vladimir Snrsky, proprietari blanc d’un grand magazin de cauçaduras a Basse-Terre, diguèt a son can “vai saludar lo negre!” per fin que cacèsse Raphaël Balzinc, un cordonièr negre, vièlh e andicapat, alara que s’aprestava a trabalhar davant lo comèrci de son agressor. Aquel episòdi de racisme causèt de susmautas pendent qualques jorns, que foguèron reprimidas per la gendarmariá jol comandament del prefècte de Guadalope Pierre Bolotte, que foguèt naut foncionari jol regim de Pétain, puèi dins diferents ministèris del govèrn del General de Gaulle e dins plusors colònias francesas.
Los eveniments de Mé 67
Lo 24 de mai de 1967, de trabalhaires guadalopencs del sector de la construccion comencèron una cauma per reclamar una aumentacion de salari d’un 2%. Lo matin del 26 de mai, lor patron, Georges Brizard, acceptèt un rescontre per negociar amb lo menaire de la protèsta e lo prefècte Bolotte.
Del temps del rescontre, los trabalhaires, acompanhats de liceans e d’autres ciutadans, s’èran acampats davant la cambra de comèrci. S’escampèt la rumor que Brizard auriá declarat “quand los negres auràn talent, tornaràn al trabalh”, çò que desencadenèt lor colèra. Al cap de qualques minutas, l’òrdre èra donat a la polícia antisusmautas francesa, las Compagnies Républicaines de Sécurité (companhiás republicanas de seguretat, CRS), de tirar sus la populacion.
Pendent los tres jorns seguents, de policièrs foguèron mandats en prodèl de metropòli per contunhar lo chaple, mentre que los guadalopencs se defendián de las balas en lançant de clòsques de cauquilhatges. Segon de testimònis dels faches, la tòca de Bolotte èra de se desbarrassar de comunistas e d’independentistas sus l’isla.
Lo bilanç oficial de l’epòca foguèt de 8 mòrts, mentre que d’autras fonts parlan puslèu d’entre 85 (nombre reconegut en 1985 per Georges Lemoine, secretari d’estat francés cargat de l’otramar) e 100 (segon la deputada Christiane Taubira) victimas mortalas demest los civils e d’un trentenat de ferits demest los policièrs.
Un dorsièr classificat “secret defensa”
Los rapòrts de polícia suls eveniments de Mé 67 foguèron classificats “secret Défense” (secret militar) per França, çò que i enebís l’accès al public. Èra previst qu’aquela classificacion expirèsse al cap de 50 ans, donant finalament accès a la vertat sus aquel episòdi de l’istòria de Guadalope e sus l’implicacion del govèrn francés dins aquel afar.
Ça que la, França declarèt la velha dels 50 ans del chaple que lo dorsièr deviá demorar classificat 25 ans de mai. D’aquel temps, los que visquèron los eveniments en primièra persona seràn probablament totes defuntats.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Comprene que matassin tanta gent, la policia a las ordres de la dreta chovineta.
#3 Espèri qu'avètz comprés que disi pas que los guadelopencs son racistas mas que un fum de foncionaris (pas totes, o precisi) qu'i van per trabalhar las gautas del cuol al solelh o dison. Emplègan lo mot e te fan de comparasons:" Guaiana e Martinica encara pòt passar mas a la Guadalopa son racistas". Quant al eveniments, son sachuts en Guadalopa. Los que i van coma de profitaires se'n chautan. Levat los medias de la metropòli, se es que s'infòrman, vòlon pas saupre çò que se passa ont an causit de viure. E quand aquò bolèga e que son embestiats dins lor far niente alara s'escandalizan. Fa que ne coneissi un brave molon que se son entornats. E val mai aital, aqueles arlèris fan pas mestièr.
#1 Vertat ! Mès n'es pas "racisme" ! Es per se defendre e héser respectar.
Ic pòdi testimoniar : las gents , n'i a pas mèi amistós e calorós , quan sentissen que tu, los respectas e t'interessas ad eths e au país , que parlas a cadun en sorrisent, qu'assajas de compréner la lenga e emplegar quauques mots, que ne hès pas deu fièr damb eths, a t' imaginar qu'ès "en Exagonia" per impausar ton biais de hèser e de pensar, e a víver a despart embarrat en un "ghetto" de "metropolitans". En 40 annadas , JAMÈI n'èi trobat nat "racisme" .
Fòrça monde portèren testimoni de çò que se passèt , tant a Bastè (Basse-Terre) com a Lapwent (Pointe-à-Pitre) : adara tots los hèits son sabuts.
Lo bronc es lo "perqué ?". Sembla que lo govern de De Gaulle cranhava l'influéncia deus independentistas au mièi de la populacion, e volut atau eishantar a jamèi los que los escotavan : la "departementalisacion" de 1947 èra una engana = centralisacion mèi hòrta, shens los drets sociaus de França exagonala : paga deus salariats 1/2 o 1/3 mèi baisha, gaire drets per los salariats , per la retirada, allocacions familialas e autas ignoradas , mès tanben mancas greus per l'ensenhament deus mainats o la santat , los espitaus, o l'aiga, o l'electricitat etc etc ... La majoritat de la populacion vivèva en una misèria vergonhosa . Shens oblidar "l"assimilacion" culturala per francizar las gents , la lenga creòla mespresada e percaçada.
Lavetz los independentistas, i avèva monde per los escotar + Cuba de Castro n'èra gaire lunh ! + La guèrra d'Argeria (independéncia en1962) n'èra pas briga oblidada.
Tota aquera "subversion" independentista , lo govern la volèva acabar de tira : fusilhèren grevistas que manifestavan, mès tanben monde que passavan per las carrèiras per azard : voluren terrorizar. En seguida tanben força monde esturen emprisonats e jutjats.
Los 27 e 28 de mai son jorns importants per Guadalopa per las susmautas deus esclaus contra l'esclavatge en 1802 e 1848. Mès engüan son sustot los 50 ans d'aqueths hèits de 1967, jamèi oblidats, que se commemorèren .
Aqueles eveniments devon pesar sus l’ambient en Guadalopa. E coma son amagats, los metropolitans que se pensan d’anar trabalhar alai se’n tòrnan en li fasent una marrida reputacion. Te declaran a qui vòl l’ausir que dins l’Otramar i a pas cap luòc mai racista que Guadalopa (racisme al revèrs, cal comprene, dels negres pels blancs). Es vertat qu’escorcolhan pas gaire l’istòria de l’illa. La majoritat se’n foton: Guadalopa es França, punt! Cal dire que n’i a fòrça que i van mai motivats per un sea sex and sun fantasmat que per contribuïr a la vida de l’illa, que l’esperit colonialista contunha vent en popa jos aquelas latituds. Elie Domota a plan rason quand denóncia la pwofitassion: aquels toristas del trabalh son mai que mai de profitaires e de mai racistas, eles, a de bon.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari