L’estat liure associat de Puerto Rico a fach aqueste dimenge un referendum d’autodeterminacion de natura non constrenhenta. Los ciutadans an pogut causir entre tres opcions: s’integrar als Estats Units coma los autres estats de plen drech, manténer l’estatut actual d’estat liure associat o ben l’independéncia completa. Amb una participacion de solament lo 23%, lo 97% dels vòtes an demandat de venir lo 51n estat dels Estats Units.
 
De tot biais, serà lo Congrès dels Estats Units que o decidirà. E las cambras son, a l’ora d’ara, dominadas per una majoritat republicana desfavorabla a descolonizar Puerto Rico e doncas ne vòl pas facultar l’integracion coma un estat de l’Union.
 
L’actual governador de Puerto Rico, Ricardo Rosselló, ganhèt las eleccions amb la promesa que l’illa venguèsse un nòu estat dels Estats Units. La situacion actuala del país, amb un 45% de pauretat e un taus de caumatge del 12% lo menèt a convocar lo referendum.
 
La rason principala es que, se Puerto Rico venguèsse un nòu estat dels Estats Units, la lei estatsunidenca permetriá de protegir los creditors del país d’una eventuala quincanèla e lo país ganhariá la fisança per sas obligacions d’un dèute de 72 miliards de dolars. En mai d’aquò, l’illa recebriá 10 miliards de dolars coma finançament federal e lors ciutadans aurián drech de participar a las eleccions legislativas e presidencialas dels Estats Units e de recebre las meteissas ajudas publicas que los ciutadans estatsunidencs.
 
Es pas lo primièr còp que se fa un referendum en Puerto Rico. Se n’an convocat dins los ans 1967, 1993, 1998 e 2012. Fa cinc ans, los ciutadans votèron majoritàriament (54%) per que lo país venguèsse un nòu estat dels Estats Units, mas lo Congrès estatsunidenc o prenguèt pas en compte perque lo 30% dels vòtes foguèron blancs o nuls e se remetèt en causa la legitimitat politica de la consulta. Solament lo 5% dels ciutadans votèt per l'independéncia totala de Puerto Rico.