Los arqueològs americans tornan èsser estonats. Huaca Prieta, una de las piramidas mai ancianas de tot lo continent american èra estada bastida fa 7800 ans. Aquò es çò que pensavan. Ara an trobat una pròva materiala d’ocupacion umana del luòc de fa 15 000 ans. Es aital la confirmacion d’un dels sits arqueologics amb preséncia umana mai anciana de tota America.
La piramida de Huaca Prieta, a 600 quilomètres de Lima, en Peró, forma una tras qu’ordinària montanha de depaus de tèrra uèi lo jorn que foguèt una estructura ceremoniala plan importanta dins l’airal pendent de centenats d’annadas. L’òme comencèt de la bastir fa mai de 7800 ans mas ara un nòu estudi confirma la preséncia jos 30 mètres de tèrra a la basa de la piramida d’espleches de pèira, d’òsses d’animals e de tròces de plantas dels primièrs americans qu’arribèron al luòc fa 15 000 ans. E aquesta afirmacion balha mai de veracitat encara a una teoria fins a uèi encara discutida: los primièrs òmes arribèron a America Meridionala a travèrs de la còsta.
L’estudi es estat dirigit per Tom Dillehay, de l’Universitat Vanderbilt a Nashville, en Tennessee, que voliá saber çò que i aviá jos aquela montanha de tèrra. De mai, una còla de geològs voliá saber cossí èra estada bastida la piramida. Après cinc ans d’excavacions, lo trauc ja aviá 31 mètres de prigondor. E alavetz comencèron d’aparéisser los primièrs simbòls d’ocupacion umana preïstorica.
Aital, lo nòu estudi, publicat dins la revista Science Advances, soslinha que foguèron trobadas de pròvas materialas de fuòcs, d’òsses d’animals, de rèstas de plantas e d’espleches simples de pèira. Lo radiocarbòni balhèt la data mai anciana d’ocupacion umana en America jamai trobada fins ara: 15 000 annadas.
Una lista que comença de créisser
Huaca Prieta fa ara partida d’una lista pichona que s’espandís de mai en mai: los luòcs americans qu’an una preséncia umana abans fa 14 000 ans. L’arqueologia classica afirma que l’òme modèrne arribèt en America de Siberia estant a travèrs d’Alaska e Canadà e que seriá pervengut a l’interior dels Estats Units fa solament 13 000 ans.
Malgrat aquò, de sits coma Monte Verde en Chile ja avián començat de convéncer los arqueològs que l’òme seriá arribat fòrça lèu en America fa mai de 14 500 ans. E aquò vòl dire que, en luòc de viatjar a travèrs de Canadà, o auriá fach a travèrs d’una rota fòrça mai logica: la còsta del Pacific. Mas trobar d’evidéncias arqueologicas d’aquò es fòrça malaisit.
Los òmes e las femnas de Huaca Prieta, totun, ne son una bona pròva, segon aqueste nòu estudi. Encara uèi los abitants de la zòna caçan de làmias encaladas sus la còsta per las tempèstas. “Amb aquò n’i a pas pro per provar que los primièrs americans arribèron aquí per la còsta, çò diguèt Dillehay. Mas nos balhan un bon imatge de cossí vivián a l’epòca: demoravan dins de camps temporaris dins de paluns e manjavan d’avocats, de pebron, de mollusques, de làmias, d’aucèls e de lions de mar. Mas, e aquò es estonant, avèm pas trobat cap d’arpon”. Mas los abitants de l’airal uèi lo jorn tuan las làmias trobadas en tèrra amb un truc al cap e es probable que pendent la preïstòria la quita tecnica foguèsse utilizada.
Segon los arqueològs qu’an realizat aqueste estudi, los òmes e femnas qu’arribèron a Huaca Prieta coneissián plan l’environament. Èran pas preissats d’anar mai luènh, en direccion del sud. “Sembla lo començament de la colonizacion del luòc, çò diguèt Loren Davis, arqueològ de l’Universitat Estatala d’Oregon a Corvallis. E mai sapiam ara qu’es un luòc fòrça ancian, podèm capitar a imaginar que foguèron pas los primièrs”. (Legissètz la seguida).
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
La piramida de Huaca Prieta, a 600 quilomètres de Lima, en Peró, forma una tras qu’ordinària montanha de depaus de tèrra uèi lo jorn que foguèt una estructura ceremoniala plan importanta dins l’airal pendent de centenats d’annadas. L’òme comencèt de la bastir fa mai de 7800 ans mas ara un nòu estudi confirma la preséncia jos 30 mètres de tèrra a la basa de la piramida d’espleches de pèira, d’òsses d’animals e de tròces de plantas dels primièrs americans qu’arribèron al luòc fa 15 000 ans. E aquesta afirmacion balha mai de veracitat encara a una teoria fins a uèi encara discutida: los primièrs òmes arribèron a America Meridionala a travèrs de la còsta.
L’estudi es estat dirigit per Tom Dillehay, de l’Universitat Vanderbilt a Nashville, en Tennessee, que voliá saber çò que i aviá jos aquela montanha de tèrra. De mai, una còla de geològs voliá saber cossí èra estada bastida la piramida. Après cinc ans d’excavacions, lo trauc ja aviá 31 mètres de prigondor. E alavetz comencèron d’aparéisser los primièrs simbòls d’ocupacion umana preïstorica.
Aital, lo nòu estudi, publicat dins la revista Science Advances, soslinha que foguèron trobadas de pròvas materialas de fuòcs, d’òsses d’animals, de rèstas de plantas e d’espleches simples de pèira. Lo radiocarbòni balhèt la data mai anciana d’ocupacion umana en America jamai trobada fins ara: 15 000 annadas.
Una lista que comença de créisser
Huaca Prieta fa ara partida d’una lista pichona que s’espandís de mai en mai: los luòcs americans qu’an una preséncia umana abans fa 14 000 ans. L’arqueologia classica afirma que l’òme modèrne arribèt en America de Siberia estant a travèrs d’Alaska e Canadà e que seriá pervengut a l’interior dels Estats Units fa solament 13 000 ans.
Malgrat aquò, de sits coma Monte Verde en Chile ja avián començat de convéncer los arqueològs que l’òme seriá arribat fòrça lèu en America fa mai de 14 500 ans. E aquò vòl dire que, en luòc de viatjar a travèrs de Canadà, o auriá fach a travèrs d’una rota fòrça mai logica: la còsta del Pacific. Mas trobar d’evidéncias arqueologicas d’aquò es fòrça malaisit.
Los òmes e las femnas de Huaca Prieta, totun, ne son una bona pròva, segon aqueste nòu estudi. Encara uèi los abitants de la zòna caçan de làmias encaladas sus la còsta per las tempèstas. “Amb aquò n’i a pas pro per provar que los primièrs americans arribèron aquí per la còsta, çò diguèt Dillehay. Mas nos balhan un bon imatge de cossí vivián a l’epòca: demoravan dins de camps temporaris dins de paluns e manjavan d’avocats, de pebron, de mollusques, de làmias, d’aucèls e de lions de mar. Mas, e aquò es estonant, avèm pas trobat cap d’arpon”. Mas los abitants de l’airal uèi lo jorn tuan las làmias trobadas en tèrra amb un truc al cap e es probable que pendent la preïstòria la quita tecnica foguèsse utilizada.
Segon los arqueològs qu’an realizat aqueste estudi, los òmes e femnas qu’arribèron a Huaca Prieta coneissián plan l’environament. Èran pas preissats d’anar mai luènh, en direccion del sud. “Sembla lo començament de la colonizacion del luòc, çò diguèt Loren Davis, arqueològ de l’Universitat Estatala d’Oregon a Corvallis. E mai sapiam ara qu’es un luòc fòrça ancian, podèm capitar a imaginar que foguèron pas los primièrs”. (Legissètz la seguida).
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Se sap molt poc de la vida primera,e tot son imaginacions, un dits d'una maniera e altras de l'altra, cap igual, cada una a la seuna. Mas es bon investigar aquests origens de la història, es cultura, saber. Mas melhors creirer-ho pas tot.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari