Se tracha d’un libre requist. Requist per çò que pel primièr còp Anna Brenon parla un pauc d’ela-meteissa. Nos parla de son percors professional, de son biais de trabalhar, mas pas sonque… Nos ditz tanben quines son sas sentidas e ressentidas de cara a la matèira que trabalha. Dins aqueste obratge Anna Brenon sembla voler anar de cap a son lectorat dins sos vestits umans. Per definicion, en scientifica aplicada e professionala la personalitat de l’istoriana pòt pas transparéisser de son òbra. E sabem totes las qualitats professionalas menimosas d’Anna Brenon. Per aquestas rasons deontologicas ne podiem pas saupre gaire per çò que la tòca personalament.

Amb aqueste libre, mai que de se far plaser, ai lo sentiment que volguèt nos far un present, a nautres, sos legeires. Nos volguèt parlar mai directament d’ela e de son trabalh. Nos volguèt escalcir sa concepcion, non soncament de la mission scientifica de l’istoriana, mas tanben nos donar sas quitas impressions de femna clinada subre un sujecte istoric. Òm poriá dire qu’amb aqueste obratge Anna Brenon nos volguèt desvelar un pan de la seu umanitat. Per aquò far, trapèt lo sol biais qu’angue plan: lo dialògue. Fraita de poder dialogar amb totes sos legeires a l’encòp se prenguèt un medià. Aqueste foguèt Jean-Philippe de Tonnac. D’aqueste òme sabem pas res en defòra de la seu bibliografia que se trapa en fin de volume. Mas aquesta balha pas gaire d’indica subre lo trabalh de l’autor. Se i trapa de titols tan disparièrs que “La pensada chinesa d’uèi”, “La revolucion axesuala” o encara “Egipte: antologia de l’Empèri Ancian fins a d’uèi”. Aquò rai de la personalitat e de las recèrcas de Jean-Philippe de Tonnac que dins l’obratge que nos interessa, son ròtle se cantona a pausar questions e qualques còps far pichons comentaris. Es aquí pretèxte a far dire a Anna Brenon çò qu’a pas l’escasença de dire dins un obratge scientic ponchut.
 
L’autor, emai per èsser ateva, amaga pas son admiracion per la civilisacion occitana de l’Edat Mejana e lo catarisme. Remira mai que mai la non-violencia e la toleréncia d’aquesta religion crestiana. Un moment donat Anna Brenon rapòrta las paraulas de Pèire Lafont, un paisan de Vaishís en Arièja-Nauta (probablament en Coserans) que disiá en 1321 (al moment de l’arrestacion de Guilhem Belibasta): “Compte tengut que los eretges fan pas de mal a deguns, estimi qu’es un pecat de lor far de mal”. E l’autora de comentar: “Aquela afirmacion siuada me caravira… La revolucion bèla del cristianisme, aquò’s plan aquesta revolucion non-violenta. Aquò’s Pèire Lafont que, sempre, en totes los sègles, a rason”. En aquestes tempses ont l’islamisme radical contunha de carrejar son intoleréncia fonsa e de terrorisar los “infidèles” de la planeta sancèra, podem pas que soscriure a l’assercion de l’istoriana. Podem pas qu’èsser admiratius per nòstres compatriòtas de l’Edat-Mejana. D’alhors los legeires afogats d’Anna Brenon agèron léser de persebre dins son òbra, ja abondosa, son inclinacion remirativa per la civilisacion occitana de l’epòca estudiada. Ecriu a n’aquel prepaus: “Sabem que los cavalièrs occitans se rasavan, çò qu’èra pas forçadament lo cas de lors collègas del Nòrd. Los crosats en desbarcant en Occitània -tal coma los qu’un pauc mai lèu, en camin per la Tèrra santa, se son confrontats al monde bizantin- se son trufats dels Meridionals que se vestissián de blisauds de seda de las colors mirgalhadas, bordejats d’aufrés, e que se rasavan. De monde puslèu efeminats, qué! Sens voler quichar sul trach, i aguèt tanben una cèrta confrontacion de civilisacion, pel mens del biais d’èsser, e travèrs lo rescontre del “rufes cavalièrs del Nòrd” amb los cavalièrs rafinats de la fin’amor”. Un moment donat, dins lo libre, l’autora ditz tanben presar la lenga occitana.
 
Mas aquí ont aqueste libre es caporal, es que permet a l’istoriana-cartista de s’explicar subre la cavala que d’unes sembla-istorians volguèron li lançar. Aquestes catoliques reacionaris doblats de jacobinistas tissoses, an ensajats un moment donat (e d’unes contunhan encara) de far creire que l’inquisicion auriá pas agut qu’un ròtle minor dins la desaparicion del catarisme. Emai contra l’evidéncia dels documents e contra tota deontologia scientifica contunhan de negar lo terrorisme inquisitorial. Pr’aquò pòdon pas èsser sens saber que l’institucion fascista de l’inquisicion es estada creada en 1233 pel papa Gregòri IX per n’acabar difinitivament, pel ferre e pel fuòc, amb lo catarisme e al delà amb la civilisacion occitana de paratge.
 
Aquestes falsaris de l’istòria, que d’alhors an pas res produsit se que non que d’escriches en contra dels trabalhs d’Anna Brenon, Jean Duvernoy o Renat Nelli, son baptejats per l’Ariègesa de desconstructors. Son de monde tot en negatiu. D’alhors, se poguent pas apevar subre cap pròva o document istoric, e a despart de contunhar dins lor folia, planes se son ara calats. Cal dire que per aquel monde se trachava mai d’una opcion politica que d’una quina que siá contribucion istorica. A la question de saupre per de qué lo sujècte del catarisme es “maldich” en França mai qu’endacòm mai, Anna Brenon respond sens bestorn: “Nos trapam aicí, en França, sus l’epicentre d’un episòdi neblós, dolorós, que determina e lo restacament d’Occitània a França e la fondacion de l’inquisicion”… “Es, adoncas, un fenomèna franco-francés, coma se ditz, e un problèma, d’un cèrte biais, pas encara reglat”. Atal Anna Brenon escrich çò que sabiam ja, a saber que los desconstructors son pas que d’agents de l’imperialisme vergonós francés. Una banda de catolico-jacobins reaccionaris qu’avançavan jos la masqueta de l’istorian, mas que faguèron illusion pas qu’un temps. E l’istoriana de lor rebrembar que: “Jamai, fins a la repentida bèla del jubilèu de l’an 2000, la glèisa catolica aviá pas rejetat l’inquisicion. Quitament l’institucion es pas jamai estada vertadièrament suprimida. Simplament, l’evolucion del rapòrt de fòrça l’a portada a se metre en sordina. S’apèla d’uèi la Congregacion per la doctrina de la fe. Lo cardenal Ratzinger presidissiá a las seus destinadas abans d’èsser nomenat capdal de la glèisa a la mòrt de Joan-Pau lo segond”. Coneguda causa siá!
 
S’un dels objectius d’aqueste libre es estat lo mejan per Anna Brenon de se dire, aquel libre a, plan solide, un autre objectiu qu’es lo de far de vulgarisacion tocant a l’istòria del catarisme occitan. Aquí tanben es una capitada de las belas. Lo legeire aplicat e fidèle de l’istoriana aprendrà res de mai que non sap. Per contre lo novelari aurà aquí un ventalh plan dobèrt de çò que foguèt lo catarisme occitan a l’Edat-Mejana. Aquela mena de presentacion en dialògue entre un estabosit e una especialista es d’una eficacitat sens parelh. Dins aquela mena de dialògue tot i pòt claure. Aquel obratge, plan engimbrat, illustrat d’un fum de fotografias en color, conven perfiechament a los que vòlon far un torn complet de la question en una sola virada. Òsca a sos iniciators.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 
_____
BRENON, Anna e DE TONNAC, Jean Philippe. Cathares: la contre-enquête. Edicions Albin Michel, 2008. 420 paginas.Una vulgarisacion tocant a l’istòria del catarisme occitan