Actualitats
Rif: es mòrt un jove activista nafrat grèvament durant la manifestacion del 20 de julhet passat
Dempuèi nòu meses Taghzut es lo centre d’una cauma generala e de manifestacions que reclaman de servicis socials
L’activista rifenc Imad Laatabi moriguèt dimars passat, 8 d’agost, a l’espital militar de Rabat, çò rapòrta lo jornal Tel Quel, e Laatabi foguèt nafrat grèvament durant la manifestacion del 20 de julhet passat dins la vila rifenca de Taghzut, tanben coneguda per son nom arabi Al Hoceima e apelada tanplan Biya pels locals.
Aquela manifestacion, que se debanèt pacificament, foguèt reprimida amb fòrça violéncia per diferents còrses de polícia e de l’armada, e de nombroses manifestants foguèron ferits amb de cartochas lacrimogènas de fabricacion francesa, çò planh lo sit berberista Tamagha.fr.
Laatabi foguèt menat a Rabat contra l’avís dels mètges, e tombèt dins lo còma artificial. Sa familha foguèt pas autorizada a li rendre vesita, e denóncia èsser restat dins l’ignorància quant a l’estat de santat de la victima. Lo procuraire de primièra instància de Taghzut a demandat una enquèsta a la polícia judiciària per esclarzir las circonstàncias de l’incident, ne determinar las responsabilitats e prene las mesuras necessàrias.
La manifestacion del 20 de julhet
Lo 20 de julhet passat, lo pòble rifenc manifestèt per commemorar la batalha d’Anwal, un simbòl important de la lucha anticoloniala e de la resisténcia rifenca fàcia al colonialisme espanhòl e francés.
Dos jorns abans, las autoritats de Marròc avián enebit la manifestacion per commemorar la batalha d’Anwal, mas la responsa de las associacions rifencas foguèt de cridar a la manifestacion e s’afrontar a la repression que dempuèi de meses ensaja d’estofar la revòlta populara apelada Amussu agherfan en berbèr o Hirak chaabi en arabi.
“Fa uèch meses que participam a una manifestacion cada setmana al Rif e avèm pas jamai demandat la permission de degun”, çò disiá Ahmed El Haij, president de l’Associacion Democratica pels Dreches Umans, qu’a preparat de grops d’avocats per defendre los manifestants detenguts.
Lo Rif es ara una region berberofòna del nòrd de l’actual Reialme de Marròc. S’agís d’un territòri qu’a de grèvas mancanças socialas, mai que mai dins l’encastre de la santat e de l’educacion. Lo país a una fòrta identitat berbèra, e non pas aràbia. En mai d’aquò, lo remembre de lor lucha contra los espanhòls —qu’ocupan totjorn las vilas de Sabta e Melilha— e l’existéncia d’una efemèra Republica del Rif refortisson lo sentiment d’identitat del país, mespresat per Marròc.
La Republica del Rif
La Republica Confederala de las Tribus del Rif foguèt un estat efemèr creat lo 18 de setembre de 1921, quand los rifencs se revoltèron contra Espanha e ne declarèron l’independéncia. Lo govèrn foguèt organizat lo 1r de febrièr de 1923 e lo cap de d’estat foguèt Muhammad Ibn Abd Al Karim Al Khattabi, conegut coma Abdelkrim.
A aquela epòca, lo Rif aviá aperaquí 150 000 abitants e arribèt de batre moneda.
La republica foguèt dissolguda per l’accion militara conjoncha de las fòrças espanhòlas e francesas lo 27 de mai de 1926.
La batalha d’Anwal
La manifestacion d’ièr commemorava la batalha d’Anwal, una victòria importanta d’una armada de resistents rifencs sus l’armada espanhòla qu’aguèt luòc lo 22 de julhet de 1921. Aquela batalha descadenèt la Guèrra del Rif, e es venguda un simbòl important de la lucha anticoloniala e marquèt un tornant de la resisténcia rifenca davant lo colonialisme espanhòl e francés. L’eveniment es conegut per l’istoriografia espanhòla coma lo Desastre d’Anwal.
Nòu meses de revòlta
Dempuèi nòu meses Taghzut es lo centre d’una cauma generala e de manifestacions. Las protèstas que seguisson la crida del Movement Popular tenon totjorn un caire social. Denóncian la seculara marginalizacion economica que la patís lo país del Rif, estofat pel govèrn de Marròc, e revendican de melhoraments dins l’educacion, la santat e l’emplec.
La mòrt d’un jove peissonièr a l’origina de la revòlta
Aquela sòrta de manifestacions massissas son pas brica abitualas en Marròc. De tot biais, en 2011, lo Movement 20 de Febrièr ocupèt ja las carrièras per exigir de reformas democraticas dins l’encastre de la prima aràbia. En seguida, lo govèrn de Marròc entamenèt una tièra de reformas politicas limitadas, un aument de las despensas publicas e una politica de seguretat mai dura.
Dins aquel encastre de malcontentament social, la mòrt Mouchine Fikri en octòbre passat descandenèt l’indignacion qu’a menat a la revòlta del Rif. Fikri èra un jove peissonièr de la vila que moriguèt esclafat dins un camion d’acampatge de bordilhas quand ensajava de recuperar lo peis que la polícia li aviá confiscat. Tanlèu coneguts los faches, se convoquèt de mobilizacions pels rets socials per protestar contra aquel hogra, çò es lo mesprètz de las autoritats.
En seguida de las protèstas, lo rei Muhammad VI ordenèt al ministre de l’Interior que vesitèsse la familha del jove mòrt per plànher lo dòl en nom de la monarquia.
Pasmens, a Taghzut, los manifestants descendèron la bandièra de Marròc e issèron la del pòble amazigh.
Aquela manifestacion, que se debanèt pacificament, foguèt reprimida amb fòrça violéncia per diferents còrses de polícia e de l’armada, e de nombroses manifestants foguèron ferits amb de cartochas lacrimogènas de fabricacion francesa, çò planh lo sit berberista Tamagha.fr.
Laatabi foguèt menat a Rabat contra l’avís dels mètges, e tombèt dins lo còma artificial. Sa familha foguèt pas autorizada a li rendre vesita, e denóncia èsser restat dins l’ignorància quant a l’estat de santat de la victima. Lo procuraire de primièra instància de Taghzut a demandat una enquèsta a la polícia judiciària per esclarzir las circonstàncias de l’incident, ne determinar las responsabilitats e prene las mesuras necessàrias.
La manifestacion del 20 de julhet
Lo 20 de julhet passat, lo pòble rifenc manifestèt per commemorar la batalha d’Anwal, un simbòl important de la lucha anticoloniala e de la resisténcia rifenca fàcia al colonialisme espanhòl e francés.
Dos jorns abans, las autoritats de Marròc avián enebit la manifestacion per commemorar la batalha d’Anwal, mas la responsa de las associacions rifencas foguèt de cridar a la manifestacion e s’afrontar a la repression que dempuèi de meses ensaja d’estofar la revòlta populara apelada Amussu agherfan en berbèr o Hirak chaabi en arabi.
“Fa uèch meses que participam a una manifestacion cada setmana al Rif e avèm pas jamai demandat la permission de degun”, çò disiá Ahmed El Haij, president de l’Associacion Democratica pels Dreches Umans, qu’a preparat de grops d’avocats per defendre los manifestants detenguts.
Lo Rif es ara una region berberofòna del nòrd de l’actual Reialme de Marròc. S’agís d’un territòri qu’a de grèvas mancanças socialas, mai que mai dins l’encastre de la santat e de l’educacion. Lo país a una fòrta identitat berbèra, e non pas aràbia. En mai d’aquò, lo remembre de lor lucha contra los espanhòls —qu’ocupan totjorn las vilas de Sabta e Melilha— e l’existéncia d’una efemèra Republica del Rif refortisson lo sentiment d’identitat del país, mespresat per Marròc.
The first protester has died in Morocco's Hirak movement.
— AJ+ (@ajplus) 10 d’agost de 2017
The government pledges to investigate his death. pic.twitter.com/TcqzWR0UbR
La Republica del Rif
La Republica Confederala de las Tribus del Rif foguèt un estat efemèr creat lo 18 de setembre de 1921, quand los rifencs se revoltèron contra Espanha e ne declarèron l’independéncia. Lo govèrn foguèt organizat lo 1r de febrièr de 1923 e lo cap de d’estat foguèt Muhammad Ibn Abd Al Karim Al Khattabi, conegut coma Abdelkrim.
A aquela epòca, lo Rif aviá aperaquí 150 000 abitants e arribèt de batre moneda.
La republica foguèt dissolguda per l’accion militara conjoncha de las fòrças espanhòlas e francesas lo 27 de mai de 1926.
La batalha d’Anwal
La manifestacion d’ièr commemorava la batalha d’Anwal, una victòria importanta d’una armada de resistents rifencs sus l’armada espanhòla qu’aguèt luòc lo 22 de julhet de 1921. Aquela batalha descadenèt la Guèrra del Rif, e es venguda un simbòl important de la lucha anticoloniala e marquèt un tornant de la resisténcia rifenca davant lo colonialisme espanhòl e francés. L’eveniment es conegut per l’istoriografia espanhòla coma lo Desastre d’Anwal.
Nòu meses de revòlta
Dempuèi nòu meses Taghzut es lo centre d’una cauma generala e de manifestacions. Las protèstas que seguisson la crida del Movement Popular tenon totjorn un caire social. Denóncian la seculara marginalizacion economica que la patís lo país del Rif, estofat pel govèrn de Marròc, e revendican de melhoraments dins l’educacion, la santat e l’emplec.
La mòrt d’un jove peissonièr a l’origina de la revòlta
Aquela sòrta de manifestacions massissas son pas brica abitualas en Marròc. De tot biais, en 2011, lo Movement 20 de Febrièr ocupèt ja las carrièras per exigir de reformas democraticas dins l’encastre de la prima aràbia. En seguida, lo govèrn de Marròc entamenèt una tièra de reformas politicas limitadas, un aument de las despensas publicas e una politica de seguretat mai dura.
Dins aquel encastre de malcontentament social, la mòrt Mouchine Fikri en octòbre passat descandenèt l’indignacion qu’a menat a la revòlta del Rif. Fikri èra un jove peissonièr de la vila que moriguèt esclafat dins un camion d’acampatge de bordilhas quand ensajava de recuperar lo peis que la polícia li aviá confiscat. Tanlèu coneguts los faches, se convoquèt de mobilizacions pels rets socials per protestar contra aquel hogra, çò es lo mesprètz de las autoritats.
En seguida de las protèstas, lo rei Muhammad VI ordenèt al ministre de l’Interior que vesitèsse la familha del jove mòrt per plànher lo dòl en nom de la monarquia.
Pasmens, a Taghzut, los manifestants descendèron la bandièra de Marròc e issèron la del pòble amazigh.
Articles relacionats
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
(Avans d'oblidar, demande a Jornalet que retiron d'aquí mon comentari n°2. Gramecí d'avança.)
Ièr, aguèm per sopar a nòstra taula un parelh d'amics emb de lurs enfants. Son marrocans arabofònes mès savon parlar francés (mai quauques mots d'occitan). Venguèt un moment dinc la convèrsa que lurs parlère de ce qu'aviái legit sus Jornalet a perpaus dals eveniments que l'esbrandan la region dau Rif. Siavament, m'espliquèron eles que lo rei de Marròc èra per botar en plaça un responsable dinc chasca region administrativa dau reiaume, per fin de s'assegurar que siègon bien aplicadas las decisions reialas en matèria de santat, d'escolaritat, de drechs sociaus. Diguèron tanben que Muhammmad VI aviá pas res de veire emb de son paire, tot lo contrari justament. Talament se socita de son pòple, se desplaça lo rei, anonimament, dinc los liòcs publics coma espitaus e autres, veire se sas directivas son bien aplicadas e coma las vivon lo monde.
Pièi ajustèron que lo Rif èra pas una region paura mès que beneficiava coma las autras de drechs sociaus, de drechs de santat (emb d'una mena de "carte vitale"). Tanben, comprenguère a lurs perpaus que lo Rif es una region un pauc coma la Còsta d'Azur, amai se lai se tròvan de paures (coma se la Còsta d'Azur se botèsse a manifestar per un melhor nivèl de vida...).
En defòra de las revendicacions identitàrias, aquel que moriguèt per aveire volgut recuperar sa carga de peissons dinc las escobilhas, e ben aquel moriguèt de per sa fauta solament, ço nos diguèron. Que lo tipe que manejava lo veïcule lo veguèt pas ges. Ajustèron que i a pro de monde coma aquel peissonièr qu'an pas drech de venda, que lo peisson vendut es pas totjorn lo lur e qu'en mai d'aquò se permeton de lo vendre a de pretz pus nauts que ne'n deu costar. Es per aquesta rason que li saguèt sasit son peisson.
Segon mos amics, aquelas manifestacions son la resulta d'activistas ara empresonats que critiquèron enjustament e violentament la politica dau rei e ne'n profichèron per recuperar e far créisser lo maucontentament de la populacion locala.
An de drech lo monde alai, ço nos afortiguèron. Per còntra, se van pas davant l'equivalent marrocan de nòstras prefecturas per demandar amai esigir ce que son lurs drechs (drechs qu'esistisson aparentament, mès benlèu pas per l'identitat autoctòna, non sai...), se pòt ben que los elèits locaus lurs bailon pas res, certans administrators regionaus fasent pas seguir las decisions reialas sus plaça, segon mos amics.
Per quant a l'identitat berbèra, diguèron pas mai.
Ara, de qué ne'n pensar ? Siái pas marrocan ieu. Lai rèste pas dinc lo Rif. Mon opinion la faguère d'après l'article de Jornalet, enformacions segurament raportadas per un autre jornau, virtuau o de papièr. Benlèu que m'aventurère de criticar lèu fach una situacion que ne'n sai pas res finalament, en defòra de ce que me'n dison Jornalet dinc lur resumit.
Pensatz-vos que saguère moquet davant mos amics, geinadet de ce que lurs aviái sortit ! Me permeteguère de criticar una governança tant aluentada, sens saupre, emb de per sola referença lo ressòn d'un mèdia dau vèb. O planhisse malerosament.
Quò fai que d'aquí enlai ensajarai de me'n téner als articles occitans e catalans quand voldrai despausar un comentari. M'agrada pas ni mai vòle pas èstre parciau quand save pas res personalament e fonsament d'una situacion. M'engardarai de cargar lo rònle de l'occidentau justiciaire sus aqueles eveniments. Parièr per la situacion en Palestina o enquicòm mai per lo planeta. Òm parla mièlhs de ce qu'òm sap, de ce qu'òm viu.
Ce que mantendrai es "Viva lo pòple catalan liure de decidir per el, d'esperel !" Chasca pòple que se reconeis una especificitat identitària a drech de s'autodeterminar. Que los occitans acampon consciença dau pòple que poiriáun èstre e qu'auriáun drech d'èstre. Quand auràn la consciença d'èstre venguts un pòple (i sèm pancara...), adonc afortirai mon "Viva lo pòple occitan liure !".
M'enfioquère dinc mon comentari n°2. Jornalet, retiratz-lo, se vos plai. Gramecí d'avança.
L'istòria se repeta...
Cal remembrar que la guèrra coloniala fosquèt conducha per
- le manescal Pétain, cap de l'armada francesa
- le general Franco, cap de l'armada espanhòla.
Totis dus venguèron un pauc pus tard les sinistres dictators fascistas, mai o mens amics de Hitler.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari