Fa qualques jorns, lo govèrn turc e lo president Recep Tayyip Erdoğan anoncièron una intervencion militara de granda escala per ocupar la region d’Efrîn, en Rojava (Curdistan de Siria), jol pretèxt d’agir contra lo terrorisme. I a de voses dins lo movement curd que crenhon qu’Efrîn venga un nòu Kobanê, la vila martira curda. La tòca de long tèrme de Turquia es d’afrondrar o, almens, d’afeblir l’autogovèrn curd al nòrd de Siria e, a l’encòp, de refortir de posicions dins aquel país per i aver mai de capacitat d’influéncia. Transcrivèm en seguida un article de Nationalia qu’analisa lo contèxt de la crisi d’Efrîn.

Efrîn (Afrin, en arabi) es lo nom que lo recep una region autonòma proclamada e contrarotlada pel movement curd dins lo nòrd-oèst de Siria en 2014 coma part de lor projècte d’autogovèrn per l’ensems del nòrd del país, çò es la Federacion Democratica del Nòrd de Siria. S’agís mai o mens del territòri tradicionalament nomenat Kurdax, o Curd Dagh, valent a dire la Montanha Curda: un territòri poblat plan majoritàriament —mas non pas exclusivament— per de curds e que constituís la zòna pus occidentala e pus petita del Curdistan Occidental, o Rojava. Lo nom del país ven del nom de la capitala regionala, Efrîn. Abans la guèrra, los recensaments sirians situavan la populacion de la region un pauc dejós las 200 000 personas. Mas pendent lo conflicte Efrîn a recebut una granda afluéncia de desplaçats que, segon totas las fonts, almens n’an duplicat la populacion.
 
 
Un simbòl nacional, educatiu e cultural
 
Efrîn foguèt un dels primièrs luòcs ont comencèt de s’enrasigar lo nacionalisme curd en Siria —tre lo mandat francés d’entre-doas-guèrras— e ont, mai tard, s’installarián de militants e de combatents del PKK d’Abdullah Öcalan. La Siria independenta una politica repressora contra lo pòble curd, dont un dels aspèctes èra la proïbicion d’ensenhar la lenga. Dempuèi l’establiment de l’autonomia en 2014, Efrîn es vengut un dels simbòls principals de l’avançada de la lenga e de la cultura curdas. Dempuèi 2012 —dempuèi que lo movement curd contraròtla lo territòri sens aver proclamat l’autogovèrn— lo territòri foguèt pionièr en la mesa en plaça de l’ensenhament en lenga curda, çò qu’an retrachat, entre d’autres, los jornalistas David Meseguer e Oriol Gracià in situ dins lo filme documentari The Silent Revolution. E en 2015, la vila d’Efrîn venguèt la primièra de Rojava a aver sa pròpria universitat, fondada per las autoritats de l’autonomia curda coma alternativa a l’Universitat d’Alèp, inaccessibla pendent la guèrra.
 
 
La temptativa de connectar territorialment tot Rojava
 
Lo projècte curd, tre lo començament de la guèrra, èra d’aténher la continuitat territoriala entre las tres zònas de majoritat curda del nòrd de Siria —Efrîn, Kobanê e Cizîrê—, mas fin finala solament o a pogut far amb las darrièras doas. Entrò l’an 2016, la zòna entre Efrîn e Kobanê —qu’auriá permés de jónher las doas regions— èra ocupada per l’autoproclamat Estat Islamic. Las fòrças armadas comandadas pel movement curd —Fòrças Democraticas de Siria, SDF— ensagèron de la conquistar. Ocupèron las zònas de Tala Rifaat e Manbij, mas Turquia e sos aliats rebèls lancèron l’Operacion Escut d’Eufrates, contrarotlèron Al-Bab —qu’èra l’objectiu final de las SDF— e atal empediguèron que Rojava pervenguèsse a la continuitat territoriala completa.
 
Es aital qu’Efrîn se tròba separada fisicament de la rèsta de Rojava, entornejada per Turquia al nòrd e a l’oèst e per las zònas ocupadas per l’armada turca e sos aliats sirians a l’èst e al sud. Solament un estrech corredor, al sud-èst, la connècta amb la zòna d’Alèp, jol contraròtle del govèrn sirian de Bashshar Al Asad, amb qui los curds tenon un complicat pache de non-agression.
 
 
L’existéncia d’Efrîn, en perilh
 
La sobda atencion mondiala sus Efrîn proven del fach que lo president turc, Recep Tayyip Erdoğan, a anonciat son intencion de metre un ponch final a aquela region autonòma. Qualques voses del movement curd començan de dire qu’Efrîn poiriá venir lo nòu Kobanê, vila martira que resistiguèt pendent meses a l’assaut de l’Estat Islamic e que demorèt practicament destrucha. La tòca finala de Turquia es d’avalir la Federacion Democratica del Nòrd de Siria, que segon lo vejaire d’Ankara es un paraestat terrorista. Segon lo raconte turc, lo partit dominant dins la Federacion —lo PYD— es sonque la marca siriana del PKK, amb lo qual Turquia es en guèrra dempuèi los ans 1980. Efectivament, lo PYD e lo PKK son estrechament ligats e fan partida del KCK, qu’amassa de desenats d’organizacions politicas, socialas, culturalas e de militaras de l’esquèrra curda dins los quatre territòris de Curdistan. Mas los dirigents del PYD replican que lor partit es autonòm, que la Federacion Democratica incorpora tanben d’arabis e d’assirians e que s’agís d’un projècte sirian sul qual Turquia a pas cap de drech d’intervenir.
 
Los plans de Erdoğan an empench los ciutadans d’Efrîn a participar a una manifestacion contra aquò:
 

Protests started against Turkish attack threats in the city of #Efrin. Video via local Kurdish journalist @ArinSheikhmos. pic.twitter.com/82iEpAIBd0

— Wladimir (@vvanwilgenburg) 18 de gener de 2018

 
 
Devèrs la represa d’Escut d’Eufrates?
 
Segon Erdoğan, la preséncia de las SDF a l’oèst de l’Eufrates es una “linha roja” que lo movement curd auriá pas jamai degut traversar. Aquela idèa, lo cap turc l’a exprimida repetidament. Lo contraròtle del nòrd-oèst de Siria li permet, d’un latz, d’evitar que tota la frontièra sud de Turquia demòre a las mans del movement curd —e amb aquò, de limitar la repercussion de las accions del PKK dins lo territòri turc— e, de l’autre, li dobrís la pòrta a una intervencion permanenta e dirècta suls afars intèrnes sirians: la zòna se tròba a pauques quilomètres d’Alèp, la segonda vila de Siria.
 
Òr, en genièr de 2018, Erdoğan tornarmai afortiguèt que “completariá lo procès” d’Escut d’Eufrates a Efrîn e Manbij. Los darrièrs jorns, l’armada turca a bombardat Efrîn e s’es mobilizada dins la zòna frontalièra amb aquela region. Es pas lo primièr ni lo segond còp qu’aquò se passa, mas davant l’aparenta gravetat dels movements actuals lo PYD a demandat al Mond que protegisca la region e a las Nacions Unidas que la càmbien en “zòna segura”.
 

Local sources report Turkish army shelling from positions at Mt. Barakat N of Idlib to villages S of #Afrinpic.twitter.com/1ikhSgnxs4

— Mutlu Civiroglu (@mutludc) 17 de gener de 2018

 
L’escalada de menaças e d’atacs contra Efrîn es restacada amb l’anóncia de part dels Estats Units d’ajudar als curds de Siria a entraïnar una fòrça de 30 000 personas per contrarotlar las frontièras de Rojava. La tòca d’aquela fòrça, çò a dich Washington, es de garentir la seguretat sus las frontièras nòrd-orientalas entre Siria e Turquia e Siria e Iraq —ambedoas contarotladas per las SDF— après la desfacha de l’Estat Islamic. Erdoğan a cargat amb duretat los Estats Units —aliat de Turquia a l’OTAN— en disent qu’aquela fòrça frontalièra aurà un caractèr “terrorista” e a promés “de l’ofegar” abans que nasca. L’operacion a Efrîn s’inseririá dins aquela logica.
 
A Washington se ditz  que tot çò que se passe a l’oèst d’Eufrates —es a dire a Efrîn e a Manbij— concernís pas la coalicion internacionala dirigida pels Estats Units, qu’es sonque centrada, çò dison, sus l’estabilitat dins la zòna nòrd-orientala de Siria, aquí ont demòran las darrièras rèstas de l’Estat Islamic e ont los Estats Units sostenon las SDF. Exprimit d’un ponch de vista curd: las regions de Kobanê e Cizîrê —amb l’apondon de Raqqà—si que pòdon comptar sul parapluèja estatsunidenc, mas non pas Efrîn e Manbij.
 
 
...e lo de Russia
 
Ça que la, es Moscòu lo qu’a fòrça causas a dire sus l’avenir d’Efrîn. Son aliança amb Al Asad l’a pas empachat pas d’establir de ligams a l’encòp amb lo PYD —Russia s’es erigida en una mena de poténcia protectritz d’Efrîn e lo partit curd ten una mission diplomatica dins la capitala russa— e amb Turquia, amb lo qual long de la guèrra es passat per de moments de collaboracion e per d’autres d’afrontament. Los analistas soslinhan que Russia a lo contraròtle de facto sus l’espaci aerian d’Efrîn e d’Alèp e que, doncas, una ofensiva turca sus la region se poiriá solament far amb l’aprobacion de Moscòu —o Turquia se riscariá a una operacion terrèstra de resultat malsegur.
 
Que Moscòu autorizèsse l’invasion turca d’Efrîn damatjariá grèvament las relacions entre Moscòu e los curds de Siria. Aquel scenari poiriá èsser una possibilitat pel Kremlin que poiriá sacrificar son aliança amb los curds, en jogant solament amb la carta d’Al Asad en Siria e, benlèu, obligar Erdoğan de favorir las condicions per que lo regim sirian pòsca recuperar Idlib dins lo futur pròche. Mas es pas segur que Russia o aja decidit. Lo ministre rus dels afars estrangièrs, Sergei Lavrov, demandèt la setmana passada que se respectèsson “los acòrdis d’alta al fuòc” en vigor “a Efrîn e pertot en Siria”.
 
 
 
 

---

Aqueste article es adaptat de Nationalia, amb qui Jornalet ten un acòrdi de cooperacion