Fa qualques meses, lo president francés Emmanuel Macron assegurava que lo francés deviá venir la primièra lenga parlada en Africa e presentava un projècte per promòure lo francés dins lo Mond entièr. Dins aquel sens convidèt de nombroses politicians e intellectuals a jónher son projècte. L’escrivan congolés Alain Mabanckou refusèt per dos còps aquela proposicion.
 
Mabanckou refusèt lo projècte d’encoratjar lo francés per tot lo Mond, en demandant una revision de la Francofonia, aquel club de païses que —segon Mabanckou— es vengut un esplech de l’imperialisme francés que sosten de dictators africans. La Francofonia “pòt pas contunhar d’èsser coma çò qu’es ara pr’amor que va contra tot çò qu’avèm tostemps somiat”, çò diguèt l’escrivan a The Guardian a Nantas (Bretanha), ont l’escrivan fasiá lo director del festenal internacional de literatura sonat Atlantide.
 
Per Mabanckou, la Francofonia “es pas jamai estada lo grand crusòl comun qu’assegure la libertat culturala e l’escambi respectuós”, mas “constituís a l’ora d’ara un dels darrièrs espleches que permeton a França de dire qu’encara pòt dominar lo Mond, qu’encara a lo contraròtle de sas ancianas colonias”.
 
 
“Sosténer l’imperialisme francés”
 
Macron a volgut donar un imatge de president jove e destacat del vielh sistèma conegut coma la “Françafrica”, ont la politica exteriora de París envèrs sas ancianas colonias èra definida amb de relacions privilegiadas, de subornacion, un supòrt a certans dictators e quitament amb d’intervencions armadas. Dins aquel sens, lo nòu president francés a nomenat l’escrivana marroquina Leïla Simani coma sa “representanta personala” davant lo club dels païses diches francofòns.
 
Mas, après que Mabanckou acusèt Macron de far pas grand causa per cambiar la Francofonia, s’es multiplicat lo nombre d’escrivans internacionals d’expression francesa qu’assolidan que Macron la deuriá cambiar completament.
 
Mabanckou, e mai, afirma que las cimas internacionalas permeton d’aver de reünions discretas entre lo govèrn francés e de dictators africans, e sosten que los governants franceses son de “complices inutils” dels despòtas.
 
“Se pòt pas parlar de l’encastre francofòn s’òm se prepausa pas l’afar de la democracia en Africa”, çò ditz l’escrivan, qu’afirma que “i a una incongruitat de voler parlar de la defensa del francés e de téner puèi de cimas del temps que sèm totjorn a viure jos de dictaturas dins de païses que parlan francés. I a actualament mai de païses dictatorials dins lo Mond francofòn que dins l’anglofòn”.
 
En mai d’aquò, Mabanckou argumenta qu’aquel club mondial de païses diches francofòns “es totjorn definit per França d’un vejaire diplomatic”, coma se foguèsse una seguida de la vièlha politica exteriora, coma un biais de “sosténer l’imperialisme francés”.
 
 
La solucion es de protegir las lengas localas
 
Per Mabanckou, la solucion seriá de crear una nòva associacion dins lo Mond francofòn, dirigida per la societat civila, per d’escrivans e per d’artistas, que protegisca las lengas localas africanas, que sostenga la libertat dels movements e l’eliminacion de las frontièras. Dins son discors d’inauguracion del festenal Atlantide, Mabanckou parlèt d’un Mond francofòn ont degun seriá pas percebut coma “estrangièr” ni auriá de besonh de cap de visat.
 
Quant a Slimani, ela assolidèt fa doas setmanas a París, dins l’encastre d’una conferéncia sul Mond francofòn, que voliá modernizar lo francés global e dobrir la lenga a “d’objectius reals en dreches umans, egalitat de genre e defensa de la democracia”.
 
 
Africa deu far tanben d’autocritica
 
En mai d’aquò, Mabanckou a provocat divèrsas polemicas pr’amor qu’al delà de denonciar lo colonialisme d’Occident, a tanben criticat la victimizacion dels negres e la tendéncia de culpabilizar lo colonialisme de totes los mals d’Africa. El crei que per aténher lo cambiament necite per Africa, cal reconéisser las errors e, per tant, critica las visions idillicas de la societat africana precoloniala. Per aquelas afirmacions, qualques unes l’acusan d’èsser al servici d’Occident.
 
Nascut en Republica de Còngo, lo romancièr de 52 ans es reconegut coma un dels melhors escrivans en francés. Laureat del prèmi Théophraste Renaudot, es ara professor a l’Universitat de Califòrnia.