Lo nas, al delà de sa foncion fisiologica, n’a exercit tanben una d’estetica e simbolica long de l’istòria. Ancianament, i aviá la cresença que la forma del nas èra dirèctament restacada al caractèr de la persona e èra quitament un indicador de sa posicion sociala.
 
Dins la literatura classica podèm trobar de multiplas citacions que fan referéncia a las formas nasalas e lor sens. Los egipcians, per exemple, cresián que la forma triangulara del nas representava lo sagèl de Dieu sus nòstras caras, e Aristòtel considerava qu’un nas long èra un signe sens equivòc d’audàcia e de coratge. D’aquel biais, un nas en forma de bec de corbàs èra un signe d’avarícia, e de coratge dins lo cas del nas d’agla.
 
Una persona del grand nas indicava la severitat e s’interessava sonque a sas pròprias preocupacions. Ça que la, coma suggerís Polemon (315-266 abans lo Crist), lo grand nas pòt tanben èsser un signe de grandor, del biais qu’un pichon nas èra pròpri de qualqu’un de pauc fisable. Lo nas ponchut significava l’aflaquiment moral e lo nas plan o simiesc lo consideravan coma un signe de voluptat. Èra tanben abitual de ligar la talha del nas a la longor del pènis.
 
Considerada coma la mutilacion mai remarcabla de la cara, de talhar lo nas representava l’agression pus marrida que se podiá patir. Aquela sòrta de practica s’instaurèt coma puniment per cèrts crimes del temps del còde d’Hammurabi, e sa practica es mençonada dins de papirs egipcians, d’escriches de medecina vedica indó, e èra una abitud fòrça estenduda demest qualques pòbles de l’America precolombiana. L’amputacion del nas èra practicada per un bòia e s’aplicava coma signe de victòria sus l’enemic, venjança o puniment quand èra restacat a las transgressions sexualas e l’adultèri. Pendent l’Edat mejana, aquesta practica, en mai d’èsser legala, èra tanben fòrça abituala. Dempuèi la fin del sègle VI, s’aplicava  contra los delictes d’adultèri, prostitucion e conspiracion, quitament per punir un simple discors.
 
Mas lo nas se perdiá tanben a causa d’un duèl, pendent una batalha o quitament a travèrs d’una rinotomia autoinfligida (se talhar lo nas volontàriament). Los cases medievals pus coneguts se passèron als sègles IX e XIII e apertenon a las monjas occitanas del monastèri de Sant Ceri a Marselha e de l’abadiá calabresa de Santa Clara a Acri. Aquelas religiosas decidiguèron de se talhar lo nas amb la tòca d’evitar lo viòl dels invasors.
 
Pendent la crosada contra los catars, Simon de Montfòrt ordenèt que mutilèsson lo nas a 100 abitants de la vila de Bram (Lauragués). Pasmens, aquela practica s’es realizada fins als tempses mai recents, coma o demòstra lo present que faguèt lo soudan turc en 1876 a sos soldats pendent la guèrra entre Turquia e Russia. La majoritat dels soldats turcs  avián lo nas amputat pels invasors bulgars. Per aquela rason, quand los soldats turcs venquèron los bulgars, lo soudan turc los recompensèt amb una protèsi nasala d’argent pur, coma se foguèsse una decoracion de lor coratge. De tot biais, la donada pus recenta saique aperten a las invasions japonesas de Corèa (1592-1698), ont se talhèt mai de 38 000 nases de soldats e de civils coreans coma trofèu de guèrra. Aqueles nases foguèron menats en Japon e plaçats dins un santuari de Kyoto nomenat Hanazuka, valent a dire “la Montanha del nas”.
 
De la meteissa manièra que la mutilacion del nas èra quicòm d’abitual a d’autras epòcas, o foguèron tanben las protèsis, que se fabricavan amb de materials divèrses coma lo cuèr, la fusta, lo papièr mastegat o los aliatges d’aur, argent, coire e fèrre.  A existit pereu la cirurgia reparatriz dempuèi l’Antiquitat. Un dels procediments pus ancians enregistrats se realizèt dins l’anciana Índia, al sègle VI abans lo Crist, en utilizant de pèl de la gauta del pacient per façonar un nas nòu. Ça que la, foguèt pas fins a l’epidemia de sifilis en Euròpa a la fin del sègle XVI, quand la cirurgia nasala atenguèt lo gra de cirurgia reparadoira. Amb aquela tòca, s’empleguèt de metòdes desparièrs per façonar la forma del nas, mai que mai sus de femnas que lor agradavan pas lor nas. Un dels procediments mai populars èra d’utilizar la pèl del braç de la pacienta per crear una nòva forma del nas.
 
De tot biais, aquel organ sensorial present en totes los mamifèrs a una importància especiala pels èssers umans e los monards car ten una pichona quantitat de magnetita situada dins l’òs etmoïde, qu’amb tota probabilitat, es un mecanisme d’orientacion magnetica, coma se passa amb los aucèls. Pasmens aquesta afirmacion es encara fòrça discutida.
 
Cossí que siá, i a pas cap de dobte que la foncion del nas contribuís tanben a la percepcion del Mond que nos entorneja. E, en çò que tanh a sa forma, segon d’unes i a de nases que pòdon quitament cambiar l’istòria del Mond, o almens ansin o pensava lo grand scientific e filosòf Pascal, quand al sègle XVII escriguèt que se lo nas de Cleopatra foguèsse estat mai cort, l’istòria del Mond seriá estada diferenta.
 
 
 
 
Griselda Lozano