Las representacions de la Verge Maria amb la pèl escura o negra, dins la partida occidentala de la Mediterranèa, son dins lor majoritat d’origina romanica. Mas lo culte popular de las verges negras a son origina dins l’empèri roman tardiu e lors atributs son inspirats de las ancianas divessas de la fertilitat. Pasmens, qualques unes pensan que lors originas son cèltas e son inspiradas d’una femna salvatja nomenada “la Sarrasina”. Es lo cas de Philippe Walter, director del Centre de Recèrca sus l’Imaginari de l’Universitat Stendhal-III (Grenòble).
La majoritat d’aquelas verges romanicas son fabricadas en fusta. Pasmens, las de la fin de l’empèri roman son realizadas amb d’autres materials sorns coma l’ebèn, l’obsidiana e quitament, segon çò qu’afirma Eetu Annelin dins lo roman Òc, del quite meteorit que creèt la vida sus la Tèrra e que lors tròces son totjorn gardats gelosament per qualques religions actualas.
Mas al delà de la literatura, çò qu’es verai es que las verges negras son totjorn estadas associadas a la sabença ancestrala coma o foguèron tanben las divessas d’autras culturas. E tre l’Edat Mejana, foguèron a l’origina de devocions e pelegrinatges. En Occitània, a una importància especiala la verge negra del Puèi de Velai, que son estatua originala foguèt destrucha entre març de 1793 e genièr de 1795 quand davant lo santuari foguèron guilhotinats dètz e uèch prèires.
La Verge de Ròcamador es tanben una verge negra fòrça venerada pels occitans. A los uèlhs barrats e pòrta l’enfant Jesús assetat sus son genolh esquèrre. Es tanben extraordinària la devocion que senton los tolosans —e mai que mai las tolosanas prens— per Santa Maria de Tolosa, una verge negra que la nomenan tanben “la Daurada“ e que son estatua originala del sègle X foguèt panada e remplaçada dins lo sègle XIVn per una autra que foguèt cremada sus la Plaça del Capitòli pendent la Revolucion francesa de 1789. A l’ora d’ara, l’estatua es una reproduccion de 1807.
En Catalonha, la verge negra per excelléncia es la Verge de Montserrat coneguda popularament coma “la Moreneta“ que sa legenda se situa al sègle IX après l’aparicion de luses a d’enfants qu’en tot las seguir rescontrèron la verge dins una tuta. E ditz la legenda que quand l’evesque de Manresa la volguèt transportar, l’estatua èra de mai en mai pesuga e impossibla de mòure, çò que foguèt interpretat coma un senhal inequivòc que la verge se voliá pas mòure, e per aquela rason ordenèt de bastir un ermitòri en aquel endrech.
En 1025, l’abat Oliba decidiguèt de fondar lo monastèri e entre los sègles XII e XIII, se bastís la glèisa romanica que venguèt pus tard una abadiá. Sos monges practicavan la règla de Sant Beneset. Amb un ritme regular de pregàrias e de trabalh seguissián lo lèma benedictin: Ora et Labora. Dependon d’un autre monastèri, lo de Ripoll, del qual ensajan de prene lor independéncia, e i capitan plan en 1410, gràcias al papa Beneset XIII.
Ça que la, quaques ans pus tard, lo monastèri pèrd son independéncia. En 1493, lo rei Ferdinand lo Catolic mandèt 14 monges originaris d’una congregacion de Valladolid, que lo monastèri ne dependriá. Aquela meteissa annada, un dels fraires e ancian ermitan de la montanha, Bernat Boïl, acompanharà Cristòl Colomb dins sonsegond viatge. El nomenarà una de las illas Antilhas amb lo nom de Santa Maria de Montserrat.
Dins los sègles seguents, los abats del monastèri que se succediguèron dins lo cargue apertenián a la Corona d’Aragon e a d’autres territòris d’Espanha. Qualques sègles pus tard, lo monastèri foguèt victima de pilhatges e d’incendis per las tropas napoleonianas en 1811 e 1812, que destruguèron la màger part dels tresaurs gardats en aquel endrech singular.
Coma se tot aquò foguèsse pas pro, pauc puèi, en 1835, lo nòu govèrn liberal progressista d’Espanha suprimiguèt los òrdres religioses, en confiscant e vendent los bens de la glèisa, çò que se coneis coma “lo desamortiment de Mendizábal“. Alavetz, la comunautat religiosa se vei obligada de quitar lo monastèri. Après nòu ans d’exclaustracion, fin finala en 1844, pòdon restablir la vida monastica. Totun, i demorava pas que las parets, e lor calguèt se metre al trabalh. Coma ara dependiá pas pus de Valladolid, lo monastèri recobrèt son autonomia, e en 1881, lo papa Leon XIII proclamèt la Verge de Montserrat patrona de Catalonha en fixant sa celebracion lo 27 d’abril.
Ça que la, a pena un sègle pus tard, pendent la guèrra civila espanhòla, un total de 23 religioses de l’abadiá foguèron brutalament martirizats dins los tres ans que durèt la persecucion religiosa, e lo monastèri tornèt barrar en passant a las mans de la Generalitat de Catalonha. Enfin, après son retorn en 1947, se celebrèt la ceremònia d’entronizacion de la Verge, e en 1968 finiguèt de se bastir la nòva faciada del monastèri.
Estrategicament situada, la beutat e lo mistèri de la Montanha de Montserrat contunha d’atraire encara uèi una molonada de mond. Coma luòc d’amassada d’òmes savis es aguda estada frequentada per d’intellectuals, d’artistas universals e quitament de papas. Lo quite Hitler i mandèt una delegacion en cèrca del Sant Grasal. Degun sap pas çò que se passèt ni quina convèrsa tenguèron, sonque qu’Himmler sortiguèt amb las mans vuèjas e enaurèt après la reünion amb l’abat.
Enfin, saique es vertat qu’aquela montanha magica es plena d’eveniments extraordinaris e que degun ne partís indiferent après la vesitar, mai que mai pendent la cantada del “Virolai“ que los enfants de la manecantariá emplisson la basilica amb lors voses angelicalas perfièchas en reüssissent a alçar nòstra arma amb de paraulas plenas d’amor.
Amb mos melhors vòts, aürós jorn de la Moreneta!
Griselda Lozano
La majoritat d’aquelas verges romanicas son fabricadas en fusta. Pasmens, las de la fin de l’empèri roman son realizadas amb d’autres materials sorns coma l’ebèn, l’obsidiana e quitament, segon çò qu’afirma Eetu Annelin dins lo roman Òc, del quite meteorit que creèt la vida sus la Tèrra e que lors tròces son totjorn gardats gelosament per qualques religions actualas.
Mas al delà de la literatura, çò qu’es verai es que las verges negras son totjorn estadas associadas a la sabença ancestrala coma o foguèron tanben las divessas d’autras culturas. E tre l’Edat Mejana, foguèron a l’origina de devocions e pelegrinatges. En Occitània, a una importància especiala la verge negra del Puèi de Velai, que son estatua originala foguèt destrucha entre març de 1793 e genièr de 1795 quand davant lo santuari foguèron guilhotinats dètz e uèch prèires.
La Verge de Ròcamador es tanben una verge negra fòrça venerada pels occitans. A los uèlhs barrats e pòrta l’enfant Jesús assetat sus son genolh esquèrre. Es tanben extraordinària la devocion que senton los tolosans —e mai que mai las tolosanas prens— per Santa Maria de Tolosa, una verge negra que la nomenan tanben “la Daurada“ e que son estatua originala del sègle X foguèt panada e remplaçada dins lo sègle XIVn per una autra que foguèt cremada sus la Plaça del Capitòli pendent la Revolucion francesa de 1789. A l’ora d’ara, l’estatua es una reproduccion de 1807.
En Catalonha, la verge negra per excelléncia es la Verge de Montserrat coneguda popularament coma “la Moreneta“ que sa legenda se situa al sègle IX après l’aparicion de luses a d’enfants qu’en tot las seguir rescontrèron la verge dins una tuta. E ditz la legenda que quand l’evesque de Manresa la volguèt transportar, l’estatua èra de mai en mai pesuga e impossibla de mòure, çò que foguèt interpretat coma un senhal inequivòc que la verge se voliá pas mòure, e per aquela rason ordenèt de bastir un ermitòri en aquel endrech.
En 1025, l’abat Oliba decidiguèt de fondar lo monastèri e entre los sègles XII e XIII, se bastís la glèisa romanica que venguèt pus tard una abadiá. Sos monges practicavan la règla de Sant Beneset. Amb un ritme regular de pregàrias e de trabalh seguissián lo lèma benedictin: Ora et Labora. Dependon d’un autre monastèri, lo de Ripoll, del qual ensajan de prene lor independéncia, e i capitan plan en 1410, gràcias al papa Beneset XIII.
Ça que la, quaques ans pus tard, lo monastèri pèrd son independéncia. En 1493, lo rei Ferdinand lo Catolic mandèt 14 monges originaris d’una congregacion de Valladolid, que lo monastèri ne dependriá. Aquela meteissa annada, un dels fraires e ancian ermitan de la montanha, Bernat Boïl, acompanharà Cristòl Colomb dins sonsegond viatge. El nomenarà una de las illas Antilhas amb lo nom de Santa Maria de Montserrat.
Dins los sègles seguents, los abats del monastèri que se succediguèron dins lo cargue apertenián a la Corona d’Aragon e a d’autres territòris d’Espanha. Qualques sègles pus tard, lo monastèri foguèt victima de pilhatges e d’incendis per las tropas napoleonianas en 1811 e 1812, que destruguèron la màger part dels tresaurs gardats en aquel endrech singular.
Coma se tot aquò foguèsse pas pro, pauc puèi, en 1835, lo nòu govèrn liberal progressista d’Espanha suprimiguèt los òrdres religioses, en confiscant e vendent los bens de la glèisa, çò que se coneis coma “lo desamortiment de Mendizábal“. Alavetz, la comunautat religiosa se vei obligada de quitar lo monastèri. Après nòu ans d’exclaustracion, fin finala en 1844, pòdon restablir la vida monastica. Totun, i demorava pas que las parets, e lor calguèt se metre al trabalh. Coma ara dependiá pas pus de Valladolid, lo monastèri recobrèt son autonomia, e en 1881, lo papa Leon XIII proclamèt la Verge de Montserrat patrona de Catalonha en fixant sa celebracion lo 27 d’abril.
Ça que la, a pena un sègle pus tard, pendent la guèrra civila espanhòla, un total de 23 religioses de l’abadiá foguèron brutalament martirizats dins los tres ans que durèt la persecucion religiosa, e lo monastèri tornèt barrar en passant a las mans de la Generalitat de Catalonha. Enfin, après son retorn en 1947, se celebrèt la ceremònia d’entronizacion de la Verge, e en 1968 finiguèt de se bastir la nòva faciada del monastèri.
Estrategicament situada, la beutat e lo mistèri de la Montanha de Montserrat contunha d’atraire encara uèi una molonada de mond. Coma luòc d’amassada d’òmes savis es aguda estada frequentada per d’intellectuals, d’artistas universals e quitament de papas. Lo quite Hitler i mandèt una delegacion en cèrca del Sant Grasal. Degun sap pas çò que se passèt ni quina convèrsa tenguèron, sonque qu’Himmler sortiguèt amb las mans vuèjas e enaurèt après la reünion amb l’abat.
Enfin, saique es vertat qu’aquela montanha magica es plena d’eveniments extraordinaris e que degun ne partís indiferent après la vesitar, mai que mai pendent la cantada del “Virolai“ que los enfants de la manecantariá emplisson la basilica amb lors voses angelicalas perfièchas en reüssissent a alçar nòstra arma amb de paraulas plenas d’amor.
Amb mos melhors vòts, aürós jorn de la Moreneta!
Griselda Lozano
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
A la parroquia de la Mare de Déu de la Salut, quan restauraren l'imatge de la verge que tenia molts d'ans, se pensavan qu' era negra, mas veieren que no, qu' era de fusta blanca, mas per lo fum de los ciris s'havia tornat morena. Tamben a Capdepera hi ha l' imatge de la verge de Bellpuig qu' es ben igual coma la de Montserrat, la restauraren recentament e es daurada.
Diana Neira
De quant de morenetas
de Sant Victor a Montserrat
venerablas e miraclantas
de gleisetas romanas
en palais catedrau
nòstre pòble l’es pregant ?
…
Jòrgi Reboul, Pròsas geograficas http://www.cieldoc.com/libre/integral/libr0327.pdf
A son segond viatge cap a "las Indias" , C.Colomb anèt mei au Sud qu'au permèir viatge,
Sufis de legir lo son "jornau" per lo seguir , e compréner .
Arribèt còsta una isla rocalhosa e escalabrosa, on n'anèt pas : èra lo 31 d'octobre de 1493, un dimenge , lavetz la nomèt DOMINICA .
Virèt cap au nòrd. Lo lendoman, 1èir de novembre, Totsants , vesut islòtas , las sonèt : islas de TODOS los SANTOS (adara "les Saintes").
Puish vesut una isla mei hauta e montanhosa, damb sauts grans d'aigas , s'i arrestèt lo 4 de novembre, per i préner aiga fresca : segon lo son vòt a la Verge abans de partir per li demandar un bon viatge , la nomèt santa Maria de GUADALOPE .
Tornèt levar las velas, e 60 km au nord de "Guadalope", vesut una isla de mei : la nomèt MONTSERRAT. Pr'amor d'aqueth nom causit per la SEGONDA isla on desbarquèt, segur qu'un Catalan acompanhava lo Colomb !
Puish estut colonisada preus Anglés. La Moreneta l'oblidèt ? aquesta isla, prauba d'era , lo son volcan l'a destrusida quitament tota, de 1995 ençà . N'i damòra gaire de monde adara.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari