Segon qualques documents, “lo drech de cueissatge”, tanben conegut coma “ius primae noctis”, sembla qu’existiguèt coma costuma en cèrts luòcs e moments de l’Edat mejana. Aquel drech, qu’al vejaire de la modernitat —e quitament al vejaire de l’epòca— èra un violament de las femnas, sembla que malastrosament existiguèt e que se practiquèt coma una institucion feudala. Los nòbles de l’epòca impausavan lo rite de l’acte sexual amb las femnas vassalas amb lor poder doble: lo d’èsser òmes e lo d’èsser senhors. Jos aquela tradicion, admesa coma un drech feudal del senhor per jaire amb la nòvia dins sa primièra nuèch coma maridada, s’impausa e s’assimila un gèst de vassalatge, que los vassals accèptan e se calan probablament per paur de lor senhor.
 
En realitat, la practica d’aquel drech supausa tota una invasion del senhor feudal, qu’exibís son poder a l’ora d’exigir lo còrs de la nòvia dins l’espaci e l’intimitat dels nòvis e de lors amics e parents, durant lo meteis jorn qu’aquestes s’èran amassats per festejar las nòças e rescontrar los joves maridats. Per astre, amb lo temps, aquela costuma perdèt lo consens social, malgrat l’oposicion generalizada dels senhors feudals que ne contunhavan d’exigir la practica. Aquela situacion provocariá, al sègle XV, divèrsas revòltas, car se quitariá de comprene aquel drech coma una tradicion ceremoniala mas coma un viòl de la femna.
 
Aquela practica constatada pendent l’Edat mejana descadena totjorn la polemica car d’unes dobtan de son existéncia, ne minimalizan l’importància o la qualifican de simple mite medieval contra los nòbles e la Glèisa catolica. Sembla que l’origina d’aquela costuma se tròba dins una tribu de Libia nomenada los adirmaquidas —segon l’istorian Erodòt— e èra tanben abitual —segon Eraclides— dins l’illa grèga de Cefalonia. Mas çò qu’es verai, es que se practiquèt tanben en plusors luòcs de l’Euròpa occidentala ont se compreniá coma un drech del senhor feudal sus las femnas de sos sèrvs davant la passivitat dels parents, dels marits e de tota la comunautat.
 
Malaürosament, son arribats a nòstre poder pauc de documents amb de referéncias explicitas sus l’existéncia d’aquel drech feudal. Per aquela rason, plusors istorians se son pas volguts posicionar jos l’argument qu’avèm pas la documentacion scientifica que cal per conéisser la vertadièra amplor d’aquela practica, qu’èra una costuma generalizada e legalament instaurada dins la societat medievala. D’unes n’an quitament negat l’existéncia e an noirit la polemica en disent que s’agís d’una exageracion maximalizada e distorsionada per la literatura o per d’interèsses politics. Mas çò qu’es verai es que dins l’encastre documentari avèm sonque qualques documents que restacan lo drech de cueissatge amb cèrts costums germanics anteriors a la casuda de l’Empèri Roman sens que s’aja trobat cap de lei medievala amb una referéncia explicita sul fach ni qu’existiguèsse una legislacion sus aquela practica durant l’Edat Mejana.
 
Ça que la, si qu’existisson de documents medievals que se poirián interpretar coma d’evidéncias qu’aquela practica foguèt pas un mite, mas una realitat d’abús sexual. Un d’aqueles documents es del sègle XIII e aperten al rei Anfós X de Castelha. Fa referéncia al drech de cueissatge en tot fixar una multa de cinc cent sòus a pagar en cas de “desonorar qualque òme quand s’es a maridar o qualque femna lo jorn de las nòças”. Un autre indici de l’existéncia d’aquela costuma feudala se rebat dins lo document Partidas I, 5, 35 d'aquel meteis rei ont se mençona que cal retirar lo mestièr e lo profièch “al preire que cometa pecat de fornicacion amb una femna verge e maridada” o “que jaguèt amb ela après qu’aguèt marit”. Tanben podèm observar d’indicis dins la cronica nomenada Ynformaciones, a prepaus de l’archevesque de Compostèla: “E demest d’autras causas pro laidas qu’aqueste archevesque aguèt comesas, se passèt que foguèt amb una nòvia dins lo lièch nupcial per festejar la nòça amb son marit, el la faguèt prene e l’aguèt amb el tota una nuèch”.
 
Se demorèsse qualque dobte, i a tanben una senténcia prononciada pel rei Ferdinand IId d’Aragon, dich lo Catolic, en Catalonha en 1486, qu’es l’exemple pus evident: “ni que pòscan tanpauc [los senhors], la primièra nuèch que lo païsan pren femna, dormir amb ela”.
 
Aquela practica es totjorn a l’ora d’ara a se debatre entre lo mite e la realitat. Es verai que la Glèisa conferís al maridatge un caractèr sagrat, e aquò ajudarà a reduire aquela mena de practica, que lo senhor feudal veirà limitada son autoritat per aquel abús. Devèm admetre que i a pas una documentacion explicita dins l’encastre juridic d’aquela epòca sul drech de cueissatge, ni tanpauc un prononciament categoric dels istorians dins aquel sens. Avèm solament d’escasses documents ont se mençona aquela practica, mas eles poirián èsser la melhora pròva que delà lo mite existís la realitat.




Griselda Lozano