Eth Ostau Comengés que contunha eth son trabalh de sauvaguarda e de sensibilizacion ath entorn deras hèstas deth solstici d’estiu en Comenge e Varossa. Era inscripcion d’aqueras tradicions pirenencas ath Patrimòni Culturau Immateriau dera Umanitat pera UNÈSCO ja atèsta dera hòrt grana valor d’aquera partida dera nòsta civilizacion. Pr’aquò,  non s’arrèsta pas aquiu: mès que james, que mos cau estudiar era realitat d’aqueras practicas mès tanben sensibilizar eth public entà tornar dar ad aquera hèsta collectiva tota era sua vigor et tot eth son sens. Eth liberòt Era Sent Joan - Comminges et Barousse, qu’acabam de publicar[1] e que presentèrem eth 26 de mai tara "Trobada Fallaire” que’s  tenguec a San Chuan de Plan (Aragon), que va exactament en aqueth sens. 
 
Ua exposicion e tanben eth cicle de conferéncias "Sent Joan en Comenge e Varossa", en arreprénguer eras nòstas intervencions deth Simpòsi "Festes de foc a la Mediterrània" organizat en mai de 2017 a Reus (Catalonha), que viatgèren per tot Comenge e Varossa deth 1r dinc ath 23 de junh. Aqueths eveniments que permeteren ath Ostau Comengés d’arrencontrar eths elegits e eths abitants, d’escambiar e d’aprénguer, gràcias ad aqueres escambis, aspèctes desconeguts de Sent Joan e de parlar deths enjòcs e deras exigéncias ligats ath classament UNÈSCO. Aqueth cicle, realizat en quadre deth hestau Total Festum, que s’acabèc eth 23 de junh, a Sarp, damb ua jornada especiala Sent Joan, organizada en partenariat damb era comuna, qu’a sabut manténguer viu aqueth patrimòni collectiu e popular, e era associacion Serpettes et Chaudrons, especializada ena recèrca sus eras plantas e eth mieilòc naturau. 
 
Era renommada deras hèstas deth solstici d’estiu en eths Pirenèus que s’espandís largament ath delà deth espaci pirenenc. Atau eth Festival Smithsonian Folklife, prumèra exposicion de cultura populara immateriala en Mond qu’ a lòc cada mes de julhet a Washington, qu’a causit d’invitar enguan eras culturas catalana e armènia ath entorn deth tèma “Entrepresas creativas e activitats culturalas que genèran valors economicas e socialas entaras comunautats peth Mond sencèr”. Ad aquera ocasion, era Catedra d’Educacion e Patrimòni Immateriau deras Pireneas dera Universitat de Lleida (Catalonha) que presenterà eths elements majors deth patrimòni immateriau pirenenc e exemples de halhòts comengeses que i seràn expausats. Era Catalonha qu’estèc causida peths organizaires deth Smithsonian Institute pera sua longa tradicion d’organizacions, tan formalas coma difusas, qu’an coma objectiu de manténguer hòrt eth sentiment d’identitat locala. Qu’ei donc gràcias ara determinacion catalana qu’era cultura gascona podec trobar plaça en aqueth temps major d’escambis e de discussions entre eras culturas deth Mond, lonh deths jutjaments de valor, deths estereotipes e deths enjòcs politics.  
 
Que podem donc constatar un interès plan viu – autant ara escala locala, pirenenca o internacionala —e qu’èm aürós de constatar qu’un pialèr d’actors an hame de tornà’s apoderar aquera tradicion. Tanplan qu’ei bilhèu arribat eth moment de lançar ua vertadera sinergia populara en Comenge-Varossa, e perqué pas crear, coma se hè dejà en Catalonha, ua associacion de halhaires, un collectiu qu’ amasseria eths actors— comunas, comitats deras hèstas, benevòls – d’aquera tradicion?
 
 
 
 
Matiu Fauré, Bernat Ménétrier-Marcadal e Joan Pau Ferrèr