Ongan au mes d’agost èi escrit un tèxte suus sondatges que s’aperava “E pòdon mentir los sondatges?” Se basava sus la constatacion qu’enquistas d’opinion grècas balhavan tot escàs avant las eleccions una resulta talament aberranta que’s podèva aisidament dobtar de lor fidabilitat e devinar qu’èran “potinguejadas” coma un marrit vin ende pesar sus l’escrutin.
 
Après las revelacions deu Philippe de Villiers qu’explica dens son líber qu’ende començar de’s lançar en politica, avèva ”crompat sondatges” e la constatacion que la premsa nacionala francesa aparteng pas qu’a un petit escabòt de personas, vesèm adara quin se pòt influençar la resulta d’una consulta populara peu simple biais d’escríver la question. Un exemple d’escòla.
 
Ende invertir la corba … deus mòrts suus caminaus deu país que comencèc de tornar pujar dangerosament, lo govèrn prengoc unas mesuras. A costat de l’obligacion endeus motards de portar guants omologats, vaquí l’idèia que pertòca las entrepresas qu’an mès d’un veïcule en circulacion.
 
Avant, quan la veitura d’una firma èra presa peu radar en excès de velocitat, èra la societat proprietària que pagava lo verbau. Ara, serà lo miaire eth medish que serà responsable davant la lei. Pas ren de revolucionari, benlèu una mesura senada, demòra pas qu’a’n véser los efèits.
 
Solide, a l’anóncia deu govèrn, las redaccions de totas las cadenas televisualas qu’an hèit lèu un “micro-trepader” au moment de las informacions, end’entrevistar uns passants dambe la mira de sentir l’opinion de Monsur-tot-lo-monde aquò dessús.
 
E segon lo biais dambe lo quau la question èra pausada, las responsas èran diametralament opausadas.
 
Biais A: “E pensatz qu’un miaire de veïcule de societat posca conservar l’anonimat e atau aver l’impunitat en cas d’infraccion au còdi de la rota?”.
 
Lo mot “impunitat” hè reagir lo monde interrogat pr’amor qu’an sovent un sentit de justícia pregond (Levat benlèu los liuraires o los representants de comèrci sondats). A cent deu cent obtenguètz un “Ah non! Se cau pas créser tot permés e hèr qué que sia, es dangerós, etc etc …”
 
Biais B: “E pensatz que las societats deven denonciar los emplegats qu’an hèit una infraccion au còdi de la rota dambe un de lors veïcules?”
 
“Denonciar” hèr reagir lo monde interrogats pr’amor qu’an sovent un sentit de justòcia pregond. “Denonciacion”, aquò nos bremba solide la collaboracion au moment de l’aucupacion alemanda e las letras anonimas mandadas a la polícia de Vichèi ende hèr arrestar una familha jusiva esconuda o un resistent valent. Aquò que sona òrrament a nòstas aurelhas.
 
Doncas au cent deu cent obtenguètz una responsa otrajada “Ah non, solide que non pas, dens quina epòca vivèm?”
 
Aquò’s un exemple simple, a còps pòt prénguer une fòrma mès complèxe dambe l’intervencion d’una seria de questions pausadas avant. Exemple:
     
Podètz estar segurs que las resultas seràn fòrça desparièras segon la questionari e atau obténguer un sosteng o una desaprobacion de las mesuras deu govèrn pertocant lo conta-ròtle deus caumaires.
 
Sabèm pas a quin punt aqueste sistèma es utilizat, mes podèm suspausar que l’es sovent, mès sovent que çò que caleré. La temptacion es tròp fòrta.