S’aquò es una question fòrça importanta dens la vida, cau purmèr definir çò qu’es un Franchimand. End´aver lo títou, lo Franchimand deu plenhar duas condicions:
A la basa, lo Franchimand es pas marrit. Es auturós de bona fe e son ignorància es devuda a son educacion. A pas tròp l’esperit curiós, ça que là, la sola question filosofica que’s pausa es de saber com los estrangèrs podon víver endacòm mès, sens los vins e los fromatges mès bons deu monde.

E doncas, esmalir un Franchimand pòt aver tanben un cèrt efèit pedagogic de negligir pas. Purmèr cau pas ensajar de l’explicar que França es pas sens que París e que París es pas sens que França, que poderà pas jamès integrar un tau concèpte. Seré una pèrda de temps, quitament que nosautes nos demandam s’i a pas aquí un fons de vertat.

Non, lo Franchimand se pòt atacar suu subjècte de la lenga. Eth qu’es segur lo francés es la lenga mès polida e mès rica deu monde (pr’amor que coneish totas las autas lengas deu monde e doncas ac pòt díser) serà aisit de destabilizar per una introduccion poderosa, coma: “Fin finala, lo problèma deu francés es qu’es pro paure”. La reaccion es assegurada.

Vòste Franchimand aurà pas gaire arguments concrèts ende dehéner son idèia de riquessa de sa lenga e poderatz contunhar:
 
L’allusion aus borgeses harà forçadament pas plaser au Franchimand, sustot s’es d’esquèrra, mes ac poderà pas negar. Contunharatz en tot díser que cada pòble possedís un larg vocabulari suus maines que’u pertocan, e citaratz los exemples famoses deus numeroses noms de la nèu en çò deus Inuits o deus camèus en çò deus Arabs.

Ende díser “un fòrt còp de vent”, lo francés a pas que dus mots: rafale (de l’italian) e bourrasque (deu provençau). A calgut doncas manlhevar a d’autas lengas lo pauc de mots deus quaus lo francés dispausa. Dens lo diccionari de gascon de JF d’Estalenx (ed. EUS) ne trobaratz entre 20 e 30 reviradas, se comptatz o pas los mots deu medish rasic.

Aquí, vòste Franchimand es prèst, es lo moment de l’acabar:
“Benlèu pr’amor d’una cèrta pudor sens de dobte en vòga a una epòca, lo francés es tanben fòrça paure sus tot çò que pertòca l’amor e los sentiments.” Doblidatz pas de tornar díser que amour es occitan e explicatz-ne la rason.

Suspresa deu Franchimand. Es l’ora de l’estocada.

Explicatz que manca un vèrbe ende diferenciar aimer de “aimi mon esposa” e “aimi lo chocolat”, çò qu’amusa plan los estrangèrs qu’aprengon la lenga. Es un drin curiós que Je t’aime sia cent còps mès fòrt que non pas Je t’aime beaucoup.

Explicatz que embrasser vòu díser a l’encòp “prénguer dens los braces”, “balhar un potonet sus la gauta” o “balhar un pòt pregond”, confusion que pòt a còps pausar problèmas. Aquò tanben divertís l’auditòri.

Seguissètz en tot díser que la maîtresse e l’amanta (quan lo maître n’es pas lo masculin) e la regenta (o la dauna d’ostau), que coucher avec un ami es tanben fòrça imprecís e que belle-fille a pas ren de véser dambe belle fille (idem ende petite fille, beau père, sage femme, petit ami, bonne sœur, etc ...). La lista es longa, a vosautes de trobar autes exemples, n’i a un pialat a dispausicion.
 
Clavatz en seguida en tot díser que se tiram deu vocabulari francés tot çò que veng deu picard, deu normand, deu champenés, deu berrichon, etc … demòra pas gran causa de quicòm de cent deu cent francés.
 
Auratz solide esmalit un Franchimand, mes vos auratz pas benlèu hèit un amic de mès. Aquò rai.