Opinion
Loís Alibèrt, defensor dei dialèctes, precursor de l’occitan estandard pluricentric
Cronologia: abans, pendent e après Alibèrt
Loís Alibèrt inventèt pas la grafia classica, ja que la naissença de la grafia classica remonta a 950 aperaquí, quand apareguèron lei primiers tèxts segurs en occitan.
Loís Alibèrt reprenguèt lei trabalhs de sei predecessors per restaurar l’occitan. O diguèt eu meteis clarament (Gramatica occitana, paginas xxxiii-xxxiv, 1935, reedicion de 1976 e 2000). Revendiquèt tres fònts d’inspiracion.
Donc: a partir de la tradicion, de Mistral, de Ros, de Perbòsc, d’Estiu e de Fabra, Loís Alibèrt publiquèt en 1935 sa Gramatica occitana (segon los parlars lengadocians) que i fondèt lei basas de la nòrma classica. La nòrma classica apareguèt en 1935 coma una version estabilizada e codificada de la grafia classica, qu’èra ja nascuda mila ans abans.
Dins leis ans 1950, 1960 e 1970, Pèire Bèc e Robèrt Lafont desvolopèron la nòrma classica d’Alibèrt per l’adaptar a diferents dialèctes. Ansin preparèron un occitan estandard, pluricentric, inclusent plusors dialèctes etsandardizats. Se sap que Bèc elaborèt un gascon estandard e que Lafont alestiguèt lo provençau estandard.
Alibèrt, defensor dau gascon
Es incontestable qu’Alibèrt sostenguèt Pèire Bèc per valorizar lo gascon e per preparar un gascon estandard, partida integranta de l’occitan estandard.
Òc ben: Loís Alibèrt cosignèt un obratge clau en 1952 per lo desvolopament ortografic e pedagogic dau gascon. L’escrich gascon actuau, qu’es gaireben tot en grafia classica, deu son desvolopament extraordinari a de basas tecnicas formuladas per Bèc, Alibèrt, Boset e Seguí.
Alibèrt, amic dau provençau
Es evident, tanben, qu’Alibèrt sostenguèt Lafont per valorizar lo provençau e per preparar un provençau estandard, partida integranta de l’occitan estandard.
Alibèrt, partisan dau lemosin e dau niçard
En 1974, lo lemosin Gerard Gonfroy publiquèt son Dictionnaire normatif limousin-français, (Tula: Lemosin [Lemouzi]), que conteniá una bèla introduccion de Pèire Bèc, que se referissiá a Alibèrt (p. 12, p. 16...) e qu’arborava l’objectiu assumit de preparar un lemosin estandard.
Loís Alibèrt, eu meteis, diguèt clarament, dins sa gramatica e son diccionari que desirava que lo lengadocian s’enriquissèsse e se restaurèsse en prenent d’elements a d’autrei dialèctes occitans. I a d’exemples coneguts:
Lutz e ombras d’Alibèrt
De segur, se pòt criticar certaneis errors dins l’òbra lingüistica d’Alibèrt. Degun es perfiech. Sa gramatica de 1935 a una valor immensa. Son diccionari inacabat e postum, publicat en 1966 (Alibert èra mòrt en 1959), dona d’informacions utilas, mai tanben conten d’errors d’edicion que fòrça lingüistas leis an analisadas.
Tanben, evidentament, cau denonciar l’error politica d’Alibèrt d’aver sostengut lo regim de Pétain: paguèt aquela error envèrs la societat en fasent una pena de cinc ans preson de 1946 a 1951.
Tornarem parlar dei lutz e deis ombras d’Alibèrt dins d’articles futurs.
Alibèrt, precursor dau pluricentrisme occitan
Mai ja ai demostrat qu’Alibèrt, sens èsser un òme perfiech, èra un partisan incontestable dau respècte dei dialèctes occitans.
Loís Alibèrt èra pas perfiech, mai es pas coerent de l’acusar de çò que faguèt pas. Alibèrt encoratgèt Pèire Bec a desvolopar lo gascon, acompanhèt Robèrt Lafont per far florir lo provençau e inspirèt Gerard Gonfroy per dinamizar lo lemosin.
Loís Alibèrt inventèt pas la grafia classica, ja que la naissença de la grafia classica remonta a 950 aperaquí, quand apareguèron lei primiers tèxts segurs en occitan.
Loís Alibèrt reprenguèt lei trabalhs de sei predecessors per restaurar l’occitan. O diguèt eu meteis clarament (Gramatica occitana, paginas xxxiii-xxxiv, 1935, reedicion de 1976 e 2000). Revendiquèt tres fònts d’inspiracion.
— L’òbra dau provençau Frederic Mistral, de la segonda mitat dau sègle 19 e dau començament dau sègle 20, qu’es preciosa per son diccionari monumentau (Lo tresaur dau Felibritge) e per son elaboracion estilistica (Alibèrt retenguèt pas de Mistral la grafia mistralenca —francizada— ni certanei francismes superflús, mai s’inspirèt de tota la rèsta).
— Leis òbras dau lemosin Josèp Ros, dau carcinòu Antonin Perbòsc e dau lengadocian Prospèr Estiu que restaurèron la grafia classica de l’occitan a la fin dau sègle 19 e au començament dau sègle 20 (Alibèrt mençona pas d’autrei partisans de la grafia classica que l’an precedit, coma lo niçard Joan Batista Calvino, lo provençau Simon Juda Onorat o lo roergàs Durand de Gròs).
— L’òbra de Pompeu Fabra per codificar lo catalan a partir de 1913.
— Leis òbras dau lemosin Josèp Ros, dau carcinòu Antonin Perbòsc e dau lengadocian Prospèr Estiu que restaurèron la grafia classica de l’occitan a la fin dau sègle 19 e au començament dau sègle 20 (Alibèrt mençona pas d’autrei partisans de la grafia classica que l’an precedit, coma lo niçard Joan Batista Calvino, lo provençau Simon Juda Onorat o lo roergàs Durand de Gròs).
— L’òbra de Pompeu Fabra per codificar lo catalan a partir de 1913.
Donc: a partir de la tradicion, de Mistral, de Ros, de Perbòsc, d’Estiu e de Fabra, Loís Alibèrt publiquèt en 1935 sa Gramatica occitana (segon los parlars lengadocians) que i fondèt lei basas de la nòrma classica. La nòrma classica apareguèt en 1935 coma una version estabilizada e codificada de la grafia classica, qu’èra ja nascuda mila ans abans.
Dins leis ans 1950, 1960 e 1970, Pèire Bèc e Robèrt Lafont desvolopèron la nòrma classica d’Alibèrt per l’adaptar a diferents dialèctes. Ansin preparèron un occitan estandard, pluricentric, inclusent plusors dialèctes etsandardizats. Se sap que Bèc elaborèt un gascon estandard e que Lafont alestiguèt lo provençau estandard.
Alibèrt, defensor dau gascon
Es incontestable qu’Alibèrt sostenguèt Pèire Bèc per valorizar lo gascon e per preparar un gascon estandard, partida integranta de l’occitan estandard.
— En 1952, lo gascon Pèire Bèc, lo lengadocian Loís Alibèrt Loís, lo bearnés Joan Boset e lo gascon Joan Seguí publiquèron ensems L’application de la réforme linguistique occitane au gascon (Tolosa: IEO). Foguèt una guida de l’ortografia classica en gascon.
— En 1959, lo gascon Pèire Bèc publiquèt Petite nomenclature morphologique du gascon, (Tolosa: IEO). Foguèt un resumit dei formas gramaticalas de basa, amb un esbòs de seleccion prudenta per alestir un gascon estandard.
— En 1959, lo gascon Pèire Bèc publiquèt Petite nomenclature morphologique du gascon, (Tolosa: IEO). Foguèt un resumit dei formas gramaticalas de basa, amb un esbòs de seleccion prudenta per alestir un gascon estandard.
Òc ben: Loís Alibèrt cosignèt un obratge clau en 1952 per lo desvolopament ortografic e pedagogic dau gascon. L’escrich gascon actuau, qu’es gaireben tot en grafia classica, deu son desvolopament extraordinari a de basas tecnicas formuladas per Bèc, Alibèrt, Boset e Seguí.
Alibèrt, amic dau provençau
Es evident, tanben, qu’Alibèrt sostenguèt Lafont per valorizar lo provençau e per preparar un provençau estandard, partida integranta de l’occitan estandard.
— Lafont intrèt en contacte regular amb Alibèrt, a partir de 1951, per defendre la lenga (vejatz lo testimoniatge de Lafont sus lo sit de Joan Frederic Brun).
— E precisament, es en 1951 que Robèrt Lafont publiquèt Phonétique et graphie du provençal: essai d’adaptation de la réforme linguistique occitane aux parlers de Provence (Tolosa: IEO).
— Ne faguèt una version actualizada en 1972: L’ortografia occitana: lo provençau (Montpelhier, Centre d’Estudis Occitans).
— E precisament, es en 1951 que Robèrt Lafont publiquèt Phonétique et graphie du provençal: essai d’adaptation de la réforme linguistique occitane aux parlers de Provence (Tolosa: IEO).
— Ne faguèt una version actualizada en 1972: L’ortografia occitana: lo provençau (Montpelhier, Centre d’Estudis Occitans).
Alibèrt, partisan dau lemosin e dau niçard
En 1974, lo lemosin Gerard Gonfroy publiquèt son Dictionnaire normatif limousin-français, (Tula: Lemosin [Lemouzi]), que conteniá una bèla introduccion de Pèire Bèc, que se referissiá a Alibèrt (p. 12, p. 16...) e qu’arborava l’objectiu assumit de preparar un lemosin estandard.
Loís Alibèrt, eu meteis, diguèt clarament, dins sa gramatica e son diccionari que desirava que lo lengadocian s’enriquissèsse e se restaurèsse en prenent d’elements a d’autrei dialèctes occitans. I a d’exemples coneguts:
— Preconizava d’abandonar lo francisme fautuèlh e de lo remplaçar per cadieral, adaptacion dau lemosin chadierau (diccionari, p. 192).
— Evitava la forma forma riche ~ richa qu’es benlèu un francisme e preferissiá la forma ric ~ rica, que la preniá de maniera assumida au niçard e au catalan (diccionari, p. 609).
— Evitava la forma forma riche ~ richa qu’es benlèu un francisme e preferissiá la forma ric ~ rica, que la preniá de maniera assumida au niçard e au catalan (diccionari, p. 609).
Lutz e ombras d’Alibèrt
De segur, se pòt criticar certaneis errors dins l’òbra lingüistica d’Alibèrt. Degun es perfiech. Sa gramatica de 1935 a una valor immensa. Son diccionari inacabat e postum, publicat en 1966 (Alibert èra mòrt en 1959), dona d’informacions utilas, mai tanben conten d’errors d’edicion que fòrça lingüistas leis an analisadas.
Tanben, evidentament, cau denonciar l’error politica d’Alibèrt d’aver sostengut lo regim de Pétain: paguèt aquela error envèrs la societat en fasent una pena de cinc ans preson de 1946 a 1951.
Tornarem parlar dei lutz e deis ombras d’Alibèrt dins d’articles futurs.
Alibèrt, precursor dau pluricentrisme occitan
Mai ja ai demostrat qu’Alibèrt, sens èsser un òme perfiech, èra un partisan incontestable dau respècte dei dialèctes occitans.
— Leis illetrats e lei tròls que pretendon qu’Alibèrt voliá impausar lo sol lengadocian s’enganan completament. Mestrejan pas lo subjècte e fan pas solament l’esfòrç de legir Alibèrt.
— Certaneis “academicians” que creson qu’Alibèrt voliá un estandard non pluricentric, exclusivament lengadocian, sens plaça per lo lemosin, lo gascon o lo provençau, s’enganan totalament elei tanben.
— Certaneis “academicians” que creson qu’Alibèrt voliá un estandard non pluricentric, exclusivament lengadocian, sens plaça per lo lemosin, lo gascon o lo provençau, s’enganan totalament elei tanben.
Loís Alibèrt èra pas perfiech, mai es pas coerent de l’acusar de çò que faguèt pas. Alibèrt encoratgèt Pèire Bec a desvolopar lo gascon, acompanhèt Robèrt Lafont per far florir lo provençau e inspirèt Gerard Gonfroy per dinamizar lo lemosin.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari