Opinion
Cap a una societat occitana bilingüa
L'occitan, una lenga sens vida sociala
L’occitan pèrd de locutors naturals cada jorn.
Dins una societat francesa que condemna lo multilingüisme dins la vida publica, los adultes an interiorizat tant de prejutjats en relacion amb la lenga occitana que los que la sabon vòlon pas mai transmetre la lenga als mainatges ni los ajudar a la parlar.
La minoritat de joves que l’apren dins las escòlas bilingüas (de Calandreta, del sector public o privat) gausa pas la parlar en defòra de l'escòla dins un mitan ont l’emplec d’una autra lenga que la francesa es mal percebuda. Far un ensenhament marginal de la lenga sens un usatge normal de la lenga dins la societat publica e economica es la condemnar coma lenga viva amb la mòrt dels locutors vièlhs, los darrièrs a l’aver apresa coma lenga mairala.
L'occitan es ara una lenga desligada de la vida sociala, dels mond de l’economia, dels mèdias (TV, ràdio, internet). Es pas mai lenga de comunicacion dins la vida vidanta.
Atal, dins de territòris ont tot lo monde parlava occitan e francés i a cent ans, lo francés venguèt l'unica lenga de cada jorn.
L'occitan, una lenga sens legitimitat politica
La legislacion francesa permet l’ensenhament e l'utilizacion publica de l’occitan. Legalament, se poiriá parlar occitan en public. Mas la realitat es la marginalizacion volontara de l'occitan dins los establiments escolars, las administracions e las entrepresas. Se fa tot per ignorar l'existéncia de l’occitan sus son territòri istoric.
Per conservar aquela lenga coma una non lenga, de gropes de pression politics empediguèron que l’Estat francés ratifiquèsse la Carta Europèa de las Lengas Minoritàrias signada en 1998. De 52 projèctes de lei despausats en 50 ans, pas un es encara estat examinat per l'amassada nacionala francesa. La frasa aponduda dins la constitucion per las reconéisser coma patrimòni non obrís pas cap de camin per lor emplec dins la vida publica.
Dempuèi lo sègle dètz-e-noven, los govèrns franceses successius capitèron a faire partejar un mensprètz cap a las autras lengas e culturas de l'exagòn e puèi de l'emperi colonial francés. E mai ara, los discorses de representants de l’estat francés en favor de la diversitat culturala e lingüistica fagan florés, França demòra dins sa tradicion jacobina e demòra encara un dels estat mai centralizaires d'Euròpa.
Cap a una societat occitana bilingüa
Per salvar la lenga occitana cal passar de l’implicit a l’explicit. Cal que França promulgue una lei que donèsse un vertadièr estatut a las lengas minorisadas de França, que reconeguèsse lo bilingüisme coma un estat normal de la vida publica en França. Es una exigéncia democratica.
Longa vida al jornalet
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Ua lei que soi d'acord. Mes après l'enjòc qu'ei tanben la noste capacitat d'assumir la nosta cultura e la nosta lenga.
Hicatz dus bascos au miei de detz franchimands, que's hicaràn a parlar basco. Hicatz un franchimand au demiei de detz occitanofònes, que's van hicar de tira a parlar francés...
E çò de sordeish qu'ei que los quites occitanistes quan devisan enter eths que parlan francés la magèra part deu temps.
A Tolosa, lo 31 de març quan de locutors i avè que parlavan vertadièrament la lenga ? Qu'entenòi sustot a parlar francés, quitament de la part deus que pòden parlar de plan la loa lenga.
Que cau qu'i aja un esfòrç deus qui saben la lenga entà la hicar dens l'espaci public...
Lo sonque fach del prestigi cultural per la persona que sap occitan fa que qualque que sapia occitan e francés siá mai valorizada que la persona que sonque sap francés.
Cal, sonque, s'enganar pas en la valoracion de las coneissenças qu'an las personas.
Ua lei, serà pas pro. Cau apitar un rapòrt de fòrça sociau per obiténer e har aplicar navèths drets per los occitans.
Tanben cau brisar lo tabó de l'ensenhament de la lenga e EXIGIR L'OBLIGACION d'ensenhament de la lenga. Qu'ei la sola solucion entà retrobar los locutors perduts. Tot çò d'aute, qu'ei un simple pansament qui hè de ben pas qu'aus occitanistas.
L'estat francés es estat e es fòrça idolatritzat per per de fòrça gents de Catalonha Sud (administrada per Espanha) d'ont ieu soi. Mas fòrça catalans del sud desconeisson que França en la question del tractament de las lengas es estat pièger qu'Espanha. Aquela mitificacion de França se trinca un còp se viatja a Catalonha Nòrd (Catalonha jos administracion francesa), lo contrast es enòrme: Del temps qu'a Catalonha sud, malgrat que la situacion del catalan es luènh d'aténher una plena normalizacion, es possibla viure mai o mens en catalan (Television, ràdio, fòrça de tant dins tant cinèma,inmersió en lenga catalana a las escorras senhalizacion e usatge public en catalan), en passant a Catalonha Nòrd lo catalan despareix practicament del tot; i a qualques senhalizacions bilingas e paucas causa mai, es una loteria cercar de personas que parlen catalan per la carrièra. Tant de bon que las lengas pas francesas dins l'estat francés ajan los dreches e reconeixament que s'aurián dins quin país normal que siá europèu democratic en aquelas nautors del sègle XXI e que pòscan gaudir d'oficialitat en los sieus respectius territòris.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari