Opinion
Lo pèc de Labohèira
Felix Arnaudin es vasut en 1844 dens una familha de la borguesia lanusquesa.
Au moment que tots plantavan pins de pertot atau de tirar moneda de la terra, lo nòste Felix s’estacava a la lana vuida, au silenci deu desèrt e au lent moviment deus tropeths d’aulhas.
Felix s’enamorèt de son país e passèt sa vita tota a córrer, d’ostau en ostau, atau d’arrecaptar un cant, un conte, una dishuda tirada de la civilisacion vielha que desapareishèva.
Felix a mancat sa fortuna e s’a gahat lo mespretz de sa classa sociala, que non podèva pas compréner son interés per aquesta civilizacion deus praubes. Lo sordèir, es que s’a mancat tanben los praubes, enlusits, com tostemps, per los rics. Qu’an de segur mau-comprés l’interés d’un borgués per lora cultura populària. Son eths que lo batièren "Lo pèc de Labohèira".
Felix Arnaudin n’avè d’aquò, perfèitament conciéncia: "Dans ma pauvre vie de rêveur solitaire, je n’ai guère reçu d’encouragements, l’indifférence et les railleries en ont volontiers pris la place". Mes contunhèt e contunhèt dinc a la mòrt. N’avè pas nat interés, ni materiau, ni filosofic, dens la defensa de son identitat de lanusquet. Que s’i a perdut hòrt. Solide que n’a pas causit son camin, aqueste s’impausèt dens son esperit com quauquaren que faliva seguir atau!
Jansemin vasut dens una familha prauba en 1798 a Agen. Praube dens los praubes, va egau vàder poete. Un poete deus grans, "L’Homère des prolétaires" çò disèva Lamartine, que s’i coneishèva.
Jansemin serà famós: seràn milièrs a lo venir escotar contar sos poèmas. Lo perruquèir d’Agen viatjarà de pertot en Euròpa, plan lunh de las terras occitanas, aquí on digun non podèva compréner sa lenga. Jansemin n’a pas jamèi contat ni escribut en Francés! Petit vasut gran, auré avut tot interés de deishar càder l’occitan, atau de parlar una lenga de bon compréner per tots, mes ic n’a pas hèit jamèi.
Per eth tanben, la defensa deu gascon s’impausèt tota sola, com quauquaren de naturau, gessit de longa dens l’esperit e que se pòt pas negociar.
Son tants e tants dens l’istòria que se son engatjats a maugrat de lor interés! Qu’an contunhat de longa a maugrat deus trabucs de la vita, shens pas jamèi deishar cáder. Perqué?
Solide, plan mei que l’engatjament politic, la defensa de l’indentitat se harga dens un passat prigond, aus radics de la memòria, atau de s’impausar tot sol com una evidéncia. Benlèu un psicoanaliste, un jorn, se pencharà sus aqueth sentit indentitari. Que s’i trobarà una tropa de ligams tirats deu temps de mainatge ençà.
L’èster uman se bastís dens l’afectiu. Es benlèu pr’aquò que la defensa de l’indentitat e de la lenga es tant importanta: es un ahar afectiu abans tot. Tocar a l’afectiu, tocar au mei prigond de çò que pòt har caminar un òmi.
Gric de Prat canta e jòga en occitan de pertot en Gironda (e mei lunh) dempui casí 20 ans, en dahòra de l’occitanisme (tant petit a Bordèu) e dens lo mespretz de quauqua mossurèra occitanista que, prau moment, torna apitar en petit çò qu’a tant volut combàter en gran.
Seré tant simple de contar e de jogar en francés dens un país desertat per la lenga occitana. Mes la defensa de la lenga es davant tot e a maugrat de tot, un ahar afectiu.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Tots que'u diurén conéisher au nòste Felix. Lo pèc de Le Bohèira, un xafre dont es unqüèra emplegat per quauques vielhs dont parlan d'eth com s'avè hèit aquò per s'anar passejar e hartar en çò deu monde !
E'm pensi tanben qu'es bon de calcular au mesprés qu'avè arrecebut capvath lo son anar. Lo purmèr, qu'avè sentit lo vent a virar.
De conselhar lo remirable cort mestratge de François Xavier Vives, "1860, sur l'extrême horizon".
E cric e crac...
En nat cas aqueth article es atau com lo describes. Vertat que los occitanistas son a cops a "melicaires" mès aqui n'es pas presentat atau. Torni leger l'article t'en prègui. E dab uelhs deus bons. Nada comparason sonque una cèrta nostalgia!
Aqueste article tanben es estat escrich amb l'afectiu. Mercés Eric per far virar los tieus sentiments siá per la musica siá a l'escrich.
Que sié peths escrits de Gelú, de Vestrapin e de Jasemin confits d'aquera malícia qu'eras nostas tèrras tant latinas o peths condes coma eths d'Arnaudin o de Bladèr que son un concentrat deth imaginari noste e deras figuras de qui'u pòblan (Drac, Becut, Jan de l'ors... ), qu'avem un arriquèr deths pècs ena nosta cultura populària.
Domatge qu'un hèish de capulats deth occitanisme e se'n son longtemps estremats e l'an mespresada. A tròp voler comparar-se dab un modèle francés e eras suas òbras "pretenciosas", que acabam per desvolopar un compèxe d'inferioritat e mespresar çò qu'ei talament "noste".
Un modèle eleitista a no pas seguir tà no pas copar-se dera monde vertadèr e vertaderament occitan !
Sinon, polit publireportatge...
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari