Opinion
Eth païsatge deth Baish Aran, un auviatge toristic?
A compdar de Pontaut enquia Mont eth païsatge que dibuishe eth Baish Aran conforme ua passejada de uelhades disparières. Era queiguda entre es bòsqui mès nauti e es hons des vals bastissen ua diuèrsitat policromatica pendent tot er an. A més, eth clima atlantic pique mès qu’en d’autes còtes mès apròp deth cèu aranés; brumes e pluges apareishen en un virament de uelhs a cistelhades. En poques paraules, aguesti factors mantien amagadi es secrèts des cornèrs mès baishi dera Val d’Aran en un correder naturau.
Ena tardor, es hondosi bòsqui ath pè de Canejan aumplisen de color era montanha damb tot ua plata de tonalitats usclants –casse, ceridèr, castanhèr, bedoth, hereisho, etc.– que dancen entre eth vermelh dera sang e eth jaune deth solei d’estiu. Damb er adiu dera nhèu se descapère eth verd dera terra. Mès enlà des conifères d’auets e pins, se trapen es bòsqui de ribèra damb eth pibo e eth sauquèr. Es prats des lanes, acompanhadi d’arrominguères, son minjadi peth bosc damb eth pas deth temps; mès encara demoren testimònis dera activitat agraria qu’ath long des sègles daue de minjar a tot eth Baish Aran. Luenh deth pas dera Garona, era montanha plore peth Saut deth Pish enquia Varradòs; e pes Uelhs deth Joeu, en tot hèr d’aiguadatge as hais dera val d’Artiga de Lin… e es ossi que passegen liurements.
Enes pòbles, legendes d’origen ancestrau caminen entre bastides caperades de pèira que non deishen passar er heired laguens des cases. Bruishes, erulets, capèles, enamoradi, eca. Coma eth païsatge, ena Val i a istòries de toti es colors. Mès naut ena montanha, es rèstes des mines mèrquen era galeria d’accés a ua industria descuedada qu’arribèc ath còr dera societat e era montanha en epòques non tan luenhanes. A tot açò, es recòrds d’ua invasion viuen ena memòria des vesins que mès en saben. Donques un pialèr de maquis armadi enquia es celhes passèren peth Baish Aran amiant a escenaris de pellicula.
Encara demoren fòrça ahèrs per descurbir –non sonque en Baish, tanben en Miei e Naut Aran–. Tot aguest auviatge passe a uelhs barrats des toristes de nhèu. Mès non ei tòrt d’aguesti visitants. Potenciar un torisme sostenible e en armonia damb es arraïtz depen des caps pensants deth moment. Trapar aguest public non ei de bon hèr. Mès ara comence era calor, fòrça negòcis aranèsi barren de mala encolia e places de vilatges se ueden de caminants. O ben non sa trabalhat pro en aguesta direccion, o ben eth païsatge non ei d’interès tad arrés.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Felicitats. En ton article pogui veir tota era paleta de colors dera Val.
Ath dela des colors que tant ben diboishes podem escotar es sons dera natura: eth repotegar etern dera Garona, eth tremolar des oelhes des casses quan boe er aire des Canaus, eth son de un can que laire loenh, era veu deth corvas que panteishe naut en es bromalhs, Uishera ensus, era musica deth dalhaire que aline(alinaue) era dalha....e eth silenci deth ser
Pensi que tà toti es estudiants d'aranès aguest debe éster un text obligatori tà toti e totes. Qu'ei plen de poesia e d'imatges que, a viatges, es catalans non arribam mai a trapar. Més ei plen de hòrça, de paraules meravilhoses que mos arrasen des deth cap ath pès. Benastrugances !
Iñaki, ei un des milhors articles d'opinion sus eth nòste paisatge que jamès a escrit un aranés. Sonque mos cau guardar eth desenvolopament damb uns auti uelhs e dar valor a bèra causa més que era nhèu. Es nòsti origens e era nòsta essencia tanben en gesseran guanhant.
Gracies de tot còr, aué me tròbi un shinhau menos soleta en açò!
Un beròi article Iñaki. Mercés!
Aqueth article amuisha plan que la poesia e lo saunèir an deishat l'òmi deu sègle XX ! Mes i aurà tostemps monde per l'esclarir...enfin qu'èi de sohetar !
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari