Opinion
L’amic vesin es professor d’occitan
Un vesin navèth s’instalèt prep de l’ostau.
Au cap de quauquas setmanas, m’apercèburi que parlava occitan…Enfin qu’ensajava de parlar occitan, lo praubòt, pr’amor qu’avè un chic de mau de rodar lo ”r”, d’emplegar los subjonctius o los preterits, e de trobar una fèiçon occitana de díser las causas.
Plan sovent, çò que disèva, se pareishèva mei au francés revirat que non pas au gascon vertadèir, mes enfin, ensajava.
Pensèri de l’ajudar, autant com posqui, dab çò que sèi de lenga. Mes davant d’ic poder har, me dishut qu’èra lo navèth professor d’Occitan deu colègi…Alavetz, me carrèri, atau com soi pas briga diplomat d’Occitan, gausèri pas.
Mes egau, de tant que m’agrada l’istòria nòsta, pensèri de poder pertatjar dab eth las istuèras de la Rèina Alionor o las deu nòste arquevesca Pèir Berland…
Mon vesin ne coneishèva pas briga tot aquò. Sonque me dishut: “Comprénes, soi professor de lenga e pas d’istòria, es pas çò medish…
- Alavetz, responuri, puirim anar véser los vielhs per escotar sonar la lenga nòsta?
- Egau, sas, n’ èi pas tròp léser e pui, los vielhs son de mau compréner, los i manca de las dents, se mesclan los mots.
- … .”
A quauque temps d’alà, lo tornèri véser per li parlar deu Pèir, un gojat nhafrat de la vita, que, solide, seré urós de trobar un adulte que l’escoti au colègi…
“N’en parlarèi a l’assistenta sociala, me responut…Comprenes, podem pas remplaçar los pairs, nosauts sem aquí per ensenhar!
- … .”
Me dishuren qu’au colègi, mancan d’escolans per l’Occitan: los mainatges s’agradan mei d’estudiar l’inglés “renforçat”, au mens serv a quauquaren…
L’amic vesin n’existis pas, urosament! Es una caricatura totau, mes pausa mei d’una question vertadèira de l’ensenhament de l’occitan:
- Quau nivèu de lenga har passar? Se pòt deishar d’ensenhar lo “r” rodat (quan se tròba) pr’amor qu’es mau-aisit per una boca francesa? E l’emplec deu subjonctiu? E las fòrmas idiomaticas occitanas que tan se perden? Quau nivèu de lenga volem per doman?
Soi pas briga linguista, mes egau, de còps, soi atristat …
- L’occitan dens lo segondari, es una lenga opcionau, shens obligacion…Los mainatges que se la van causir, qu’ic hèsen per rasons militantas o (e) afectivas…
Se son militants, los i fau muishar que la cultura nòsta es lo product d’una istòria. Los i fau har conéisher los que se l’an bastit, que l’an hèita bèra, a maugrat deus malurs deu temps….
- S’es l’afectiu que cercan, los i fau balhar l’escota que demandan, e aqueste paratge que nòsta cultura inventèt per l’umanitat tota…
- En delà deu besunh de guardar lo public, avem de nos pausar la question de la tòca umanista de la cultura occitana: que porta l’Occitan de mei de çò que jà pòt provesir l’escòla?
Alavetz, lo professor d’Occitan au colègi diu estar “Zorro” o “Jan Petit”?
De segur que non: cadun hèi çò que pòt, com pòt. Mes devem tots saber que se pòt pas ensenhar l’occitan com las matematicas. Que non! N’es pas un ensenhament com un aute.
I a hami de definir clarament los enjòcs culturaus e las tòcas recercadas, hòra las de l’ensenhament segondari en generau: perqué sem indispensables a l’escòla de uèi e com har per l’estar de mei en mei.
Non pas respóner a aquesta question es acceptar de préner sus l’esquina tots los problemas de l’educacion nacionau (e i a bèra tropa), e de mei los que vasen de la situacion de la lenga e de la cultura…La mòrt assegurada.
(Seguida)
Au cap de quauquas setmanas, m’apercèburi que parlava occitan…Enfin qu’ensajava de parlar occitan, lo praubòt, pr’amor qu’avè un chic de mau de rodar lo ”r”, d’emplegar los subjonctius o los preterits, e de trobar una fèiçon occitana de díser las causas.
Plan sovent, çò que disèva, se pareishèva mei au francés revirat que non pas au gascon vertadèir, mes enfin, ensajava.
Pensèri de l’ajudar, autant com posqui, dab çò que sèi de lenga. Mes davant d’ic poder har, me dishut qu’èra lo navèth professor d’Occitan deu colègi…Alavetz, me carrèri, atau com soi pas briga diplomat d’Occitan, gausèri pas.
Mes egau, de tant que m’agrada l’istòria nòsta, pensèri de poder pertatjar dab eth las istuèras de la Rèina Alionor o las deu nòste arquevesca Pèir Berland…
Mon vesin ne coneishèva pas briga tot aquò. Sonque me dishut: “Comprénes, soi professor de lenga e pas d’istòria, es pas çò medish…
- Alavetz, responuri, puirim anar véser los vielhs per escotar sonar la lenga nòsta?
- Egau, sas, n’ èi pas tròp léser e pui, los vielhs son de mau compréner, los i manca de las dents, se mesclan los mots.
- … .”
A quauque temps d’alà, lo tornèri véser per li parlar deu Pèir, un gojat nhafrat de la vita, que, solide, seré urós de trobar un adulte que l’escoti au colègi…
“N’en parlarèi a l’assistenta sociala, me responut…Comprenes, podem pas remplaçar los pairs, nosauts sem aquí per ensenhar!
- … .”
Me dishuren qu’au colègi, mancan d’escolans per l’Occitan: los mainatges s’agradan mei d’estudiar l’inglés “renforçat”, au mens serv a quauquaren…
* * *
L’amic vesin n’existis pas, urosament! Es una caricatura totau, mes pausa mei d’una question vertadèira de l’ensenhament de l’occitan:
- Quau nivèu de lenga har passar? Se pòt deishar d’ensenhar lo “r” rodat (quan se tròba) pr’amor qu’es mau-aisit per una boca francesa? E l’emplec deu subjonctiu? E las fòrmas idiomaticas occitanas que tan se perden? Quau nivèu de lenga volem per doman?
Soi pas briga linguista, mes egau, de còps, soi atristat …
- L’occitan dens lo segondari, es una lenga opcionau, shens obligacion…Los mainatges que se la van causir, qu’ic hèsen per rasons militantas o (e) afectivas…
Se son militants, los i fau muishar que la cultura nòsta es lo product d’una istòria. Los i fau har conéisher los que se l’an bastit, que l’an hèita bèra, a maugrat deus malurs deu temps….
- S’es l’afectiu que cercan, los i fau balhar l’escota que demandan, e aqueste paratge que nòsta cultura inventèt per l’umanitat tota…
- En delà deu besunh de guardar lo public, avem de nos pausar la question de la tòca umanista de la cultura occitana: que porta l’Occitan de mei de çò que jà pòt provesir l’escòla?
Alavetz, lo professor d’Occitan au colègi diu estar “Zorro” o “Jan Petit”?
De segur que non: cadun hèi çò que pòt, com pòt. Mes devem tots saber que se pòt pas ensenhar l’occitan com las matematicas. Que non! N’es pas un ensenhament com un aute.
I a hami de definir clarament los enjòcs culturaus e las tòcas recercadas, hòra las de l’ensenhament segondari en generau: perqué sem indispensables a l’escòla de uèi e com har per l’estar de mei en mei.
Non pas respóner a aquesta question es acceptar de préner sus l’esquina tots los problemas de l’educacion nacionau (e i a bèra tropa), e de mei los que vasen de la situacion de la lenga e de la cultura…La mòrt assegurada.
(Seguida)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#7 Quen parli d'amor deu país, que vui díser que los joens dont son en cors d'occitan, e s'an un professor deus bons, que sentiràn aqueth ligam hòrt entre territòri e lenga.
Atau parièr, ne'm pensi pas que los joens e's botaràn a parlar occitan atau, shens nat ligam dab los son environament. Qu'es triste mes le nòsta lenga qu'es quasi considerada com ua lenga estrangèra uei lo jorn, alavetz e pensas qu'un gojat de 14 ans e's va díser "tè que'm vau botar a parlar alemand", se n'es pas dijà interressat per le cultura alemanda ? Atau parier per nosatis; jo que'm sui sentit pro de d'òra estacat au país, shens de'n parlar le lenga e qu'es percé de'queth estacament, que'm botèri a parlar gascon.
Ua politica lingüistica audaciosa shens nat sentit d'apartenença en un territòri non serveish pas en arren...
Que seré com har le promocion de l'alsacian a nòste... Pr'amor qu'ac dises tu-medish, que parlan francés pertot.
#10
SI fèt soi plan d'accordi mès n'es pas sus aquò que parlavi. Plan solide que cau una politica d'accion segura. Mès non cau tapauc escupir sus lo pauc de mejan qu'avem! Milhor ensajar que sia en bon estat per fonccionar atau de preparar lo tarrenc.
#9 Òc, solide ! I a massa de francés que perpausan l'ensenhament obligatòri de l'occitan e una politica linguistica audaciosa ! L'IEO refusa monde cada jorn, per tot díser !
#7
SI dises aquò, alavetz estanca de parlar occitan de tira beroi! Si ja avem 2 o 3 professors d'occitan es una escanzença alavetz autant que parlossin de plan non? As los medishs arguments qu'un molon de francès per non pas reconeisher la lenga nòsta. Urosament que qques ne son pas damorats dab aqueth "defaitisma"...lo jornalet ne seré medish pas present per que podessis exprimir.te
#1 Foè ! D'un costat eths vielhs, eth pòble, der aude eths academicians "autoproclamats" ? Non soi brica d'acòrd dab er'idea d'un occitan estandard, mes er'oposicion enter eth pòble i 'ths academicians qui hès que'm sembla insuportable de populisme. I tu, quin parlas occitan, com eths professors i academicians "autoproclamats" o com eths vielhs "grabats" per er IEO 65 ?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari