Lei sabers populars fan partida dei grands sacrificats de l’istòria centralizaira francesa, ligats que son a la ruralitat e ai lengas regionalas (mai vertat, ai pas de possibilitats de comparar ambe d’autrei situacions europencas per exemple). Patiguèron donc de l’equacion primària “sabers populars = obscurantisme anti-progressista”. Son estudi foguèt tras que limitada , e coma se ditz costumierament, ara es quasi tròp tard que lei bilbliotècas viventas son mòrtas o a man de badar-morir. L’ai poscut verificar sovent, que meni d’enquistas sus lei sabers naturalistas (usatge dei plantas, noms occitans, simbolica e cresença, vision dei païsatges e de sei evolucions, lexic de la vinha e de l’olivier). D’un an l’autre, un informator de tria, vertadier potz de sciéncias, desapareis, emportant inexorablament amb eu de competéncias e de sabers definitivament perduts.

L’esperit francés a tojorn considerat sei folcloristas coma de gens sens valor bòrd que trabalhavan sus de subjèctes predefinits coma sens valor: foguèron forçats d’obrar amb de mejans derisòris (Van Gennep, Seignolles, Sébillot). L’esperit mespresaire a marcat tota l’Universitat fins a uei encara. Enquistar “au país en patés” es ringardissim: solets leis estudis en tèrras exoticas e dins la lenga “dei país de delà de la mar” son ben vistas,  e donc finançadas. Çò pièger encara, la màger part deis etno… que son emplegats dins d’institucions o temporariament per de municipis per menar una enquista son…incompetents en lenga occitana. Enquistan donc sus lo subjècte en passant totalament a costat, e lo pauc de noms de plantas que pòdon restituir “en patés” son matrassats ortograficament fins qu’a lei rendre mesconeissables. E coma coneisson ni la lenga ni la cultura, pausan pas lei bònas questions. Pretendon faire pasmens “un trabalh scientific amb lo recul necite”, au nom dau postulat que “fau pas simpatizar amb leis informators” (sic! se trabalha “sus” un informator coma “sus” un insècte mòrt, ausiguèri d’arguments incredibles sus aqueu sicut). Dona fatalament un rendut freg, aseptizat, sens carn ni òs, completament a costat de la placa, e sens lo mendre interèst scientific rapòrt a la civilizacion occitana. E dona d’òrts botanics completament refregits que intercambiables d’una region a l’autra, de camins tematics sus la pèira que pas un solet còp se ditz que clapàs, capitèla, son de mots occitans. Se parla eventualament de racinas cèltas o pre-indo-europèas mai entre lei Cèltas e ara, degun, ren de ren, e subretot pas de l’occitan (mot grossier benlèu?).  
 
La disparicion de la coneissença sus lei plantas mena a un mecanisme ben analisat per lo sociològ Joan Baudrillard a prepaus deis objèctes de consumacion: tot çò que pèrd sa valor d’usatge pòt tornar amb una valor de signe. Es çò que vesèm ambe la mòda “deis èrbas sauvatjas” dins lei grands restaurants brancats. Se la sinceritat dau cap-cosinier es pas totjorn en causa (tenon de còps lo saber de sa familha, mai de còps tanben ne’n jògan e subrejògan sens retenguda), es subretot l’esbaudiment dei clients que fa rire per pas dire qu’irrita. Qu’aqueleis “èrbas sauvatjas” que li fan tant virar de l’uelh perque lei pagan fòra nòrma presentadas sus una lausa, la velha leis aurián mespresadas, leis aguèsson vistas manjadas dins una familha de païsans, dins de siètas banalas. La salada de “30 gosts diferents de X, cosinier quatre estèlas”, de qu’a de mai que lo mesclum de 30 saladas diferentas que fan correntament mantuneis Occitans qu’an encara la practica culturala e lo bòn òli gostós a costat de l’ostau? Lo prètz ne’n fa pas la valor… E consumar fòra contèxte culturau, pèrd encara mai de sa valor intrinsèca. Ansin, d’unei cosiniers se van formar a prètz d’aur en Soïssa, encò d’un  botanista celèbre que fa pagar car sa celebritat. E zo mai, leis extasis davant una fuelha de roqueta, de veronica, d’èrba d’alhet, o de tèrragrèpia…, breu de tot çò que manjavan nòstrei davanciers. Fa pas rire que mòstra fins onte mena la deculturacion: a la caricatura e a la recuperacion esnobinarda, e segurament pas a la revalorizacion dei sabers d’origina.

(de seguir…)