Dins un article precedent, avèm parlat de la distribucion foncionala que consistís a exclure la lenga subordenada (l’occitan) dei foncions de comunicacion mai utilas e mai prestigiosas e, per tant, d’abandonar aquelei foncions a la lenga dominanta (francés, italian o espanhòu).
 
La distribucion foncionala es inseparabla de la nocion de conflicte qu’opausa la lenga subordenada e la lenga dominanta. Aqueu conflicte es un fenomèn que la sociolingüistica a demostrat e modelizat de maniera scientifica (sustot la sociolingüistica catalana, e mai s’una part de la sociolingüistica occitana i a contribuit). Certanei lingüistas an parlat quitament d’una “guèrra dei lengas”. Aquò es pas exagerat perque, cada còp que volèm parlar l’occitan normalament dins la societat, sempre i a de personas que reagisson amb malèsser, ironia, mesprètz o agressivitat. Lei noms pròpris son un prat batalhier extrèmament violent dau conflicte lingüistic.
 
Mai, abans de contunhar, ramentem de qué s’agís. Lo domeni dei noms pròpris —o l’onomastica— englòba de categorias variadas de mots —simples o compausats— que se referisson a de causas unicas o a de personas unicas. Ne fan partida lei noms de persona o antroponims (Maria, Alèxi, Sénher Chaminada, Dòna Navarrencs, Enric III...), lei noms de luòc o toponims (Occitània, Niça, Lemosin, Zimbabwe, la Mar Mediterranèa, la Luna, lo Sistèma Solar...), lei noms d’òbras (Jornalet, lo New York Times, la Bíblia, La Flaüta Encantada...), lei noms d’organizacions e de grops (l’IEO, lo Felibritge, l’UNÈSCO, U2, Gojats of Hedàs...), lei noms de veïculs (Argos, Skylab), lei noms d’epòcas (l’Edat Mejana, lo Neolitic), lei noms de fèstas (Nadau, l’An Nòu), les noms d’eveniments (la Crosada Albigesa, la Prima Aràbia, l’11 de Setembre), lei marcas comercialas (Solelhada [Souleiado], Ford, Nescafé, Apple), etc.
 
Cada còp que doas lengas se fan una concurréncia inegala, la lenga subordenada abandona progressivament de foncions de comunicacion e lei recors expressius que van amb aquelei foncions. Ansin, l’occitan abandona de formas, de mots, d’expressions, de tipes de frasas, d’estils que son remplaçats per lei biais de dire correspondents dau francés, de l’italian e de l’espanhòu... Lei formas de la lenga dominanta s’incrustan alora dins lo discors en lenga subordenada. L’abandon dei noms pròpris e, en particular, dei noms de personas, es revelador d’un estat avançat de demolicion qu’anóncia la mòrt imminenta de la lenga. Mai d’un lingüista o an demostrat dins mai d’una lenga. En breton, lo prenom Fañch (“Francés”) ara cedís de mai en mai la plaça a François dins lei convèrsas. Es parier en lenga nòstra:
  Me diràn que d’autrei domenis dau lexic coneisson tanben aqueu problèma, en particular quand se tracta de mots de formacion culta o de tèrmes recents (lo tractor vèrsus lo tractur* / lo tracteur*; una centrala nucleara vèrsus una centrala nucleària* / una centrala nucleèra* / una centrale nucléaire*). Mai lei noms de persona, elei, son una partida anciana, tradicionala, frequenta e populara de l’usatge occitan: sa desparicion dins lei discors en occitan representa l’eliminacion ultraviolenta d’un domeni d’usatge qu’èra prefondament enracinat mejançant de practicas quotidianas e multisecularas. Quand se renóncia ansin a una partida tan prefonda e tant intima de l’usatge —car s’agís ben sovent dei noms dei personas que vesèm cada jorn—, aquò significa que lei parlants de l’occitan, inconscientament, accèptan la mòrt lingüistica imminenta.
 
L’alienacion es un aspècte d’aqueu conflicte. Existís un fenomèn perniciós d’alienacion que li dison la subordinacionintocabla: non solament consistís a acceptar lei formas de la lenga dominanta, mai tanben consistís a s’escandalizar davant lei temptatius de restauracion dei formas occitanas. Un exemple tipic es l’adjectiu de color blau blava, qu’es encara ben vivaç en occitan modèrne maugrat la concurréncia dau francisme blu* blu(i)a*. Tre que suggerissètz de restaurar blau, es frequent qu’un occitanista vos venga dire: “Mai dins mon parçan, totei dison blu, podètz pas anar còntra l’usatge popular”. Dins aquel argument, nòstre occitanista oblida —o refusa d’admetre— que l’usatge popular coneis tanben blau; donc preferís un francisme a un occitanisme... Çò meteis arriba amb lei noms de personas. Quand avètz lo coratge de suggerir Joan en luòc de Jan*, certanei personas victimas de la subordinacion intocabla vos respòndon amb d’arguments descabestrats per defendre fòrt e mòrt l’usatge dau francisme Jan*: dison “Jan es pas un francisme” mentre qu’en realitat, Jan es realament un francisme tardiu; dison encara “Jan es la forma autentica de mon dialècte” mentre qu’en realitat, Joan es atestat solidament dins l’istòria de totei lei dialèctes e existís encara dins l’usatge contemporanèu... La discussion pòt devenir lèu-lèu passionala, violenta e impossibla. Lo qu’es alienat, sens se n’avisar, defend lo modèl opressor de maniera ferotja e irracionala.
 
Ara, agachem ben çò que se passa sovent... Quand un occitanista emplega —conscientament o non— una forma de la lenga dominanta coma blu* enluòc de blau o Jan* en luòc de Joan, es rar que quauqu’un li faga de remarcas. Au revèrs, quand un occitanista vòu dignificar sa lenga en restaurant l’usatge de blau o de Joan, es frequent que d’autreis occitanistas l’ataquen en lo tractant de purista, d’extremista o d’irrealista.
 
Vejam çò invèrs. D’unei que i a, en luòc de me dire Domergue, m’apèlan per error Domèrgue* (amb una è* larga, tipica de la fonologia francesa) o ben Menica*, Domenica* (dau francés Dominique). Jamai o preni mau. Compreni perfiechament qu’es pas aisat d’utilizar lei prenoms occitans. E assagi d’explicar aimablament, se la convèrsa o permet, que lei formas recomandadas son Domergue, o per d’autrei personas Domenge, o en niçard Doménegue...
Se volèm inversar la subordinacion, se volèm rendre a l’occitan la totalitat dei foncions de comunicacion, tanben es necessari de passar per la reconquista dei noms pròpris. Cada còp qu’un occitanista conscient restaura lei formas autenticas coma Joan (per Jan*), Lúcia (per Lucia*, Luça*), Maria (per Marià*), Agnès (per Anhès*), aquel occitanista conscient non vòu pas ofensar degun ni mancar de respècte en degun. Assaja de reconquistar de terrens d’usatge que la lenga dominanta a la pretension de nos confiscar...
E mai lei noms d’ostau son concernits. L’usatge tradicionau utiliza de formas occitanas. Es legitim de lei restaurar: Jaume (per Giaume*, grafia italianizada), Forcada (per Fourcade*), Pompidor (per Pompidou*), Lajoaniá (per Lajoinie*), Ròchablava (per Rocheblave*), Guilhèmbèth (per Guillembet*), Vairon (per Bayrou*), Giscard d’Estanh (per Giscard d’Estaing*).
S’intram dins lei detalhs tecnics, es tanben necessari de respectar, en occitan, de prenoms que venon pas de l’occitan, coma Kevin, Natasha, Rashid (e non pas Quevin*, Natachà*, Rachid*). S’aplicarà lo meteis principi ai noms d’ostau d’origina exotica coma Weiss, Binzahwan/Benzahoan, Ibáñez, Lenoir, Giacometti, Benedetto (melhor que Vais, Benzahouane, Ibanhès, Lenoar, Jacometí*, Benedetò*)...
Cau reconéisser que la recuperacion dei noms de personas es una entrepresa dificila perque mancam d’estudis complets. Trobam de libres coratjós qu’an explorat certaneis aspèctes, coma Prenoms occitans d’Arvèi Lieutard (1996) o lo Dictionnaire étymologique des noms de famille gascons de Miquèu Grosclaude (1992)... Mai una sintèsi multiregionala e completament estandardizada es pas encara disponibla.
Es important d’establir de bònei practicas: