E alavetz, qu'es aquò del Congrès Permanent de la Lenga Occitana e qué fa, demandèri l'autre jorn a un dels mai nauts responsables d'aquesta estructura. E lo silenci foguèt la melhor de totas las divèrsas responsas –sovent contradictòrias– que, mon paure, ensagèt de me donar.

 

Oficialament, la responsa es complicada. Sus internet non trobam que qualques nòtas de premsa qu'explican que lo 16 de decembre de 2011 nasquèt quicòm que se sona lo Congrès Permanent de la Lenga Occitana –a partir d'ara, entre nosautres, "Lo Congrès", qu'aital fasèm l'article mai cortet e non avètz la canha de me legir. Non existís cap de sit web oficial del Congrès –quicòm que marca plan seriós– ont se pòscan legir los trabalhs o almens los objectius especifics e principis basics. Sonque, coma o disiái totara, doas nòtas de premsa: una de l'APORLOC –a prepaus, en gascon– e una autra de la Region Aquitània –a prepaus, solament en francés. E qué contan aquestas nòtas de premsa sul Congrès? Nos dison, textualament, aquò: "A l’issue de la plénière de l’Amassada, ce vendredi 16 décembre à 14h à l’Hôtel de Région, David Grosclaude, conseiller régional délégué aux langues et cultures régionales, en présence de représentants des Régions Midi-Pyrénées, Languedoc-Roussillon et Rhône-Alpes et du Ministère de la Culture et de la Communication, a officiellement lancé le nouvel organisme de régulation de l’occitan." E qualques linhas mai enlà podèm legir que "l’institution est constituée d’une association gestionnaire appuyée par deux Conseils assesseurs : le Conseil linguistique et le Conseil des usagers. Soucieuse de répondre aux besoins les plus urgents du public, différents chantiers sont d’ores et déjà lancés, dont la création d’un dictionnaire élémentaire français-occitan en ligne.".

 

Per èsser clars, legalament lo Congrès non es autra causa qu'una associacion culturala francesa. Una de mai, coma totas las associacions francesas 1901. D'un punt de vista legal, lo Congrès a la meteissa autoritat lingüistica que los amics del "poutou de Toulouse". Çò es: zèro. Cal apondre que qualques responsables de l'associacion e qualques politics regionals voldrián que lo Congrès foguèsse "l'organisme regulator" de la lenga occitana. Çaquelà, aquò non serà jamai possible –e es per aquò que disi que lo Congrès serà un previsible fracàs– per doas rasons evidentas: d'un costat, per l'abséncia totala d'un vertadièr acòrd intèrn entre los quites membres del Congrès per çò qu'es dels objectius especifics e dels principis basics que deu aver lo Congrès –per aquò non son estats publicats, perqué quitament eles non o sabon–; e, d'un autre costat, perqué non serà jamai cap d'autoritat lingüistica reconeguda politicament i legalament, ni dins l'Estat francés ni endacòm mai. E ara, se non me copatz la paraula, m'explicarai un pauc melhor.

 

Disiái que non i a d'acòrd vertadièr entre los membres del Congrès a rapòrt del ròtle que deuriá aver aquesta estructura. E per qué o sabi aquò? Perque o m'an dit quitament qualqu'uns dels responsables? Òc, o m'an plan dit, mas aquò non seriá un bon argument. O disi per divèrsas rasons. Primièrament, es ja francament sospeitós que se diga que lo Congrès vòl èsser "l'organisme regulator" de la lenga, quicòm qu'es un bon eufemisme per evitar de dire que se vòl far la normativizacion –e, doncas, l'estandardizacion– de la lenga. Lo famós "estudi de factabilitat" que faguèt l'Aporloc –qu'es, normalament, aquela associacion precedenta del Congrès, que serviguèt per "pensar" pendent mai de 3 ans cossí deuriá èsser l'acadèmia de la lenga occitana que finalament es vengut un congrès permament...– disiá aquò –a prepaus, encara en gascon, tanben–: "Per'mor la soa competéncia de normativizacion de la lenga, l'organisme qu'aurà dongas de la tractar en tot préner compte de la soa diversitat, mes tanben de tendéncias sociolinguisticas o espèras actuaus de cap a la mesa en plaça de fòrmas estandardizantas.". Lo rapòrt de l'Aporloc, doncas, parlava en tèrmes de "normativizacion" e "estandardizacion", e recomandava que lo futur organisme prenguèsse la dralha de l'estandardizacion lingüistica. "D'estandardizacion" e "normativizacion" que disiá lo rapòrt de l'Aporloc sèm passats a "organisme regulator", coma se la lenga foguèsse coma lo caufatge de l'ostal, que se "regula" en foncion de se fa mai o mens fred. Per qué n'i a que pensan que socialament marca melhor de dire "organisme regulator"? Benlèu es de mond que se pensan que los occitans non sabon ni son capables de comprendre que cal un organisme normativizator e estandardizator. O benlèu çò que se passa es qu'intèrnament las gents del Congrès, totes non an las meteissas idèas, o non an las idèas pro claras, e n'i a que vòlon una causa, e d'autres que ne vòlon una autra. ...mas coma "caliá" organizar quicòm per justificar la demanda de subvencions... i metrem una frasa que semble que tot lo mond se pòt sentir plan aculhit mas que non vòlga dire grand causa. E vaquí. Malastrosament, las garrolhas intèrnas cada còp se faràn mai evidentas quand d'unes vòlgan avançar cap a la normativizacion e los autres los vòlgan arrestar. Veiretz ben. E aquò se farà encara mai grèu quand las regions e divèrsas institucions publicas que fins auèi i an botat de moneda, lor demanden de rendre compte dels trabalhs e non pòscan presentar res de plan fait e seriós –perqué coma non seràn pas d'acòrd non auran pogut avançar en res–, e alavetz las collectivitats publicas sián obligadas de far davalar las subvencions per inacompliment. Per clavar lo meu moment visionari: quand dins una estructura non i a qualqu'un qu'i bote d'òrdre e disciplina –ben especialament a la debuta, pendent la naissença de l'estructura–, l'estructura en question podriá èsser un camp de caulets e auriá la meteissa utilitat.  

 

D'un autre costat, i a lo fait que, per amor que lo Congrès non a un principi clar sus la question de l'estandardizacion de la lenga, lo Congrès aurà fòrça dificultats per devenir una autoritat lingüistica legala. Per qué ligui aquestas doas causas? E ben, lo Congrès non serà jamai una autoritat legala dins l'Estat francés, perqué l'estat francés sonque reconeis l'acadèmia de la lenga francesa coma la sola acadèmia oficiala. Fins aquí me sembla que totes i sèm d'acòrd. Aquò vòl dire que, uèi, legalament, la sola acadèmia occitana qu'es vertadièrament acadèmia d'un punt de vista legal, amb una reconeissença internacionala, es ni mai ni mens que l'Institut d'Estudis Aranesi, reconegut per la Lei de l'occitan, aranés a l'Aran. Se deman l'Union Europèa, per exemple, volguèsse publicar quicòm en occitan, deuriá seguir los critèris que marque l'IEA e non podriá seguir de critèris marcats per una associacion. Mas l'IEA non podrà jamai acceptar que lo Congrès siá lo referent de l'occitan estandard de l'IEA, perqué aquò seriá contra la Lei de l'occitan de 2010. L'explicacion es que la lei de l'occitan ditz clarament que cal defendre un modèl estandard de lenga, e quitament ditz quin modèl d'estandard: la lenga d'Alibèrt. Se lo Congrès non càmbia son vejaire, l'IEA –e la Generalitat e lo Conselh Generau d'Aran– se veirà obligat de cercar aqueles organismes que uèi son a normativizar la lenga occitan en acòrd amb la gramatica d'Alibèrt, perqué aital o ditz la lei.

 

E ara vos daissi imaginar a vosautres cossí pòt acabar tota aquesta istòria se degun bota un pauc d'òrdre e disciplina dins lo Congrès –es a dire, se contunhan las "bonas intencions" de voler far de diccionaris panoccitans descriptius quand lo vertadièr besonh qu'avèm es un diccionari general de la lenga, normatiu e oficial. A dijòus!