“Descobèrtas” en 1500, las tèrras que formarián çò que sonam Brasil seràn ocupadas per de colons portugueses sonque trenta ans mai tard. A la violéncia del poblament e del rapòrt amb los pòbles autoctònes, menada a crotz e espasa, se seguís a l’encòp una mescladissa culturala notabla. Nos podem pas desmembrar que, essent una nacion limitada per son territòri e populacion modèstes, la logica de l’expansion lusitana acceptava relativament los rapòrts sexuals de sos òmes amb d’indigènas e puèi d’africanas, malgrat l’ierarquia sociala impausada en aval. D’un autre costat, la cultura de la cana de sucre essent lo negòci mai rendable a l’epòca, la region nòrd-èst d’aquela colonia serà la mai prospèra entre los sègles XVI e XVII, mercés a un sòl adaptat per la rica, emai de mal contentar, planta asiatica. Per comprene melhor la civilizacion que’n serà bastida, l’òbra dels sociològues e istorians Gilberto Freire e Sérgio Buarque de Holanda son essencialas.
 
Aital, avèm coma dessenh una societat apujada jos una comunautat europenca de parlar gaireben galaïco-portugués – es lo cas d’o dire –, encerclada d’una bèla populacion mai que mai mestiça, indigèna e afrodescendenta. Logicament la cultura de l’elèit s’impausarà sul rèste, mas sens demorar intocabla totum. E aquela cultura viviá a-n-aquel temps una lenta transicion tre l’imaginari medieval, subretot dins las expressions artisticas popularas, fins a l’ideologia novèla de l’Umanisme e de la Renaissença, fòrça influenciada per las letras italianas e notablament pel bel stil nuovo de Petrarca. Lo teatre de Gil Vincente (1465-1536) e la lirica de Sá de Miranda (1481-1598) son los elements mai importants d’aquel cadre, qu’endralharà a posteriori a las òbras mèstras de Luís de Camões (c. 1524-1580) : l’epopèia Os Lusíadas e lo recuèlh de sos sonets. Aital, aquela cultura mièja-medievala mièja-moderna s’enrasigarà en cada canton del avenidor territòri brasilian, mai que mai dins lo Nòrd-Èst quand aicesta vendrà la periferia economica e politica de la colonia, a partir de la dosena mitat del sègle XVII. L’aridificacion graduala del biotòp al centre de la dicha region contribuirà a l’isolacion dels poblaments mai despartits de la còsta e afortirà la conservacion del cadre cultural primièr – pr’aquò mai d’un cambiament s’es segurament debanat.
 
Alavètz, se deu comprene l’art populara nòrdestina dins los rapòrts mestiç al nivèl global e dual en çò que concernís la cultura de l’elèit. Per la darrièra, podem notar una dobla referéncia occitana: dirècta per l’estetica eretada de l’Edat Mejana e indirècta per l’actualizacion del legat trobadorenc qu’es lo bel stil nuovo e la mòda del sonet petrarquian. Ne balharai d’exemples e parallèls pro concrèts – mas pas necessariament literaris – dins la cronica que ven.
 

_____
(Me volgatz desencusar per la manca d’article en junh. Amb lo Festenal Internacional de Poesia a Recife, èri mai ocupat qu’a l’acostumada, mas d’ara enlà la periodicitat mensuala serà mantenguda)