Bon, ne’vs vau pas presentar los Jòcs Olimpics, cadun que’us coneish, lhevat s’ètz un monge bodista apartat sus un apend de l’Imalàia (e quitament ne soi pas segur se n’an pas la television aqueths), un autista grèu doblat d’un shord o tanben un plancton marin, mès dens aqueste cas cresi que ne legètz pas lo Jornalet.
 
 
Per la majoritat deu monde, los Jòcs que son amantolats d’un vernís d’universalisme e de sacrifici a gratis aperat tanben “amatorisme”. Cresi tanben qu’estón aquestes dus ideaus los pielars a l’origina de la creacion de la manifestacion, deu temps deu baron Pèir de Coubertin, deu quau ne citaram pas las declaracions au limit deu racisme, mès qu’èra lavetz un aute temps.
 
 
Totun, ei clar que los Jòcs son uei lo dia organizats per monde qui renegan a l’encòp e shens nat escrupule aquestes dus concèptes shens de sembrar n’aver remòrs e dens l’indiferéncia generalizada.
 
 
Purmèr, pareish cada jorn mei clarament que los Jòcs son ua entrepresa comerciau, benlèu ua de las mei lucrativas deu monde dens lo maine de “l’evenimenciau” com ac dison. Los sols drets de retranmission televisuaus que pugèn dinc a 3,9 milliards qui van au sacotòt deu Comitat Internacionau Olimpic. Los esponsors (Procter & Gamble, Mac Donald’s, General Electric, Samsung …) que hèn au brut entà poder participar. Las somas despenudas que son enòrmas e l’espèra d’ua arrecaduda economica a la pagèra deus investiments. La mèrca “Jòcs Olimpics” qu’ei plan solide depositada e avisatz-vos de’vs ne servir shens d’aver pagat la desma au Comitat. Duas anecdòtas que vienen illustrar l’aberracion de la situacion: ad un estanquet londonenc qui a per nom “The Olimpic” que caloc cambiar de nom lo temps deus Jòcs e s’ei aperat “The Limpic” enta’s guardar d’un procès. Mès lo somiu deu ridicule qu’estoc tocat per l’ahar deu carnsaladèr qui s’ei vist interdíser de hèr anèth olimpics dens la soa veirina dab ua corderada de saussissas! Quitament s’ès capborrut com un carnsaladèr, a còps ne podes pas lutar… Se l’istòria hè sorríser, que tradusís un esperit deus hèra marrits qui ne conferís pas nada glòria a l’eveniment planetari.
 
 
Per çò qui ei de l’universalisme, a despart de l’opacitat totau deu foncionament deu son Comitat, de qué pensar de l’anecdòta deus drapèus, plan coneguda deus legedors deu Jornalet? Ne’s pòt pas muishar mentre las manifestacions quina bandèra que sia, mès sonque la deus Estats participants, lhevat lo cas complicat de las Islas Britanicas qui ne presentan pas sonque ua equipa (la deu Reiaume Unit) mès a qui s’autreja lo dret de pavesar dab pabalhs escossés o gualés. Be’m diseratz, aquò qu’ei normau, entad evitar problèmas geopolitics, que cau fixar ua règla. Mès aquesta règla qu’ei fixada peus mei hòrts, los Estats sòcis deu Comitat Olimpic, los qui pagan, los qui hèn la lei, los qui son acceptats o cooptats dens lo club. Quan pensatz qu’aqueste Comitat ei estat gavidat un moment deus bons (21 ans!) per un “ancian” franquista, aquò que’vs balha ua idea de la mentalitat qui podèva (o pòt enqüèra benlèu) senhorejar dens aqueth aròu de monde “de qui cau”.
 
 
Mès aquò n’ei pas tot. Sabètz qu’aquesta rubrica a causit per tèma lo média e lors rapòrts dab lo poder. De qué podèm pensar lavetz deu triste espectacle qu’auherís los nòstes jornalistas nacionaus (vòli díser “franchimands”) dens un periòde olimpic? L’imatge sordeish qui’ns podon balhar. Pas jamei tan de cocoricos arrideders n’an pas rebombit dens lo hinestron o la ràdio mentre los estius olimpics. Las informacions mei importantas, la batèsta sagnosa a l’entorn de la vila d’Alèp en Siria, lo caumatge e lo praubèr qui s’espandís  dens l’espaci euro que son estadas relegadas a l’endarrèr, clucadas per las victòrias blau-blanc-roi deus nòstes hasanhòts nacionaus au tir au pistolet a 10m (Ne’m trufi pas), un espòrt qui la television aunora a cada còp qui’u cad un uelh com se ditz. L’isteria nacionalista que tòca lo son capcèu quan lo presentator deu jornau deu ser, lo sorríser aus pòts, s’esperleca de l’espleit deu francés qui a ganhat la medalha de bronze... shens de prénguer lo temps de balhar lo nom deu qui a vençut la medalha d’aur. Se volètz d’informacions vertadèras ed esportivas, que’vs prègui de consultar lo vòste mejan de comunicacion abituau. Lavetz que’s debanan a Londres benlèu espleits magnifics, l’espectator francés n’ac saberà pas arren pr’amor l’eròi n’ei pas sonque chinés. Pffff… Mès se n’èra pas qu’aquò, aniré enqüèra de plan…
 
 
Uei lo dia, la darrèra mòda jornalistica ei de hè víver l’eveniment per l’intermediari de la familha e deus amics de l’atlèta entà balhar enqüèra mei de pathos s’ac calèva. Se podon véser entrevistas de non pas créser mentre las quaus lo jornalista demanda a la mair deu medalhat s’ei contenta que lo hilh sia campion olimpic, coma s’anèva díser de non, que s’estimaré mei de’u saber en preson per trafic d’estupefiants. Que perlonga drin lo reportatge, que trespassa l’encastre esportiu, n’i a per cadun, la “Star Ac’” e las eleccions presidenciaus (lo son correspondent politic) que son vençudas. Qu’ei autant pedagogic que non pas las declaracions d’un estivaire sus la platja qui ditz que preferís lo bèth temps a la ploja. Ne’vs trufatz pas, los jornaus ne son conhits.
 
 
D’aquí la mea pensada: pr’amor los jornalistas e’ns hèn aquò? Sabèm de plan, dens un Estat totalitari, los mejans d’informacion que son encabestrats e sosmés a un conta-ròtle permanent deu poder. Dens un Estat parlementari de multipartisme coma lo nòste tanben, totun lo men esperit tòrç qui hè tostemps aurelha a teorias deu complòt de totas ne’s pòt pas decidir de pensar qu’ua cellula grisa deu palatz de l’Elysée balhe dirèctament mands a las redaccions de focalizar suus tanhents d’esportius. Lavetz, pr’amor? Solide qu’ei aquò lo hèit de las redaccions deus jornaus televisats eras medish. Entà qué hèr? Seguir directivas vengudas de mei haut? N’ac cresi pas tròp. Entà seguir ua mòda? Meilèu tiò. La mòda deu populisme e deu vederisme, la mòda deu mei petit comun denominator intellectuau, la mòda de la facilitat shens de dobte. L’espectator que vòu lagremas e arrísers, doncas que’u vam balhar a fanègas. Solide que vòu tanben de hemnas nudas, mès aquí la teoria que deisha de foncionar, ne sabi pas perqué. L’informacion, era, la vertadèra, la qui hè lo monde liure ed intelligent, que passarà après. Aquò qu’ei la pròva (se’n calèva ua de mei) de la praubetat deu nivèu culturau deu país.
 
 
Mancatz de pan? Que’vs balham jòcs …