En mai de remembres d’estanhs e d’islas per milhièrs, me torni de vacanças de la republica de Finlàndia (Suomi en finés, Finland en suedés) amb l'experiéncia d’una democracia madura.
 
Ja dins la capitala que se sona tan Helsinki coma Helsingfors, tota la sinhalizacion es bilingüa en finés e suedés. En republica de Finlàndia, baste que 10% de la populacion d'una comuna parle finés o suedés per que la sinhalizacion d'ensenhament siá bilingüa, e los parents pòdon causir la filièra finesa o suedesa. Las autras comunas son tractadas coma monolingüa finesa o suedesa. Ça que la sonque 6% dels finlandés se dison suedofòns. Los 6400 samis de Finlàndia (que se disián pejorativament lapons aperabans) an de dreits especifics per la lor lenga, per la lor cultura d'elevaires de rens escampilhats subre un immens territòri artic e per los gerir al nivèl internacional subre los 4 pais concernits.
 
Atal, son finlandés los abitants de Finlàndia mas son finés sonque los que parlan la lenga finesa.
 
L'arquipèl finlandés d'Äland a lo suedés coma  lenga unica. A un estatut d'autonomia amb un parlament, de leis pròprias, un regim fiscal pròpri e fins a sagèls pròpris.
 
Mentretant en republica de França, la majoritat de las lengas de la republica son discriminadas mentre qu'una a tots los dreits. Tanben una ciutat capitala a tots los poders e las autras regions pas cap.
 
En republica de Finlàndia, tre 1906, las femnas aguèron lo dreit de votar. Las femnas, los omosexuals e los genres sexuals en general, los estrangièrs, las personas a mobilitat redusidas  i gaudisson de l'egalitat dels dreits. Aquelas darrièras desenias, l'ensenhament foguèt repensat per acabar amb l'esperit de competicion ( non i a pas mai de nòtas) e valorizar lo desvolopament de l'enfant.
 
 
Alavètz que ne conclure per França e Occitània?
 
Mon punt de vist es que la republica de Finlàndia es una democracia mai madura que la republica de França e que una democracia mai madura necessita una mai granda egalitat subre tots los punts, entre autre per las lengas dels territòris e dels abitants.
 
Alavètz, me pensi que, un còp de mai, França e Occitània an de compartir un destin politic comun: es  amb l'aprigondiment de la democracia francesa qu'Occitània ganharà son autonomia e tornarà parlar sa lenga. Mas tanben, es sonque amb l'ambicion d'una Occitània autonòma e occitanofòna tan coma per los autres pòbles de França que la republica de França evolucionarà cap a una democracia mai madura, dins una Euròpa mai democratica e participarà a l'establiment d'un mond mai juste.
 
Finlàndia o confirma: l'engatjament per la lenga occitana dels democratas que demòran sul territòri occitan non es pas un acte romantic, mas es tant important coma la luta contra las inegalitats, las discriminacions, lo respècte del mèdi ambient (l'environament), la justícia e totas las libertats.