Per  Elieta Dupouy dab mon amistat
 
 

Passèren las annadas, Loïsa se prenut la retirada e las vacas s’anguren. Adara son los shivaus que s’i an pres la plaça: las pradas son logadas au navèth “club ipic”. Pareish que los shivaus an una odor de bon suportar, plan mei que non pas la de las vacas…
 
La bordeta es totjorn açí, quilhada au mitan deu lotiment. La Loïsa es totjorn dens la bordeta, au canton au ras de la halha pichoneta que s’ensaja de cauhar la sala grana.  
Mes digun ne la vei pas mei. Existís encara?
 
Au lotiment,  dab lo temps, lo trabalh s’es demesit: de mei en mei los pairs son au caumatge, lunh de tot, endeutats. L’autò venuda, viran e tornan virar per los ostaus.
 
Bordèu es lunh. Que héser mei? Son vasuts alocataris e l’Estat paga lo loguèir. Alavetz los lotissaires tornan bastir: los praubes son plan milhor a la campanha, lunh de Bordèu e de las banlègas caudas. Las familhas tanben se son demesidas: los òmis son partits, solas damoran au lotiment las hemnas dab los mainatges.
 
Adara l’escòla qu’a bravament creishut dab aqueths dròlles deu lotiment. Los regents venen per un an e se’n tornan, lo mei viste com possible, lunh,  de cap a la ciutat, de cap a la patz. Pr’amor per lo professor, n’es pas aisit de víver a l’escòla deu lotiment. Ensenhar? De qué? De saber legir o de saber víver?  L’amor de l’aute o l’amor deu pair que manca?
 
Es atau que los regents se son apercebuts qu’existiva encara la Loïsa.
 
Alà, tot au hons de la bordeta, una petita vielhòta conta de las istuèras. Solide,  la Loïsa sap  contar en gascon, deus contes que ten deu son pair, que jà los teneva deu son pair.
Autes còps, anavan per las familhas au temps de las velhadas. A l’esperoquèra, lo pair que parlava atau de héser passar mei vist lo trabalh.
 
Petita, Loïsa escotava, en tot tirar las peròcas. La nina desbrombava lo monde de uei e dab lo Papà s’anavan tots dus au païs deus saunèis. N’a pas jamèi aprés los contes, mes que los coneish e tornan solets a la memòria.
 
Alavetz, dempui annadas, Loïsa escriu las istuèras, per pas que se perdossin, dens los caserns “Clairefontaine” que crompa a la libraria,  a costat de la glèisa.
 
Sap escríver la Loïsa, atau com li ensenhèt la regenta, i a bèra pausa. Sap contar la Loïsa, atau com li ensenhèt lo pair, i a bèra pausa tanben.
 
Los regents son venuts  la cúlher  per contar a l’escòla deu lotiment.
 
Qu’a paur, n’es jamei entrada. I a monde de pertot, son mei de trenta drollets,  shèitats davant per escotar las istuèras… E las paraulas venen, en gascon sonque, pr’amor qu’es atau que pensa la Loïsa e sap pas díser las causas autament… I a un moment de silenci, digun compren, los mainatges se gahan la risolèira, lo regents s’espian, estonats.
 
Alavetz que compren la Loïsa,  que li fau parlar francés e dab son gran coratge costumèir, s’ensaja de revirar. Egau sembla que los mots non vòlen pas vàser e se perden dens lo vuide.
 
Quan se torna a l’ostau, la Loïsa gaha lo casern “Clairefontaine”: i aurà anèit un conte de mei; un conte d’un aute monde.