Per ben de monde, lo pastís Ricard, lo miegjorn-lo sud, lo sorelh, las vacanças, aquò es liat. Quora se chava un pauc, s’en avisam que per l’istòria ò per “la saga” Ricard, aquel liam va mai prefond. En delai de l’investiment dins las bevendas alcolisaias ò, coma ben d’òmes d’afar, dins la peira ambé la compraïssa de las isolas de Bendòrt (comuna de Bandòu) e dals Embiés (comuna de Sièis Forns) veiem que l’univèrs creat per Paul Ricard es larg.

Se Paul Ricard bastiguèt lo circuit automobil dal Castelet, creèt d’eveniments automobils, fondèt la Fondacion d’Entrepresa Ricard per de mecenat cultural, Ricard investiguèt dins ben de simbèls de l’occitanitat. De la presença dal Club Taurin Paul Ricardlains lo mitan de la bovina, en passar per l’iniciativa en 1962 dal Mondial la Marseillaise à pétanqueamb’al jornal La Marseillaise. Es atot fondator de la societat de produccion cinematografica Protis-Films installaia dins sa proprietat de Santa Marta. En 1949 fai un primier film -en colors-, qualques lòngs metratges, de documentaris en passar per La Caraque Blonde (al nom francitan, La Caraca blonda en occitan) comèdia musicala ambé Fernandèl (una autra icòna “sudista”) en 1953, ente es tantben scenarista. Que pastís me dirètz, que poiá èstre l’interés d’aquèl òme d’investir dins tot aiçò?

Ce que degun escriu dins l’istoriografia francesa e ce que pauc d’occitanistas sàbon, es que Paul Ricard a mai d’estre un ideós, un cap d’industria, èra tantben un mecèna preocupat de cultura coma d’environament èra atot un visionari e un politic.
Naishut en 1909 e defuntat en 1997, es l’amic d’un autre marselhés Carles Camprós, d’un an son ainat. Totes dos son amics d’enfança, Ricard es originari dal quartier marselhés de Santa Marta, Camprós es originari de La Bèla de Mai. Motivats per l’occitanista felibre Jòrgi Rebol, ja fondator de l’Accion Sociala e Felibrencha Lou Calen, se lànçan amb’el en 1934 dins lo Partit Federalista Provençau. De notar que lo partit es parierament nomenat Partit Prouvençau sus las afichas eleitoralas. A prepaus, de notar l’unitat sus las questions graficas, Ricard ò Rebol escrivián Partit Prouvençau dins la grafia mistralencha, Camprós escriviá Partit Provençau dins la grafia classica de Perbòsc. Lo principal èra de defendre ensèms un avenir politic per Occitània e non de se bàter sus de questions de grafia.

Ben a d’aise per menar de projeits, Paul Ricard es lo president natural d’aquela chorma de marselheses. Aquel partit es lo vertadier primier movement politic dals Païses d’Òc modèrne. Lo Partit Prouvençau èra la soleta seccion realament activa de la federacion dal Partit Occitanista situaia a Marselha mas tantben -via d’associacions estudiantas- a Montpelhier e Tolosa. Fóndan la revista L’Araire que deven Occitania après aver rescontrat Max Roquèta. Ricard ajuá la revista e i fai passar de publicitats en occitan: “Bevètz un Ricard, aperitiu d’anís”.

Dins un numèr d’Occitania es desvelopat lo “Programa Occitanista Basic”. Revendica l’autonomia de las regions d’un ponch de vista politic, economic e cultural dins l’encastre d’un sistèma federalista ambé la paritat de l’occitan e dal francés lains l’ensenhament, per exemple. Son influenciats per Proudhon.

En 1935, Carles Camprós publica un libre clau sus l’avenir politic occitanista Per lo camp occitan. Aquel recuelh d’articles politics publicats dins Occitania prepausa de basas per bastir un avenir d’Occitània. Es per un federalisme inter e intra nacional, sus la basa de la lenga. Ansin reduise lo problèma de la “nacion”. Es una argumentacion per evitar la guerra en Euròpa, que ne’n conoishèt lo perilh ambé la mòrt de son paire dal temps de la Premiera Guerra: una Occitània federala dins una França federala dins una Euròpa federala. Ambé una organisacion federala, las guerras son impossiblas, aquò èra sa tòcha.

En 1936 se presèntan a las eleccions legislativas a Brinhòla. An qualques problèmas ambé los gendarmas. Ricard e Rebol an un procès per afichatge politic irregular. De pichins embestiaments en soma. Lors afichas èran en negre e blanc mentre que d’afichas en aquèlas colors èran solament reservaias als afichatges oficials de l’Estat francés. Al Tribunal, refusèron de respòndre en francés. Son defenduts per l’avocat Frederic Mistral nebot. Bèla unitat e sosten dins lo mitan d’Òc. Après aiçò, chambièron e metèron lors afichas a las colors d’Occitània aur e sang, ambé per si trufar de lor malparaia, la mencion de “Aicèsta aficha [...] es plaçaia sota la proteccion de la Gendarmariá”. Rebol èra pressentit per se presentar coma cap de lista dal Front Popular (aliança SFIO e PCF) al nom dal Partit Prouvençau. Mas ausèt ren i anar. Un autre cap de lista dal Front Popular es elejut deputat. Eschasença mancaia.

Dins Occitania se parla de nacion occitana, se fai de projeits. Lo moviment a l’entorn de la revista Occitania e dal Partit Prouvençau fasiá pausar de questions a las autoritats. Lo futur poèta Max Roquèta que faguèt son servici militari a Tolon conoishèt Carles Camprós. Camprós e Max Roquèta son aguts convocats per los Rensenhaments Generals que pensàvan qu’aquel moviment voliá l’independença d’Occitania e de Catalonha. Poiem pensar qu’avian paur d’una contagion en França de la Guerra d’Espanha.

Un chícol avant la Segonda Guerra Mondiala, i aguèt una temptativa de jonccion entre lo moviment politic ambé l’equipa de la revista Occitania dal Partit Occitanista e lo moviment cultural occitan ambé Ismaël Girard e Loís Alibert de la Societat d’Estudis Occitans. Mas la Segonda Guèrra mondiala fracashèt las iniciativas.

En 1940 lo pastís es interdich per Petain. Ricard fai alora de resistença economica. Comercialisa l’aiga Ventadour de la sorça dal Pestrin a Mairàs en Vivarés (Alvernhe), produse de jus de fruchas e distila d’alcòl per la Resistença. Compra lo domèni de Mejana en Camarga per i faire de risicultura, de bovina. Evita ansin a sos emplegats de faire lo Servici dal Trabalh Obligatòri.

De son costat, Carles Camprós s’engatja bravament dins la resistença gaullista dal Movement Nacional dals Prisoniers de Guerra e Deportats (MNPGD). Deven president dal comitat departimental de liberacion e vici-president dal comitat regional de liberacion. Per nòta, fai de poèmas de resistença. Al revenge, degun movement de resistença armat sèmbla resíster al nom de lor occitanitat. Soleta excepcion, Liberar e Federar grop de resistença tolosan especific a aquel airal de Lengadòc menat per Silvio Trentin. Aquel grop èra constituït a l’entorn d’una sensibilitat al federalisme en Euròpa, a l’autonomia, al federalisme intèrne e sèmbla èstre en relacion ambé l’occitanisme per Camile Soula (de la Liga de la Patria Meridionala, Federacion dals Païses d’Òc ente son tant de felibres coma d’occitanistas).

Après la guerra de 1939-45, Ricard sembla destachar son interés per la politica. Belèu es agut malcorat per lo pauc de monde resistent? Chal notar que Charles Pasqua que trabalhèt dins l’entrepresa Ricard lo vesiá coma un grand sénher, fòra nòrma. Diguèt que Ricard considerava totes los òmes politics coma sensa interés. Belèu Ricard sentiá que seriá ben complicat per tornar presentar sas idèas en politica dins l’après-guerra? La societat èra traumatisaia, belèu blocaia. Pasmens per simpatiá per d’uns occitanistas continuèt d’ajuar a l’occitanisme, per exemple per de publicacions. Fins a la fin, serà l’amic pròche de Carles Camprós devengut universitari a Montpelhier.

Coma proprietari d’un domèni de mil ectàrias a Sinha, s’engatja ancara dins la societat en èstre cònsol de la comuna per 8 ans de 1972 a 1980. Mas la vision de l’òme èra mai granda. Ce que posquèt ren desvolopar en politica, dins un ambient dificil, lo posquèt desvolopar en comèrci per devenir lo segond grop mondial dins lo sector de la fabricacion e la distribucion de vins e alcòls ambé 12 000 salariats. Lo sèti de Ricard es sempre aüra basat a Marselha.

Aicí e ailí, los simbèls parèishon repréner la crotz occitana, que siòie per la crotz sus las tèstas de bovins dal lògo dal Club Taurin Paul Ricard ò, per lo blason de l’isola de Bendòrt. Coma i aguèt un avant-guerra e un après-guerra, i es agut una Occitània avant Ricard e una après Ricard. L’òme, Paul Ricard es talament celèbre qu’en son temps, se creèt un film ambé Fernandèl. S’i parla de la mitologica fondacion dal pastaga a Marselha, per aquel enfant de vendeire de vins. A la manièra de Frederic Mistral que chantava las Isclo d’Or, Paul Ricard fai de sas isolas e de son esperit un paraís simbèl de biais de viure occitan a la Ricard.

A la diferença de Catalonha ente los borgueses son entrepreneires, investísson en Catalonha e son catalanistas, en Occitània pauc de familhas borguesas an sostengut l’occitanisme (de familhas d’origina occitana qu’an conoishut un desvolopament economic bèl n’i a pasmens a baudre: Bouygues, Lagardère...). Es belèu una de las rasons de la dificultat de l’emergença d’un ample corrent social favorable a l’occitanisme dins la societat actuala. E tantben una rason dals febles interesses e sostens d’una utilitat de la lenga occitana dins l’economia coma dins d’autres domènis. Mas cu sap, belèu un jorn chambiarà.



_____
Referenças:

- Laurenç Abrate, 1900-1968 Occitanie, des idées et des hommes - L’émergence et l’histoire de la revendication occitane, 2001.
- Joan-Maria Petit, Omenatge a Carles Camprós, 1983.