D’aquí sièis setmanas  sabrem qui serà lo nòu President dels Estats Units d’America. Ai un amic que tostemps me ditz que caldriá trobar un mecanisme per permetre que los autres ciutadans de la planeta poguèssem tanben exprimir la nòstra volontat electoral. El prepausava, per exemple, que lo vòte dels ciutadans nòrdamericans valguèsse lo doble o lo triple, e qu’aital la rèsta del mond aguèssem tanben la possibilitat de votar, encara qu’individualament lo nòstre vòte valguèsse mens. Segon el, aquesta “peculiara” teoriá seriá justificada pel fait que, fin finala, i a fòrça decisions del President dels Estats Units que concernisson dirèctament los ciutadans dels autres païses de l’esfèra terrèstre. 
 
Aital, donc, se non i a qualque suspresa de darrièra minuta, lo dimècres 7 de novembre nos desrevelharem e sabrem s’Obama pòt contunhar lo trabalh de las darrièras quatre annadas, o ben pren lo relèu lo republican Romney. Siá l’un, siá l’autre, soi segur que i a quicòm que non cambiarà: la vision prigondament negativa e quitament ostila qu’an la màger part dels franceses –e dels occitans– suls Estats Units e los nòrdamericans en general. Tant se parlam de joves coma de vièlhs, de dònas o d’òmes, de francimands o de paisans occitans, l’antiamericanisme es benlèu una de las mòstras mai claras de la capitada de l’Estat francés de bastir un univers simbolic comun per totes los franceses. 
 
Aquí nos sembla quicòm de plan natur d’ausir o de legir cada matin suls mèdias franceses de burlas suls nòrdamericans, de veire pertot de camisetas e d’autres produits parièrs amb d’eslogans obèrtament contra aqueste país. Sèm tanben plan acostumats d’escotar de contunh de declaracions de representants politics franceses de totas las colors que, sovent quitament d’un biais un bocin agressiu, remarcan amb aquel orgulh tan republicanament francés que “la França” –eternala, los manca de dire– a un modèl de societat que non a res a veire amb lo modèl de societat dels gaireben “incivilitzats” ciutadans dels Estats Units d’America, que son totes, en mai d’incultes e d’analfabets, de “capitalistas-imperialistas-e-neoliberals-salvatges” –e, sustot, non oblidetz pas lo “salvatge”. 
 
Es evident que i a un fum de decisions politicas dels Presidents dels Estats Units presas al long de l’istòria que son mai que questionablas. Sul plan nacional nòrdamerican mas, sustot, per çò qu’es de la politica internacionala: las guèrras, la preson de Guantánamo, lo comèrci d’armas, los estats aliats non democratics, etc. Mas en França e en Euròpa en general non se traita de debatre o de discutir sus la carrièra politica d’un politic determinat dels Estats Units o de criticar una decision politica especifica. Non. Aquí agissèm contra lo país entièr e totas las siás gents, amb un absolut sentiment de superioritat morala. Nosautres, nos disèm, sèm melhors qu’eles –malgrat que, per èsser francs, uèi, sens eles, non podriam aver ni lo Jornalet! 
 
Que lo modèl de societat nòrdamericana a fòrça causas de melhorar es evident: exactament coma la nòstra, que tanben la devèm melhorar fòrça. Justament, ai tostemps pensat que i a quicòm que deuriam copiar, almens un pauc, dels nòrdamericans per melhorar la nòstra societat: capitar d’inversar la sitaucion per tal que, socialament, l’individu aja mai d’importància que lo collectiu, e non pas coma ara que vivèm dins una dictadura d’intellectuals collectivistas. Perqué? Perque aital coma o demostrèt dins las annadas 90 Harry Triandis –professor de Sociologiá de l’Universitat d’Illinois–, los nivèls de felicitat e d’optimisme dels membres d’una comunitat que prioriza l’individualisme per dessús lo collectivisme son mai nauts qu’en aquelas societats ont se prioriza la collectivitat per dessús l’individu. 
 
Òsca l’individualisme! Òsca la felicitat!