Opinion
2013
Des dera Val d’Aran ja hè quauqui ans que premanim era celebracion des rebrembes, que calerà auer pendent er an 2013, de quauqui evenements istorics. En 2013 harà cinc cents ans dera signatura d’un des acòrds mès emblematics dera soberania aranesa en Plan d’Arrem. Es acòrds de Lies e Patzeries entre diuèrses valades des Pirinèus, de non agression e d’ajuda, mostrauen un caractèr de distanciament des vals pirenenques respècte des Estats luenhans e imcomprensibles e èren tanben ua mòstra de coeréncia e compenetracion damb es territòris vesins.
Tanben en 2013 harà 700 en qu’eth rei Jaime II autregèc ara Val d’Aran eth privilègi dera Querimònia que li reconeishie drets e beneficis que li possibilitauen ua estructura sociau mès progressista e auançada entàs regims pròpris dera epòca. Era Querimònia autrejaue eth dret d’aprofitament e emplec liure des montanhes e des sòns productes e reconeishie figures juridiques pròpies dera Val d’Aran. Son dus rebrembes que justifiquen qu’era Val d’Aran les age presents enes accions institucionaus (Conselh Generau d’Aran e ajuntaments) e enes processi sociaus, educatius, ... de tot 2013.
I a, ath delà, ua celebracion, pendent 2013, que mos a de portar as aranesi a hèr-mos participants d’ua volentat territoriau fòrça mès ampla: era celebracion des 800 ans dera pèrta dera batalha de Murèth ena qu’es tròpes occitanocatalanes sigueren devastades pes tropes francocatoliques. Des der Institut d’Estudis Ilerdencs, damb era collaboracion deth Conselh Generau d’Aran, portam tres ans organizant conferéncies e actes entà premanir aguest 2013. Era assisténcia as conferéncies a auut ua mieja de trenta persones, enes que s’a parlat dera Querimònia des acòrds de Lies e Patzeries. Quedè gratament susprés quan eth passat dia 21, era darrèra des conferéncies organizades e era darrèra abans dera arribada deth 2013 auec ua assisténcia de 100 persones. Eth títol dera conferéncia siguec “Murèth passat e present” e eth sòn conferenciat eth Sr. Josep Maria Canabal. Ère coma s’i auesse un reconeishement sociau ara importància qu’auec tanben entàs aranesi era pèrta dera batalha. Coma conseqüéncia deth masèl de Murèth era Val d’Aran entrèc en un procés de dependéncies diuèrses entre França, Malhòrca, Aragon, Catalonha,... e fin finau, harti de tanti moviments, es aranesi arribèren a un acòrd de leiautat damb eth rei Jaime II que les concedic era Querimònia. Ans mès tard entà enfrentar-se ath despotisme intransigent des estats era Val d’Aran participèc enes acòrds de Lies e Patzeries. Se s’auesse guanhat era batalha de Murèth, s’era nacion occitanocatalana s’auesse hèt realitat en un estat centreeuropèu, possiblement non aurie calut recorsi coma era Querimònia o es acòrds de Lies e Patzeries. Auríem hèt part d’un estat normalizat. Ara mos tòque víuer era nòsta anormalitat istorica producte dera violéncia e dera guèrra.
En aguesti moments tant importants de reafirmacion dera nacion catalana, eth rebrembe d’uns hèts qu’aurien podut cambiar era istòria e era credença en qu’aurie podut existir era nacion occitanocatalana se some ara emocion sociau que viuem. Son molti es istorians qu’an afirmat qu’era istòria d’Euròpa aurie estat diferenta s’eth Rei Pèir auesse guanhat era Batalha de Murèth.
Auem sentut a díder que diuèrses institucions Regionaus de Meddia Pirenèus, que quauques administracions locaus, entre es quaus era mairia de Murèth e bères institucions d’estudi e d’autes associatives organizen sessions de rebrembe dera batalha ath torn deth 12 de seteme de 2013. I calerà anar! e cau demorar der esperit d’aguestes organizacions qu’agen era valor de senhalar qu’era forma de hèr, era manèra de sénter eth mon, ... serie diferent s’aquera batalha auesse estat guanhada pes fòrces occitanocatalanes. Sabem tanben qu’eth festivau Barnasants, que a acòrds damb Sèm e Serem e damb era Estivada, a decidit dedicar 2013 as relacions occitanocatalanes e qu’era inauguracion, d’acòrd damb eth Conselh Generau d’Aran, serà ena Val d’Aran tot just començar eth an. Ne parlaram!
Possiblement, coma senhalaue Carles Campròs, s’auèssem guanhat era batalha, era manera de compréner era vida en territòri d’Occitània s’aproparia mès de coma la senten e la comprenen es catalans e non pas de coma la senten es francesi (o es espanhòus).
Tanben en 2013 harà 700 en qu’eth rei Jaime II autregèc ara Val d’Aran eth privilègi dera Querimònia que li reconeishie drets e beneficis que li possibilitauen ua estructura sociau mès progressista e auançada entàs regims pròpris dera epòca. Era Querimònia autrejaue eth dret d’aprofitament e emplec liure des montanhes e des sòns productes e reconeishie figures juridiques pròpies dera Val d’Aran. Son dus rebrembes que justifiquen qu’era Val d’Aran les age presents enes accions institucionaus (Conselh Generau d’Aran e ajuntaments) e enes processi sociaus, educatius, ... de tot 2013.
I a, ath delà, ua celebracion, pendent 2013, que mos a de portar as aranesi a hèr-mos participants d’ua volentat territoriau fòrça mès ampla: era celebracion des 800 ans dera pèrta dera batalha de Murèth ena qu’es tròpes occitanocatalanes sigueren devastades pes tropes francocatoliques. Des der Institut d’Estudis Ilerdencs, damb era collaboracion deth Conselh Generau d’Aran, portam tres ans organizant conferéncies e actes entà premanir aguest 2013. Era assisténcia as conferéncies a auut ua mieja de trenta persones, enes que s’a parlat dera Querimònia des acòrds de Lies e Patzeries. Quedè gratament susprés quan eth passat dia 21, era darrèra des conferéncies organizades e era darrèra abans dera arribada deth 2013 auec ua assisténcia de 100 persones. Eth títol dera conferéncia siguec “Murèth passat e present” e eth sòn conferenciat eth Sr. Josep Maria Canabal. Ère coma s’i auesse un reconeishement sociau ara importància qu’auec tanben entàs aranesi era pèrta dera batalha. Coma conseqüéncia deth masèl de Murèth era Val d’Aran entrèc en un procés de dependéncies diuèrses entre França, Malhòrca, Aragon, Catalonha,... e fin finau, harti de tanti moviments, es aranesi arribèren a un acòrd de leiautat damb eth rei Jaime II que les concedic era Querimònia. Ans mès tard entà enfrentar-se ath despotisme intransigent des estats era Val d’Aran participèc enes acòrds de Lies e Patzeries. Se s’auesse guanhat era batalha de Murèth, s’era nacion occitanocatalana s’auesse hèt realitat en un estat centreeuropèu, possiblement non aurie calut recorsi coma era Querimònia o es acòrds de Lies e Patzeries. Auríem hèt part d’un estat normalizat. Ara mos tòque víuer era nòsta anormalitat istorica producte dera violéncia e dera guèrra.
En aguesti moments tant importants de reafirmacion dera nacion catalana, eth rebrembe d’uns hèts qu’aurien podut cambiar era istòria e era credença en qu’aurie podut existir era nacion occitanocatalana se some ara emocion sociau que viuem. Son molti es istorians qu’an afirmat qu’era istòria d’Euròpa aurie estat diferenta s’eth Rei Pèir auesse guanhat era Batalha de Murèth.
Auem sentut a díder que diuèrses institucions Regionaus de Meddia Pirenèus, que quauques administracions locaus, entre es quaus era mairia de Murèth e bères institucions d’estudi e d’autes associatives organizen sessions de rebrembe dera batalha ath torn deth 12 de seteme de 2013. I calerà anar! e cau demorar der esperit d’aguestes organizacions qu’agen era valor de senhalar qu’era forma de hèr, era manèra de sénter eth mon, ... serie diferent s’aquera batalha auesse estat guanhada pes fòrces occitanocatalanes. Sabem tanben qu’eth festivau Barnasants, que a acòrds damb Sèm e Serem e damb era Estivada, a decidit dedicar 2013 as relacions occitanocatalanes e qu’era inauguracion, d’acòrd damb eth Conselh Generau d’Aran, serà ena Val d’Aran tot just començar eth an. Ne parlaram!
Possiblement, coma senhalaue Carles Campròs, s’auèssem guanhat era batalha, era manera de compréner era vida en territòri d’Occitània s’aproparia mès de coma la senten e la comprenen es catalans e non pas de coma la senten es francesi (o es espanhòus).
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Passeri i a quauques jorns a Mureth,m'aresteri al monument,me fasquel dòl de veser aquel monument,al mieg d'un rond punt ont es impossible de s'arrestar,las inscripcions sont ilisiblas,pas un drapeu Occitan o Catalan.E òc segur que cal far quicon per l'an que ven,al PNO i soscan,cal pas d'oblidar qu'un rei moriguet aquì,qu'es aquì que perderem la nòstra quasi independença qu'era de naisser.Mas pensan que si Mureth es una trita comemoracion,nos caldria festejar la batalha de Basieja o la mòrt de Simon de Monfort al seti de Tolosa.
Nos cal nos reapròpriar la nòstra istòri qu'es pas ensenhada coma cal a l'escòla.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari