Sabèm de plan que l’occitan b’ei hèra mei ric que non pas lo francés e ne perdèm pas jamei lo parat d’ac díser un còp de mei. I a nau còps mei de mots en lenga nòstra, pr’amor n’èra pas jamei esbrancada per ua academia e lo franchimand qu’ei plan lo lengatge deu rei de França e deus sons cortesans, qui ne coneishèvan pas los mots de la natura. Mei qu’aquò, la lenga d’òil qui s’i ei escaduda a manlhevar tanben a l’occitan mot de filosofia o deus rapòrts umans, deus quaus, solide, los màgers: amor e umor.
 
Un aute defaut deu franchimand, sovent citat despuish lo sègle XX, la soa incapacitat de crear. Aquò que hè ua estona de las bonas que los Francés ne tròban pas arren de navèth e los jornalistas de Tresleire que se’n hèn gargalets de plaçar mots anglés (aquò que s’apèra namedropping) entà hèr créser que son mei intelligents que non pas los autes.
 
Seré pr’amor de la soa situacion de lenga minorizada en dangèr, ne sabi pas, mès l’occitan que sap plan remplaçar los mots americans per creacions de’n çò nòste. Per aicí, pas cap de T-shirt ni tanpauc nat week-end, mès la dimenjada, jo, que m’apelhi dab un camisòt. Punt.
 
Lo rugbi estant un jòc anglés, lo vocabulari britanic a eshlorit e n’estoc pas tostemps revirat. Au ras deus prats, los ahuecats deu dimenge que son sovent lengassuts, e cresi n’an pas l’imaginacion fredeluca entà díser çò qu’an de díser. Vaquí doncas ua chicòia lista de mots anglés qui n’an pas nat besson dens la lenga de Bernard-Henry Lévy mès qui podon estar exprimits com cau dens la deu Padena:
 
Pack: ensems deus avants. Generaument, los sòcis que’s recrutan per un examen intellectuau de haut nivèu. En occitan lo mot “molon” sembra lo mei adequat. Tanben podèm díser “la grossalha”, “la pesucalha”, “la honhadera” o “los bueus” entre autes tèrmis amistós.
 
Drop goal: accion de deishar càder la veishiga e butar-la dab lo pè après qu’avosse arrebombit entà mandar-la entre los paus. La lenga anglesa estant tan precisa com lo devís d’un politician qui expausa lo son projècte per l’avenidor, lo mot drop qu’a un brave pialat de significacions au miei deus quaus “gota”, “diferença entre lo torn de las popas e lo de las ancas” o enqüèra “punt d’òrgue”. Lo mot “un tombat” sembra lo mei popular.
 
Maul: de l’anglés maul, qui vòu díser “malhuca”. Quan lo portaire deu balon, tostemps de pè, ei au contacte de l’adversari e ensaja de’s hèr enlà, ajudat peus sons partenaris qui’u honhan. En francés, que’s ditz une cocotte shens de saber se s’agís d’ua garia, d’ua coquèla de pression o d’ua hemna de mala vita. L’imatge de la “tortuga” sembra la mei beròia, allusion culturau e istorica a las legions de Cesar au combat.
 
Ruck: (deu vielh norvegian hrukka = plec) accion mentre la quau lo portaire deu balon ei ablacat e los sons partenaris e adversaris be lutan tà la possession de la veishiga sacrada. Qu’ei lo moment de la partida preferit deu jogador espotit au sòu qui s’estimaré melhor d’espiar l’encontre a la television. Lo diccionari de Per Noste que hè la diferéncia entre la mesclada ordonada qui seré la “hulada” e l’espontanèa qui seré la “mesclanha”. Aqueste distincion que sembra judiciosa.
 
Pick and go: moment quan un jogador gaha la veishiga au sòu e carga abans d’estar eth medish ablacar uns centimètres mei luenh. Sovent, qu’ei seguit per un aute qui hè la medisha causa, e aquò que pòt perdurar hèra longtemps l’equipa estosse irlandesa, davantegèsse au planchòt e ne demorèsse pas que dètz minutas abans la fin de la finala de Copa d’Euròpa. Croishit com quauqu’un qui amassa ceps o petita lenha aperada “buscalha”, l’accion que’s pòt descríver en occitan com “buscalhada”.
 
Up and under: aperat tanben Garryowen d’après lo nom d’un club irlandés qui l’a popularizat (en gaelic Garraí Eoín, sia “lo casau de Joan”) ei un còp de pè en hautor plaçat estrategicament entà que lo butaire posca arribar suu recebedor au moment quan gaha la veishiga dab lo vam du trin Carcassona-Tolosa, mès shens deu shiulet. Lo nom occitan usuau qu’ei shens de contèsta “candela” o “còp de pè a palomas” entaus caçaires.
 
Flanker: avant aperat tanben “tresau linha ala”, que pòrta lo numero 6 o 7. Qu’a la mission divina de descoratjar lo miei de mesclada contra de tota iniciativa personau tròp originau per la soa grana talha, superiora a la d’aqueste de 210%. Lo nom occitan ei “espotís-nan”. Un flanker plan coneishut, lo Sergi Betsen de Biàrritz, qu’èra enchafrat “lo dalha-nan”.
 
Peel off: accion deu jogador qui’s destaca de l’alinhament a la tòca entà se n’anar a l’endarrèr arrecéber la veishiga. N’a pas arren de véser dab lo “ris pílaf”, quitament se la prononciacion ei identica. Lo mot anglés alludís a la pèth qui’s destaca, doncas podèm pensar d’emplegar “pelafiga” o “pelaceba” dens un encastre mei occitan.
 
Tee: instrument qui ajuda un butaire de ténguer dret la veishiga abans ua temptativa de penalitat o de transformacion. Vengut deu monde deu gòlf e portat per ua veitura electrica sus ua auta planèta, aquesta causòta que sembra un rond de tavalheta. La legenda ditz que lo butaire de Sent-Vincenç, un dia de gran sequèr de 1921 a Dacs, a utilizat lo rond de tavalheta qu’avèva panat a mieidia au restaurant “A la Piòca Gaujosa” de Sent Jors de Maremne (especialitat de pavesa en bolhon, menut a 16,50 euros lo mieidia, vin comprés) entad apitar dreta la veishiga, pr’amor lo prat èra tròp sec entà’i horat un trauc. Mès n’ei pas sonque ua legenda …
 
Vaquí, brave monde, après aqueste chicòi ensai de revirada, que’s sentiratz un drin mensh colhons fàcia a la mondializacion, … e l’incultura deus jornalistas deu finestron (De l’Albaladejo enlà, solide).