Opinion
Lo nom d’Occitània (II): la francizacion còntra l’elegància
Seguida de la setmana precedenta...
Çò corrècte e çò incorrècte
Avèm vist que la nòrma classica es tras que clara: lo nom corrècte dau país es Occitània (lo gras indica la plaça de l’accent tonic). E pasmens, nos arriba de tombar sus una forma faussa e inadmissibla: Occitania* (l’asterisc indica una forma incorrècta). Aquela error pòt recebre doas explicas.
Lo qu’escriu mau e que pronóncia ben
En primiera ipotèsi, la persona qu’escriu per error Occitania* pronóncia corrèctament Occitània, amb un bòn accent tonic sus ‑tà‑, mai oblida d’escriure l’accent grafic.
S’es una manca de coneissença de l’ortografia, la cau perdonar per un utilizaire inexperimentat. Benlèu, la persona que fa l’error crei que cau pas escriure leis accents sus lei majusculas e, donc, aqueu mot que l’escriu de costuma Occitània, lo transforma en OCCITANIA* quand es tot en majusculas. En realitat, l’ortografia occitana demanda de notar totjorn leis accents grafics sus lei majusculas: l’escritura corrècta es ben OCCITÀNIA.
Lo qu’escriu mau e que pronóncia mau
En segonda ipotèsi, la persona qu’escriu Occitania* pronóncia lo nom dau país en plaçant l’accent tonic sus la sillaba ‑ni‑. Aquí la grafia e la pronóncia son totei doas incorrèctas. Aquela error s’explica per l’influéncia dau francés, que plaça l’accent tonic sus la sillaba ‑ni‑ dins Occitanie.
Apondam doas precisions rapidas:
— Quauqueis autors fantasiós an transformat lo francisme Occitania* en desplaçant l’accent sus la ‑á finala, çò que dona Occitaniá*, donc, aquesta darriera forma es tanben un francisme.
— La nòrma mistralenca, malaürosament, a encoratjat aquelei dos francismes: Occitania* se nòta «Óucitanìo**» e Occitaniá* se nòta «Óucitanié**».
Dins leis ans 1970, dos‑tres lingüistas provoquèron tota una sèria de destabilizacions de la nòrma classica. Prepausèron en particular d’abolir de formas corrèctas e alibertinas coma Occitània, comèdia, acadèmia e lei vouguèron remplaçar per de francismes coma Occitania*, comedia*, academia*. Cresián qu’èra normau de sistematizar l’accent tonic sus ‑ia, mai en realitat, copiavan servilament lo modèl dau francés. S’avisavan pas que la tradicion occitana, au contrari, a una bèla diversitat d’accents tonics que tomban quora abans ‑ia (Occitània, Júlia, la comèdia, l’acadèmia, la justícia), quora sus la i de ‑ia (Russia, Maria, la filosofia), quora sus la á de ‑iá(malautiá, borgesiá, batariá; e mai se certanei dialèctes preferisson ‑ia en aqueste darrier cas: malautiá/malautia, borgesiá/borgesia, batariá/bataria). Per astre, lei lingüistas que promoguèron l’error Occitania*, fin finala, acceptèron de revisar seis analisis e acceptèron de restablir la forma corrècta Occitània.
E pasmens, fa gaire, aqueu problèma es revengut! La tota recenta Acadèmia Occitana ven de tornar promòure, en 2011, lo barbarisme Occitania*, coma se lei darriers decennis de trabalh seriós en lingüistica normativa avián servit de ren. Ça que la, certanei membres senats de la dicha Acadèmia resistisson a aquela fantasiá e utilizan la forma corrècta Occitània.
Un aspècte practic, enfin, es lo de la longor. Es pauc comòde de prononciar un nom de país longàs de cinc sillabas coma Occitania* (Oc‑ci‑ta‑ni‑a*). Es pus elegant de donar a nòstra nacion un nom de quatre sillabas coma Occitània (Oc‑ci‑tà‑nia).
Per l’autoestima e l’elegància
Nòstra lenga es freula e cadun a drech de s’enganar temporàriament dins lo nom dau país. Mai l’error es pas perdonabla quand tombam sus la negligéncia volontària de quauque occitanista pauc seriós, que se preocupa pas de sonhar sa lenga e son ortografia. Aquò es refusar d’acordar a l’occitan lo suenh ortografic e normatiu que se dona de costuma au francés, a l’italian o a l’espanhòu...
Vesèm encara de revistas, de libres, de cors de lenga (si ben si!), de camisetas, de bandieròlas, d’afichas, d’adesius, de sits web, de festenaus, de mapas, d’institucions qu’afichan sens la mendre vergonha la forma faussa Occitania*. Aqueleis errors emanan d’occitanistas experimentats e formats, donc qu’an pas la mendre excusa per s’enganar sus una causa tant elementària coma lo nom dau país... Son de cas simptomatics d’alienacion o d’amatorisme.
S’entestardir a defendre lo barbarisme Occitania*, es se sometre a la lenga francesa dominanta. Es obligar nòstre país de portar un abilhatge negligit, estraçat e inadaptat a la logica intèrna de la lenga d’òc...
Cultivar la forma Occitània, es donar l’exemple de l’autoestima, de la dignitat e dau professionalisme. En arborant lo bèu nom d’Occitània, nòstra nacion se nomma de faiçon eleganta, seguís sa logica lingüistica pròpria e assumís serenament sa personalitat.
De seguir la setmana que ven...
Çò corrècte e çò incorrècte
Avèm vist que la nòrma classica es tras que clara: lo nom corrècte dau país es Occitània (lo gras indica la plaça de l’accent tonic). E pasmens, nos arriba de tombar sus una forma faussa e inadmissibla: Occitania* (l’asterisc indica una forma incorrècta). Aquela error pòt recebre doas explicas.
Lo qu’escriu mau e que pronóncia ben
En primiera ipotèsi, la persona qu’escriu per error Occitania* pronóncia corrèctament Occitània, amb un bòn accent tonic sus ‑tà‑, mai oblida d’escriure l’accent grafic.
S’es una manca de coneissença de l’ortografia, la cau perdonar per un utilizaire inexperimentat. Benlèu, la persona que fa l’error crei que cau pas escriure leis accents sus lei majusculas e, donc, aqueu mot que l’escriu de costuma Occitània, lo transforma en OCCITANIA* quand es tot en majusculas. En realitat, l’ortografia occitana demanda de notar totjorn leis accents grafics sus lei majusculas: l’escritura corrècta es ben OCCITÀNIA.
Lo qu’escriu mau e que pronóncia mau
En segonda ipotèsi, la persona qu’escriu Occitania* pronóncia lo nom dau país en plaçant l’accent tonic sus la sillaba ‑ni‑. Aquí la grafia e la pronóncia son totei doas incorrèctas. Aquela error s’explica per l’influéncia dau francés, que plaça l’accent tonic sus la sillaba ‑ni‑ dins Occitanie.
Apondam doas precisions rapidas:
— Quauqueis autors fantasiós an transformat lo francisme Occitania* en desplaçant l’accent sus la ‑á finala, çò que dona Occitaniá*, donc, aquesta darriera forma es tanben un francisme.
— La nòrma mistralenca, malaürosament, a encoratjat aquelei dos francismes: Occitania* se nòta «Óucitanìo**» e Occitaniá* se nòta «Óucitanié**».
Dins leis ans 1970, dos‑tres lingüistas provoquèron tota una sèria de destabilizacions de la nòrma classica. Prepausèron en particular d’abolir de formas corrèctas e alibertinas coma Occitània, comèdia, acadèmia e lei vouguèron remplaçar per de francismes coma Occitania*, comedia*, academia*. Cresián qu’èra normau de sistematizar l’accent tonic sus ‑ia, mai en realitat, copiavan servilament lo modèl dau francés. S’avisavan pas que la tradicion occitana, au contrari, a una bèla diversitat d’accents tonics que tomban quora abans ‑ia (Occitània, Júlia, la comèdia, l’acadèmia, la justícia), quora sus la i de ‑ia (Russia, Maria, la filosofia), quora sus la á de ‑iá(malautiá, borgesiá, batariá; e mai se certanei dialèctes preferisson ‑ia en aqueste darrier cas: malautiá/malautia, borgesiá/borgesia, batariá/bataria). Per astre, lei lingüistas que promoguèron l’error Occitania*, fin finala, acceptèron de revisar seis analisis e acceptèron de restablir la forma corrècta Occitània.
E pasmens, fa gaire, aqueu problèma es revengut! La tota recenta Acadèmia Occitana ven de tornar promòure, en 2011, lo barbarisme Occitania*, coma se lei darriers decennis de trabalh seriós en lingüistica normativa avián servit de ren. Ça que la, certanei membres senats de la dicha Acadèmia resistisson a aquela fantasiá e utilizan la forma corrècta Occitània.
Un aspècte practic, enfin, es lo de la longor. Es pauc comòde de prononciar un nom de país longàs de cinc sillabas coma Occitania* (Oc‑ci‑ta‑ni‑a*). Es pus elegant de donar a nòstra nacion un nom de quatre sillabas coma Occitània (Oc‑ci‑tà‑nia).
Per l’autoestima e l’elegància
Nòstra lenga es freula e cadun a drech de s’enganar temporàriament dins lo nom dau país. Mai l’error es pas perdonabla quand tombam sus la negligéncia volontària de quauque occitanista pauc seriós, que se preocupa pas de sonhar sa lenga e son ortografia. Aquò es refusar d’acordar a l’occitan lo suenh ortografic e normatiu que se dona de costuma au francés, a l’italian o a l’espanhòu...
Vesèm encara de revistas, de libres, de cors de lenga (si ben si!), de camisetas, de bandieròlas, d’afichas, d’adesius, de sits web, de festenaus, de mapas, d’institucions qu’afichan sens la mendre vergonha la forma faussa Occitania*. Aqueleis errors emanan d’occitanistas experimentats e formats, donc qu’an pas la mendre excusa per s’enganar sus una causa tant elementària coma lo nom dau país... Son de cas simptomatics d’alienacion o d’amatorisme.
S’entestardir a defendre lo barbarisme Occitania*, es se sometre a la lenga francesa dominanta. Es obligar nòstre país de portar un abilhatge negligit, estraçat e inadaptat a la logica intèrna de la lenga d’òc...
Cultivar la forma Occitània, es donar l’exemple de l’autoestima, de la dignitat e dau professionalisme. En arborant lo bèu nom d’Occitània, nòstra nacion se nomma de faiçon eleganta, seguís sa logica lingüistica pròpria e assumís serenament sa personalitat.
De seguir la setmana que ven...
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Disètz : «Aquò es refusar d’acordar a l’occitan lo suenh ortografic e normatiu que se dona de costuma au francés, a l’italian o a l’espanhòu...»
Quò me fai soventar que i a gaire veguère una chamiseta ente èra marcat "soi auvernha miladiu !" Pensatz-veire... Z-an nieus pas pensat de verificar l'ortografia d'un visuau que botèron sobre una chamiseta ! Aquí mai, qu'es quicòm que se sarián pas jamai permés en francés... Vergonha !
#32 Non v'acusi pas d'aver volentats d'aquera traca, mès coma at sabetz, eth in.hèrn qu'ei pavat d'intencions deras bonas. Que pensi qu'aquerò e pòt participar de çò qu'apèri d'ua desmarcha "puristas" portada per daubuns militants coma at disetz vos madeish, qu'ei a díser d'ua volentat de netejar eth occitan de tots eths barabarismes, sustot quan son gallisimes, quitament de qui an hèt soca ena lenca dempuish bèra pòsa.
Mès s'aquestas formas e son atestats dempuish sègles-a en un pialèr d'escrits (d'autas lencas, atau madeish entath francés dilhèu, non demoran pas tant de temps tà "naturalizar-las") e quan son emplegadas ena lenca de tot dia ena grana majoritat deths parlar de qui desconeishen era forma blossa, que sembla ua peguèssa de'us voler tirar a tota fòrça tà'us arremplaçar per mots sauvats sonque en petits parçans, quan ei pas arreviscolar formas medievaus desbrembadas dera lenca parlada dempuish quauques sègles tanben.
Ara per "Comèdia", "Itàlia" o "Occitània", no'n hèi pas ua religion mès que disi encòra un còp qu'eth polimorisme en un cas atau s'auré d'èster acceptar peths lingüistas, que seré, tà jo, çò de mes rasonable . S'eths lingüistas e vòn hèr planificacion lingüistica, era pedagogia qu'ei ua causa necessària, mès que'm sembla qu'eth compromès tanben, non ?
#31 @ Pèir. Es pas una forma emblematica coma 'Occitània' que risca de crear una barriera entre locutors primaris e neolocutors.
D'alhors, ieu ai jamai preconizat de crear de barrieras entre lei generacions de locutors, contràriament a çò que cresètz. Lei barrieras, son certanei militants culturaus que lei crèan, son pas lei lingüistas que ne son responsables... Aquò, o me caudrà explicar en detalh dins un article avenidor.
#30 Non disi pas qu'era formas aquestas n'existan pas ena lenca de uei (çò qu'ei eth cas per d'autes mots portat per "puristas"), que disi que se son emplegadas sonque ena Val d'Aran o ena Valadas e deth costat de Nissa, que son plan minoritàrias ena lenca de uei. Non disi pas tampòc que las cau hòrabandir, que disi sonque que quan existeish a costat vielhs gallisimes ultra-majoritaris e implantats ena lenca dempuish bèra pòsa, acceptar eth polimorfisme que'm sembla eth comprmés mes acceptarder.
Tà çò dera fonetica e dera sintaxi, solide que cau considerar era lenca coma un tot, mès que cau tanben saber véger a on son eras prioritats e donc a on era influéncia deth francés ei mes activa en occitan actuau. Que podem parlar deth vocabulari arrare coma eths noms de plantas o de bèstias.
E puish, encòra un còp que consideri que cau hèr passar ua lenca que permet eth ligam entre generacion de locutor. N'ei pas en bastir parets entres eths e en hèr culpabilizar eths locutors de popa qu'at permetem.
#29 @ Pèir. Lo tipe 'Occitània, Itàlia, comèdia' es d'usatge sistematic en gascon aranés, en vivaroaupenc dei Valadas e, sovent, en niçard. E tanben, aqueu tipe es parcialament conegut alhors. Donc es faus de dire qu'es un usatge marginau o absent de la lenga naturala.
Tanben, es inexacte de parlar de "purisme" car s'agís, en realitat, de defendre de formas que son ben vivas dins la lenga eiretada.
Enfin, es illogic de pretendre que volèm defendre la sintaxi e la fonetica e que volèm abandonar lei formas natras. L'estructura d'una lenga es un tot indissoluble. Defendre la forma 'Occitània', d'alhors, es tanben una question de defensa de la fonetica.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari