Una tissa sintaxica recenta fa taca d’òli dins l’escrich e l’orau: se pòt plus legir un article de jornau en lengadocian sens tombar sus “en produsir, en prepausar, en dire, en saber”, en plaça dau gerondiu (en + participi present). E mai comença de contaminar lo lengadocian orientau. Intrigada per aquò, me semblava donc util de restituir un estudi estatistic de l’usatge. Vaquí la resulta, tota region, tot sègle (a l’atencion dei correctors tissós, lei formas en –ent son de variantas dialectalas e non d’errors de pica e restituissi la grafia deis autors). M’acontenti de soslinhar leis usatges de “en + infinitu”:
 
Trobadors 
Guiraud de Bornelh: en chantan vos apel 
Gaucelm Faidit: M’aven a dir en chantan
Na Castelloza: be’us membri’ en chantan
Guilhem de Montanhagol: mas en chantan dizo’l comensador
Gui d’Ussel: E disia en planhen
Guilhem de Peitieus: Sobre l’arbre en treman
Cançon de la Crosada: l’aucis en traïcion dereire en trespassan; de costa, en trespassan, ab la espeia forba; en sospiran sermona, ab semblansa de plor
 
Lengadocian
 
Comptes consulaires de la ville d’Albi (14^ème)
“Las despessas que fe per anar a Carcassona e en estar a Carcassona”
“It. en curar lo pon”
“It. deu la vila a’n R. Vierna, per XLII jornadas que a vaquat en ausir los contes”
“It. deu la vila a’n Phelip Vaissieira, per LXX1I jornadas que avia vacat a la mayo cominal en ausir diverses contes”
Mai atencion au sensd’aquelei citacions enganairas au premier còp d’uelh! “En” a pas ges aicí lo sens de “en” mai de “pour/à” (pour rester à Carcassonne, pour curer le pont, pour/à entendre les comptes,), coma dins leis autrei citacions trobadas de la mena ”It.Per XI femnas en la manobra….” (Également [ j’ai payé] pour 11 femmes pour/à la manœuvre, ….tant de deniers”. Mai ai pas trobat la mendra construccion amb un participi present: azard dau tèxte segurament.
 
Autors lengadocians tot sègle, tota region
Bernard d’Armanhac (Roergue): en quitent l’estable; en entendent aquel sabat
Albèrt Arnavielle: en idoulant; crei en Dieu en se signant; en veguent coumo las causos van
Jacme Azaïs: En frounsiguent souvent lo nas; tout en parlant patois; tout en legiguent la gaseto
Antòni Bigòt: Ai ris e ploura tout en l’escrivènt; canto en atessant sa drollo; l’espincho en sourisènt
Joan Bodon: partissián en ornhant; Cridèt en passant davant l’ostal; tombèt en cridant; se sauvèt en gingant; cridàvem en nos tustant sul pitre
JF Brun: en espinchant la femna; la femna partiguèt en corriguent; en esperant lo manit; en faguent mina de rire
Miquèla Cabayé-Ramos: en espofidant; en los vesent; me ponchèri lo det en copant una tija
Calelhon (Juliana Fraysse-Seguret): en sarrant la coeta; auràs pas qu’a dire en l’espandiguent
Cantalausa: en me vesent; l’acotissián en cridassejant; en fasent pinton
Frederic Cayrou: en s’embarrant dins las jasenas; se n’ ven en botinhant
Clardeluno (Joana Barthés): tout s’aniuolo en tremoulant; saluda en passant 
Leon Cordes: caduna en disent la seuna; tot en parlant; en fasent lo grand torn 
Ferran Delèris: en crompant la bòria; en seguent la via de luènh; fins que s’aluquèsse en davalant
Francés Dezeuze: en sortissent de la gara; en s’apugant sus un long baston; en passant per Mauguiòu
Prosper Estieu: en me remembrant; en vezent espelidas milantas ròsas
Abat Fabre: sé l’y pénjoûilla en cridant; Truquétta en se tourcant; en me fasent viroula
Auguste Fourest: en caminant de cops; sousqui en lagremant;
Pau Froment: en nous passejent; tout en garrelejent;
Augier Gaillard: me souben qu’en nous retournan; mas en se courroussan; en pregan Diou 
Pau Gayraud: Partiguèrou en canten; en legiguen que que seguèsso; en poutounejent lou balient
Pèire Godolin: La Tèrra en tremolant; Paissián en fredonant; Doncas, en preferant le naturèl a l’art
Ramond Gogaud: en estremant las cartas a jogar; en sortiguent d’enlà
Jacme Jasmin: on s’endròn en cantan; tout en diren mas cansous; passo en baychan sa dalho
Andrieu Lagarda: ne fica tres còps a l’ola en disent; se’n tornèt en plorant a l’ostal
Alexandre Langlade: en virant la testa en arriès; tout en fasent la chamada
Crestian Laux:  en esperant de servir; travèrsan la plana en bresilhant
Robèrt Marty: en presentant lo saconèl; en chu­cant lo bonbon
Aquilles Mir: en faguent boulinga l’escumo; en besent soun utilletat
Enric Mouly: èra partit en cantant; en soscant a-n­-aquelses que son demorats .
Ernèst Negre: los atirar en fiulant; en volatejant sus plaça
Loïsa Paulin: aiman en tremolant lors enfantons; cobèrts de flors en venent roges
Antonin Perbosc: en comensant son libre; seguison en cantant
Claudi Peyrot: en vesent una aiga; Tantòst en murmurant; en folatrent va culhir la floreta
Rosalina Ròcha: en cutant los uèlhs; en s’escacalassant
Ives Roqueta: L’aviá degut trapar en arribant;en destacant cada sillaba
Max Roqueta: en bufant dins l’aiga; en mirant las estelas; en fernissent de las alas
Josèp Vaylet: en trabalhant çai cantarai; tot en sosquent aicí
Aimat Vayssier (diccionari d’Avairon): en otendén
Florian Vernet: en ribejant d’ostals; en legissent davant un public
Sèrgi Viaule: en trepant al mièg dels ralhs; en arribant dins aquesta usina
(per toteis aqueleis autors, pas la mendra cosntruccion “en + infinitiu”).
 
Provençau:
Jòrdi Gros: en davalant dau Ranc; en emportant lei bartàs
Lisa Gros: en bombissent coma de cats.
Robèrt Lafont: en se desfasènt d’un libre; en i aprenent a legir
Frederic Mistral: Tout en cansounejant; en jitant si vergan
(totjorn “en + participi present” quinei que siegan leis autreis autors provençaus, qu’es donc inutil de donar mai en detalhs, essent que la tissa a pas (encara) ganhat Provença)
 
Nòrd occitan
Marcèla Delpastre (lemosin): te’n’navas en chantant; lo vent que chantava en passejar (esitacion o correctors diferents? )
Zefir Bòsc (parlar bas cantalés): en aparant de l’albièira; en escotant lo grelh ardit
Fèlis Daval (parlar cantalés): de còrbas espaurucadas passan en cridar; en montar calina sas cambas; en reconéisser lo paire de la Marísa
Nadal Lafon (auvernhat): en franquir lo Pas de Pairòl
Maria Mourier (vivaro-aupenc): En lai virant de l’autre latz; en arrivant son achon a la man
 
Gascon 
Filadèlfa de Gerda: En pensant at vielh tems; qui pasa en cantant; en dansant sus ed bròc
Joan Francés Bladet (Contes reculhits): en se la vésertota joineta, prengoc pietat; en comandar tres causas impossiblas
Bernat Manciet: en virant; en se n’arrident; en arribant, se tirava los guants
Alem Surre-Garcia: tot en mirar; lo solelh en trascolar detràs lo monasteri
 
La conclusion es clara: trobam pas un solet autor en lengadocian (quin que siá lo parlar, carcinòu, ramondin, roergat, besierenc, montpelhierenc, cevenòu), qu’ague emplegatla forma “en + infinitiu”, qu’es gascona (e encara pas d’en pertot, cf. Manciet, Filadèlfa de Gerda), lemosina, auvernhata. Lo limit d’usatge seriá evidentament d’afinar segon lei parlars: ai pas pron d’autors dins ma bibliotèca a espepissar (que trabalhi sus lo provençau e lo lengadocian magerament) e subretot pas lo temps de tot tornar legir. Seriá tanben interessant de veire la data d’aparicion dau sistematisme, dins de parlars que pasmens seis autors ancians (e non afrachimandits) mòstran pas aqueste usatge. Se podriá envisatjar tanben una influéncia dau catalan que coneis la forma “en + infinitiu”? Influéncia tota visuala pasmens, mai pas justificada semanticament qu’a pas  ges lo sens en question mai lo de precedéncia immediata: En acabar la feina tornarem (un còp lo trabalh acabat tornarem).
 
Supausi qu’es encara e totjorn au nom de la distanciacion maximala qu’aquesta forma sintaxica agrada subran a de Lengadocians: coma “en +…ant” dona d’èr au francés, es forçadament marrida, CQFD, sens autra forma d’argument e d’analisi de l’usatge. Coma la tissa d’eradicar papier e atencion au solet profiech de papafard e mèfi, que mena a una perda absurda e de lexic e encara mai de nivèus de lenga… Mai se lo lexic pòt vanegar d’un dialècte a l’autre sens daumatge, me pensi qu’es un autre afar per la sintaxi. Perqué donc eradicar lo gerondiu dins de parlars que l’an totjorn emplegat, si que non per marrida rason?