Opinion
L’esperit de Jansemin
Per Marcèu Esquiu dab mas amistats prigondas
Eric Roulet
Vielh e croishit, aquel ségle n’avía
Qu’un parelh d’ans a passar sul la terra
Quan al recuenh d’una vieilha carrèra (…)
Nasquet un dròlle, aquel dròlle, aquò’s jo
(Jansemin; Mos sovenirs; 1830)
Lo 6 de març de 1798, vasèva a Agen un mainat daus praubes dens una familha de misèria.
Aqueth medish Jansemin qui serà un jorn, poeta occitan… Quan lo “patoés” doçament s’aturava, lo poeta decidet d’escríver e contar dens çò que pensava estar dau gascon, e qu’èra en realitat lo lengadocian d’Agen.
Autant com poeta, Jansemin semblèt d’estar un contaire daus bons, e passèt una bona mitat de la sua vita a díser sos poemas de ciutat en ciutat, lunh, plan lunh de son parçan on se podèva compréner l’occitan.
Pòt suspréner l’escasuda extraordinària dau poeta, en un temps que l’occitan èra jà plan desvalorisat e aquò, dinc aus país on digun lo podèva compréner aisiment. Fau pensar que çò que contava, parlava a tots, los occitans e mei los auts… Jansemin hasèva una poesia universau, tan universau que la lenga deishava d’estar un trabadèir: la hami d’escotar èra mei hòrta.
Tanben una bèra tropa de poetas francés de sa generacion li balhèren reconeishença e, a còps, amistat: “Vous êtes l’Homère des prolétaires”, li auré dit lo Lamartina que s’i coneishèva en poesia.
Es una causa de las mauaisidas de compréner la paraula d’un poeta. Egau, nosauts avem interés de compréner: cercam de sauvar aquesta cultura que sabut, eth, per un temps, reviscolar.
Quan pensi a sa poesia, son duas paraulas que me venen a l’ideia: simplicitat e emocion…
La poesia de Jansemin es bastida dab las paraulas de tot dia, pas de lengatge “sostenut” per revirar la pensada en una lenga complicada. Los mots trucan atau com arriban dens la vita vitanta. Una poesia que se torna trobar dens la cançon populara e dens lo conte, mes tanben sovent dens la poesia occitana: a véser los meravilhosas poesias de Bodon e de Froment… Lenga dau pòble . Fau díser que per tant de sègles, l’occitan s’a devut passar sovent de lenga sostenuda: un escaraunhadura de l’istòria que li puiré balhar la modernitat?
La segonda ideia, la que mei m’arrapa dens las òbras de Jansemin, es l’emocion… Una emocion tostemps presenta, clara, bruta, autant vertadèira com sa lenga… A una Dauna que “l’acusava” de héser plorar lo public, lo poeta responèva dab aqueths vers:
(…)
Ò! La femna es per jo la grand’òbra de Diu
Aquò’s la poësia ela mema que viu
Quan la fau larrmejar tots los anges me risan
E vos avetz plorat me zo dit vòstre escriut
Bèla dama, aqueths mots sufisan
(Bordèu, aqueth 4 de julhet de 1842)
E tots los ressons que podem aver de sos espectacles atau descriven una emocion collectiva qu’avèm de mau, uei lo dia, d’imaginar.
Son numerosas los criticas, a parlar de poesia aisida, de “demagogia poetica”. Benlèu, mes egau, lo sentit es pas jamei artificiau e las emocions umanas totjorn daus vertadèirs…
Poesia de “potonors” auré dit nòste aimable legidor de dus articles enlà, “ atencion a l’aut”, jo dirèi mei lèu…
E fin finau, s’avèvam per la cultura d’Òc una clau per obrir la pòrta de l’universau?
Eric Roulet
Vielh e croishit, aquel ségle n’avía
Qu’un parelh d’ans a passar sul la terra
Quan al recuenh d’una vieilha carrèra (…)
Nasquet un dròlle, aquel dròlle, aquò’s jo
(Jansemin; Mos sovenirs; 1830)
Lo 6 de març de 1798, vasèva a Agen un mainat daus praubes dens una familha de misèria.
Aqueth medish Jansemin qui serà un jorn, poeta occitan… Quan lo “patoés” doçament s’aturava, lo poeta decidet d’escríver e contar dens çò que pensava estar dau gascon, e qu’èra en realitat lo lengadocian d’Agen.
Autant com poeta, Jansemin semblèt d’estar un contaire daus bons, e passèt una bona mitat de la sua vita a díser sos poemas de ciutat en ciutat, lunh, plan lunh de son parçan on se podèva compréner l’occitan.
Pòt suspréner l’escasuda extraordinària dau poeta, en un temps que l’occitan èra jà plan desvalorisat e aquò, dinc aus país on digun lo podèva compréner aisiment. Fau pensar que çò que contava, parlava a tots, los occitans e mei los auts… Jansemin hasèva una poesia universau, tan universau que la lenga deishava d’estar un trabadèir: la hami d’escotar èra mei hòrta.
Tanben una bèra tropa de poetas francés de sa generacion li balhèren reconeishença e, a còps, amistat: “Vous êtes l’Homère des prolétaires”, li auré dit lo Lamartina que s’i coneishèva en poesia.
Es una causa de las mauaisidas de compréner la paraula d’un poeta. Egau, nosauts avem interés de compréner: cercam de sauvar aquesta cultura que sabut, eth, per un temps, reviscolar.
Quan pensi a sa poesia, son duas paraulas que me venen a l’ideia: simplicitat e emocion…
La poesia de Jansemin es bastida dab las paraulas de tot dia, pas de lengatge “sostenut” per revirar la pensada en una lenga complicada. Los mots trucan atau com arriban dens la vita vitanta. Una poesia que se torna trobar dens la cançon populara e dens lo conte, mes tanben sovent dens la poesia occitana: a véser los meravilhosas poesias de Bodon e de Froment… Lenga dau pòble . Fau díser que per tant de sègles, l’occitan s’a devut passar sovent de lenga sostenuda: un escaraunhadura de l’istòria que li puiré balhar la modernitat?
La segonda ideia, la que mei m’arrapa dens las òbras de Jansemin, es l’emocion… Una emocion tostemps presenta, clara, bruta, autant vertadèira com sa lenga… A una Dauna que “l’acusava” de héser plorar lo public, lo poeta responèva dab aqueths vers:
(…)
Ò! La femna es per jo la grand’òbra de Diu
Aquò’s la poësia ela mema que viu
Quan la fau larrmejar tots los anges me risan
E vos avetz plorat me zo dit vòstre escriut
Bèla dama, aqueths mots sufisan
(Bordèu, aqueth 4 de julhet de 1842)
E tots los ressons que podem aver de sos espectacles atau descriven una emocion collectiva qu’avèm de mau, uei lo dia, d’imaginar.
Son numerosas los criticas, a parlar de poesia aisida, de “demagogia poetica”. Benlèu, mes egau, lo sentit es pas jamei artificiau e las emocions umanas totjorn daus vertadèirs…
Poesia de “potonors” auré dit nòste aimable legidor de dus articles enlà, “ atencion a l’aut”, jo dirèi mei lèu…
E fin finau, s’avèvam per la cultura d’Òc una clau per obrir la pòrta de l’universau?
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#2 Segur, e com ditz l'arreproèr: au moth entra l'escassa.
"Provençau e gascons avem la mema maire,
Minables vò sapats, fau donc que siguem fraires".
In Victor Gelu, cançons provençalas, "A Mossur Jaussemin."
E n'i'a que gausan venir discutir de l'unitat de nòstra lenga ?
Per jo, Jasmin qu'èra gascon shens nat dobte. Las soas referéncias geoculturaus qu'èran plan las deu triangle aquitan, deu pais deus gaves, de la mar de Gasconha e de Garona. Jasmin qu'èra gascon, un Gascon d'expression lengadociana, totun la soa lenga qu'èra de la mair, que non de la maire ;-).
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari