A miei camin entre istòria e legenda, los simbèus qui ondran los camisòts de las federacions nacionaus de rugbi qu’an tostemps quauquarren de condar. Que testimónian d’ua hèita istorica precisa o fantasmada, mès tanben a còps d’ua simpla error.
 
La ròsa anglesa. La rason de la causida d’aquesta flor n’ei pas clarament establida. La sola relacion dab ua hèita istorica qui associa Anglatèrra e la ròsa que data de l’Edat Mejana, ad ua epòca quan duas faccions que’s pelejava entà’u tròne reiau: a man dreta, los Lancaster, a man esquèrra, los York. Aquesta luta shens de mercé que perdurèc entre 1455 e 1485, annada quan lo rei Ricard III be’s moriscoc suu camp de batèsta. Pr’amor que cada maison avèva com emblèma ua ròsa (Roja peus Lancaster e blanca peus York), los istorians an aperat aquesta batalhada la “Guèrra de las duas Ròsas”. Se l’equipa de football anglesa pòrta los tres leopards, la deu rugbi afica fièrament ua ròsa dessenhada per un emplegat de l’Union de Football Rugby, Alfred Wright.
 
Lo cardon escossés. Vaquí adara ua auta flor, hissanta tanben. Uns esperits trufandècs dirén que s’agís de la flor qui los Escossés an a la pòcha quan cau sortir la dineròla, mès aquò n’ei pas sonque nhargas La legenda oficiau, era, ça ditz los Vikings qui volèvan ua nueit atacar los Escossés (lo lòc n’ei pas coneishut ni tanpauc la data) shens de hèr brut, que trauquèn pèdescaus un camp on, per astre peus lors enemics, creishèva lo cardon, en anglés lo thistle (la prononciacion n’ei pas tanpauc coneishuda). Los crits de dolor deus assautaires que balhèn l’alarma e, atau, lo país estoc sauvat d’ua invasion barbaresca deus ajòus de l’Anders Breivik. Pr’amor d’aquò la devisa deus reis d’Escòcia qu’ei en latin Nemo me impune lacessit, sia “Degun ne’m cèrca pas impunidament”. Aquò que sia sabut.
 
Lo pòr gualés. Enqüèra ua planta, enqüèra ua batèsta. Au cors d’ua victòria militara contra los vesins trebatents anglés de la quau lo nom e lo lòc demòran desconeishuts, Sent Dàvid, evangelizator deu país, ça decidiscoc los combatents gualés, pr’amor de l’abséncia d’unifòrmes clarament definits, pòrten suu casco un pòr entà s’arreconéisher e diferencià’s deus enemics. Après l’escaduda de l’eveniment, lo legume estoc naturaument causit com simbèu de victòria. Mès los Gualés be son campions deu monde deus simbèus que n’an pas sonque un sol. Lo pòr que’s ditz en gualés cenhinem e la cocurèla cenhinem pedr. Benlèu pr’amor d’aquò aquesta flor jauna qu’ei un simbèu gualés tanben qui florís suus emponts deus estadis a l’ivèrn. Totun, suus camisòts, que trobaratz representada la pluma d’estruci, emblèma eraldic deu Princi de Gualas. E sus la banèra, podètz véser un dragon rotge Y ddraig goch, qui veng tot dret d’ua legenda medievau botant en scèna Myrddin (Merlin l’encantador) on aquesta bèstia simbolizava los Cèltas en luta contra l’envadidor saxon.
 
Lo treule irlandés. Té, vaquí un sent de mei. Maewyn Succat, àlias Sent Patric qu’ei coneishut per aver evangelizat d’un biaish catolic l’iscla au sègle cinquau. Après viatges e benalèjas de totas (Qu’estoc quitament venut com esclau) tanvau un sejorn sus l’iscla provençau de Sent-Honorat, que debarquèc en 462 en Irlanda, on entreprengoc d’espandir lo bona paraula au demiei de la populacion locau. Entad explicar mei plan lo concèpte de senta trinitat, lo futur patron nacionau qu’auré (notatz lo condicionau) utilizat dens un predic au Rock de Cashel un shamrock entà muishar lo Pair, lo Hilh e l’Esperit Sent. Estoc au Sent Patric eth medish qu’an atribuit lo hèit d’aver desbarrassat lo país de las sèrps, eras medish simbèus deu drac. Los Irlandés que’u celèbran gaujosament e musicaument cada annada lo 17 de març en tot consumir pisha-pishant  la bevenda nacionau: la cervesa. E susquetot, ne digatz pas ad un Irlandés que lo sent mei celèbre de l’iscla ei … un anglés nascut au ras de Carlisle en Cumbria!
 
Lo hasan francés. Aquí que deisham lo monde vegetau entad entrar dens lo reine animau. L’origina de la causida d’aquesta bèstia pègassòta com simbèu sembla estar ua error de revirada. Mentre la Tresau Republica, lo govèrn francés, ajudat magèrment peus regents enchafrats “los hussards néguers de la republica”, ensagèn de crear artificiaument ua istòria comuna aus pòbles amassats dens l’Estat. Au demiei deus mites creats a l’epòca, los Gallés jogavan un ròtle important. De tribús de totas parlant lengas de totas, celebrant dius de tots eston arregropats suu vocable comun de Gaulois. Un Vercingetorix estoc nomejat allegoria d’ua resistància comuna aus Romans, lavetz qu’èra eth medish un ancian legionari. Lo lòc de la batèsta d’Alesia n’ei pas absoludament cèrt. Lo mot Gallus (deu germanic walha*) estoc mesclat per error o per escarni dab gallus, qui vòu díser “hasan”. Vaquí pr’amor “la sola bèstia qui canta dab los pès dens la mèrda” com ditz l’esperit popular estoc causit entà simbolizar ua nacion recompausada.
 
 
 
_____
* aqueste mot que balhèc hèra noms de pòbles dens Euròpa sancèra. Atau qu’am Welsh, Valaquia (Region de Romania), Galícia (Region d’Espanha), Włoch (“Italian” en polonés), Galicia (Region de Polonha), Gallus, e lo nom de familha Bloch.