Mon car Cristòl,
 
Me desencusaràs de t’escriure publicament aquesta letra de vòts de Cap d’An. Comprendràs qu’es lo solet biais qu’ai trapat, ja que respondes pas pus al miu corrièr postal, ni als mius apèls de telefòn, SMS, e-mails, ja que m’as esfaçat de la lista dels tius amics de facebook dempuèi qualques meses.
 
A la debuta, ai pas comprés aqueste silenci. Te pensavi ocupat o preocupat. Los amics sabon èsser presents mas l’amistat se noirís tanben, de còps que i a, d’aluenhaments. Me fasiái pas cap de làgui. Puèi, doçamenton, comprenguèri que quicòm se passava: èra pas normal que me donèsses pas pus de nòvas e doçamenton venguèri a me demandar se me fasiás pas la cara.
 
La tiá amistat m’èra preciosa. Partatjàvem un fum de valors, d’interesses, de passions comunas: las lengas, charrar de politica, l’occitan, l’educacion, l’istòria e la literatura. Èri admiratiu de çò letrut ençò tiu, de la noblesa de la tiá tenguda, de ta larga cultura alternativa e de ton sens de l’umor tot en ironia e finesa. Pensi qu’aimavas lo miu costat terradorenc e montanhòl, çò instinctiu en ieu en matèria de lenga occitana. Teniam una amistat complementària e fòrta.

L’istòria de las nòstras vidas nos a desseparat del punt de vista geografic, mas los mejans de comunicacion de uèi nos an fait servar un contacte pròche pendent un brave brieu. Mas ara es la rompedura totala.

Nafrat d’aquò, soi anat cercar d’explicas ont las podiái trapar: sus internet. Anèri veire sus unas paginas e blògs ont sabiái qu’i anavas regularament se se rescontrèsson qualques signes de ton existéncia e en tot legir mantunes de tos comentaris qu’escriviás aquí e ailà, d’un còp la vertat m’espetèt a la figura: aviás pas acceptat lo miu engatjament nacional occitan! Aviás trencat totes los ligams que nos unissián perqué suportavas pas mai qu’èri un patriòta occitan independentista e qu’o fasiái saber. E tanpauc suportavas pas las miás simpatias cap a l’independentisme catalan.

Ara tot m’es clar coma aiga clara. Pr’aquò te trufavas de totes los imperialismes en tot dire qu’èran una malautiá de l’esperit uman, una catastròfa pel planèta, que t’enfadavas en parlar dels nacionalismes de conquèsta, que te declaravas solidari de totes los paures chechèns, tibetans, palestinians e autres africans victimas de la colonizacion. E ben finalament e paradoxalament, acabères en considerar que ieu èri una persona de missant frequentar per la sola rason qu’aviái decidit de far fàcia a çò qu’aviam a l’ostal: l’imperialisme francés en Occitània. Aqueste imperialisme, lo francés al dintre de l’exagòn, te pausava un grèu problèma de consciéncia. Lo podiás pas acceptar e encara mens lo reconéisser. E finalement decidiguères de me retirar la paraula. Polida politica de l’estruci e polida demostracion del cas tipic d’esquiz-òc-frenia!
 
Òc, ara tot m’es clar. E dire que te disiás amic de l’occitan! Mas la vertat es qu’ès asservit al nacionalisme francés. T’ai legit que disiás que voliás pas cap de frontièras per anar de Marselha a Brest. Mas qual ne vòl? Sabes pas que i a pas mai de frontièras en Euròpa? Cossí tu, òme senat, pòdes creire a la perspectiva d’una Occitània e d’una Catalonha sobeiranas que pausarián frontièras ermeticas? Soi segur qu’i creses pas brica a aquela teoria farlabicada del ghetto, que volontariament difusas messorgas que quitament tu i creses pas. Dises qu’ès favorable a l’union, que t’agrada l’idèa de poder viure amassa amb los bretons e los parisencs. Que t’agrada de pas aver a sortir un passapòrt per passar de Barcelona a Madrid. Plan. Nosautres tanpauc o volem pas del replegament. Per contra, çò que volem es decidir al país. Volem dintrar dins lo camp de las nacions del planèta. La sobeiranetat occitana e catalana son una luta per mai de democracia. Te rendes compte de çò qu’escrives de còps que i a: fas passar los patriòtas catalans e occitans per de fascistas! Voler la democracia pels nòstres païses es èsser fascista aquò?

Quina caricatura ès vengut mon vièlh! Quin ipocrit! Quina pauretat d’imaginacion politica tenes en la ment! Aviái pas brica soscat que podiás èsser tant jacobin, tant imperialista coma aquò! Jos la masqueta de la tolerància progressista d’esquèrra aviás plan amagat un conservatisme ferotge. Pensavi que teniás las meteissas preocupacion pel pòble occitan que ne teniás pels toaregs o pel amazighs . Mas ailàs, m’èri enganat: aquò te servissiá pas qu’a renforçar lo tiu nacionalisme francés. En te legir suls sits internet comprenguèri qu’allòc d’èsser un tipe dubèrt, en realitat, èras un servidor del sistèma ideologic estatal jacobin de França e d’Espanha a un punt tant naut qu’aviás decidit de trencar mantunas annadas d’amistat amb ieu per defendre l’idèa de l’union qu’en vertat es l’idèa de la preson dels pòbles al dintre d’estats-nacions jacobins.

Victima de ton educacion classica, te pòdes pas imaginar qu’una realitat nacionala autra que las de França e la d’Espanha pòscan existir? Disi “victima”, mas fin finala ai pas enveja de te balhar lo pretèxte aqueste. Ja tenes pro de vivacitat intellectuala per te fargar d’idèas plan perpensadas e as causit las idèas imperialistas francesas e espanhòlas. Auriás pogut emplegar ton intelligéncia a explorar los camins de la democracia e de la libertat per Occitània e per Catalonha. Allòc d’aquò, as decidit de te metre al servici moral del francisme e de l’ispanisme, doás declinasons de l’opression.

Pensaràs coma voldràs. Pauc me fa. Mas a l’avenidor, me fariá gaug que tornèsses pas declamar qu’ès un aimador de la libertat perqué çò qu’aimas abans de tot es la tota-poténcia de França e d’Espanha, e tanben, sens te comandar, m’agradariá vertadierament que quitèsses de parlar d’Occitània e de Catalonha: quand òm arriba al punt de se desamistosar de qualqu’un jol pretèxte que la persona es un patriòta occitano-catalan òm se declara adversari d’Occitània e de Catalonha.

Sabes de qué mon car Cristòl, o dirai puslèu mon pauvre Christophe? Desenant, la tiá amistat, me’n foti. S’aimas melhor doblidar una amistat al nom de la fiseltat a l’estat francés, aquò vòl dire que, fin finala, tu ès la persona pauc recomendabla. E ton amistat soi ieu que la vòli pas pus.
 
La construccion d’Occitània e de Catalonha deurà far lo sacrifici d’aquesta mena de comportaments d’intolerància. Rai de las amistats contra-natura! Rai dels pesucs del cervèl!

Totun al nom del sovenir amistós, te desiri una bona santat e una bona vida de familha. Per contra desiri l’esfondrament de la causa que defendes.