“Le XXI siècle sera spirituel ou ne sera pas.”
André Malraux
 

Èra un dessèir de deceme: lo vilatge de Cabanac s’enlucava per la purmèira messa de Nadau en gascon. Dens la glèisa, plan sovent vuida s’amolonavan un centenat de gents. Los organisators, esbaudits, non podèven estujar lor contentèir.
 
Dus jorns après, lo vilatge d’Orinha, un vilatjòt de la Hauta-Lana, èra envaït d’una horrèra venuda véser lo pressep vivent adobat per l’associacion dau patrimòni. Tant qu’i avè monde, qu’èra vasut mau-aisit de s’eslissar cap a l’espectale! Egau, i avè pas gran causa de véser: mei de bona volontat que non pas de qualitat….E per çò qu’es de l’istuèra, cadun la coneish dempui bèra pausa. Mes justament, es benlèu plan aquò que ne’n hasut l’espeliment.
 
De tots los que venuren, i a pas guaire que cresevan en Diu, e mens enqüera que pratican la religion catolica…Dens lo public vesurim daus que plan sovent trufan la religion e los religiós.
 
Non, lo monde n’es pas vinut per la fe, o benlèu pas aquesta fe qu’èra la daus aujòus…
 
Fau pensar egau que quauquaren manca dens lo monde laïc e materialista que vivem, e manca de mei en mei au punt de tornar plenhar las glèisas, pertant desertificadas dempui longtemps.
 
Podem esquiçar quauquas explicas, atau de héser soscar…
 
Lo rite, solide, damora un besunh fondamentau de l’èster uman, nombrós esturen las ensajas per crear un rite laïc, en particulèir alentorn de la fe republicana… Qui ven enqüera a la hèsta de l’onze de noveme? Egau dens tots los partits politics i a bèra tropa de gents qu’ensajan de reviscolar la halha patriotica…
 
Lo rite religiós, en particulèir alentorn de la mòrt n’a pas jamei podut trobar d’alternativa, la ceremonia laïca deisha tostemps un gost de tristumi e d’inacabat…
 
Per poder emplenhar sa fonccion, lo mite diu pausar sus una istòria longa on nos i reconeishem tots: istòria o istuèra, chic impòrta. Fin finau: çò que conta es de s’i tornar trobar tots dens valors comunas…
 
Sauram pas jamei se lo Crist a existit o pas, e son de mens en mens de lo pensar com hilh de Diu, mes son de mei en mei de venir au pressep vivent: tots amassats alentorn de la vasuda de Jèsus dens una emocion colectiva: çò que conte es l’emocion, pas la cresença.
 
Benlèu tanben qu’acabam d’estar harts de se la jogar personau! Lo mite de l’escasuda individuala, portat dinc a l’estereotipe per la societat capitalista, deisha una nhafradura vertadèira au hons de cadun: n’en podem pas mei de totjorn déver estar lo mei hòrt! Avem de mei en mei de besunh d’aqueras rencontras on cadun es un au mitan daus auts, on tots, sem virats cap a la medisha dralha. Que hèi de ben un chic de pausar l’espasa en terra per tornar descubrir lo plaser de partejar…
 
La juna Clamença, que per lo purmèir còp de sa vita, anava a la messa, s’i es pas enujada: sa vesina li expliquèt a mesura com se devèva debanar. Una mena d’estudis etnologics... Tirada de la fe, la religion es vasuda un acte culturau…
 
Mes alavetz, se puiré pas héser çò medish dab las tradicions occitanas? La halha de Nadau tant vau com lo presep…
 
L’experiéncia occitanista amuisha que pòt fonccionar tanben mei o mens. Atau, los carnavaus reviscolats, de còps, an podut portar l’eime colectiva, mes lo result damora temeruc e ligat a una còla de bonas volontats que s’alaissa au cap de quauque temps… L’imaginari colectiu n’a pas tornat gahar las tradicions occitanas, o benlèu pas enqüera.
 
Egau puiré estar un camin de seguir, mes encara fau que la convivialitat occitana sii au rendètz-vos.
 
Solide avem ací un moviment sociau prigond qu’escapa aus mèdias, mes a fòrça de seguir lo camin capitalista de mòda, los Mossurs occitanistas, eths tanben, an benlèu perdut la vista de çò que pòt portar la cultura d’òc a la societat de doman.