Opinion
La poesia repausa l’esperit
Coma sui un chic alassat d’escríver lòcs comuns sus tèmas polemics, vam nos pausar en lugissent poesia. ’Quò’s pas que volhi héser deu gloriós, mès sui anat horgalhar dens las tiretas per retrobar quauques poèmas qu’avèvi escriuts. E poirèi atau los comentar. Lo prumèir, un imne au país de Benauja, data de junh de 2008:
Temuenhs, adara dirí temonhs: encara que bordalés, hèi mens francés! Putz: mòt vasadés actuau, mès puch es mèi apropriat, non? (m’adreci aus especialistas, ha ha!) Passi suu “la mia” e m’arrèsti suu narriós “daubrits”... après verificacion, figuratz-vos que se ditz en vasadés a costat d’ubèrts... e ben, quau meishant gost avèvan los prumèirs Vasadés qu’ec inventèren! Petit dialògue:
E ben con*, tè, com vam díser lo participe passat de daubrir?
Vésetz,’quò’s gaire mauaisit de peguejar demb la lingüistica, pusqu’aquò’s lo sutgèit principau de discussion deus occitanistas entr’eths. Demb la politica, tanben.
Bon, segond poèma, datat de 2009:
Aquò reven a mon “maine” de predileccion: l’environament. Explicacion : lo lòc de Vertulh es au limit de Verdelais e Senta Crotz (vilatges deu Bordalés). S’i tròba un castèth qu’apartenèva au baron (o au marqués) de Vertulh. A costat, una immensa pèça; quòra èri drollet, i avèva vinhas demb un deliciós rasim blanc (a Senta Crotz, qué de mèi normau?); a l’epòca de la poesia, aparentament, i avèva cerealea (ec avèvi aublidat!); desempui dus o tres ans, ’quò’s pire, ’quò’s un camp de sorelhs, autament dit, una tèrra perduda (o pelorda) mantun mes pr’annada, shens comptar los degasts hèits preus tractors...
E, en bas de la pèça, i avèva (e urosament i a totjorn) un bòsc remercable. Ancianas peirèiras aublidadas e caperadas de brostèirs, d’agrèus, de carpes; platanas, magnoliàs en plenh bòsc... Amèi una sòrta de sequoià, mès estut darrocat per la ventena de 2009 (pr’un còp, pas per l’òme). Una vinhairona nos dishut mème qu’especialistas avèvan notat aubres particulièrs.
Brèf, dens lo bòsc, me sovèni d’un viòt a mitat envaït per las sègas e los bròcs negres, demb coimèths a la bròia sason. Adara, vai te hèser lanlèra! (diré Florimond), pas mèi de viòt mès una traucada, una artiga. .... Tant milhor, los coimèths èran benlèu meishants!
I avèva tanben un vielh maine, en roinas, demb son barralh totjorn delemitat. A l’epòca, los bornacs avèvan succedat aus broiets ases gris. Adara, pas mèi de bornacs. Mès, Diu mercí, pas encara de lotissament! Los sahucs, l’auglanèir, los pruèirs demb los fruits iranges, son encara de pè.
La carrassa de borri suu bòrn deu riu? Parlarèi de civisme lo còp que ven.
Vésetz, arríbam a parlar de (socio)lingüistica e d’ecologia a partir de poèmas: tot n’es pas perdut! E los que vòlen vesitar lo lòc tant que ne’n es temps... hasetz-m’ec saber!
_____
* Expression partejada preus vasadés e preus tolzans.
Sabi un bròi país on la vinha es prospèra
Suus tucolets redons on lusís lo sorelh
Los ostaus son daurats, persamian la sèrra
Aquí un casse, un carpe, aquí un castanhèir.
Los pujaus verdejants, qu’èi viscut dens sons crus
Lo país que coneish mons dòus e mas amors
Car, tot escàs vasut, espièvi a capsús
Deu costat on lo vent portèva sas audors.
Tèrra qu’èi percorruda, sentida e tocada
Deus tantòsts de l’estiu las longas permenadas
Los bòscs, las rolhas, l’èrba, los shivaus sus la prada
Maines e glèisas, temuenhs d’epòcas passadas.
País deus cerisèirs e deus molins mastats
Borgats, hargas e putz, paisatges esblandits
Devath los ulhs deus passejaires emervelhats
Un país a tastar damb los ulhs grand daubrits.
Òc- ben, atz devinat lo nom de la mia tèrra
Qu’a Garona a sons pès coma per la norrir
La tèrra de mon còr, Benauja que s’apèra
Que totjorn retrenissi mon crit: “jo t’aimi”!
Bon, aquí, i a egau quauquas causas a d’afinar... “La sèrra”, per exemple, aurí poscut trobar auta causa... bah, diram qu’aquò’s poetic. O mèi “espièvi a capsús”: d’abòrd, en garonés aimi mèi díser gueitar. Apui “capsús”... n’ec emplègui briga; vèni donc de gueitar suu dicò de Per Noste... e lugissi que significa mijorn. Autament dit, lo contrari de çò que volèvi escríver,’quò’s a díser que, neishut a Lengon, gueitèvi au nòrd la Benauja. Gròssa marganha!Suus tucolets redons on lusís lo sorelh
Los ostaus son daurats, persamian la sèrra
Aquí un casse, un carpe, aquí un castanhèir.
Los pujaus verdejants, qu’èi viscut dens sons crus
Lo país que coneish mons dòus e mas amors
Car, tot escàs vasut, espièvi a capsús
Deu costat on lo vent portèva sas audors.
Tèrra qu’èi percorruda, sentida e tocada
Deus tantòsts de l’estiu las longas permenadas
Los bòscs, las rolhas, l’èrba, los shivaus sus la prada
Maines e glèisas, temuenhs d’epòcas passadas.
País deus cerisèirs e deus molins mastats
Borgats, hargas e putz, paisatges esblandits
Devath los ulhs deus passejaires emervelhats
Un país a tastar damb los ulhs grand daubrits.
Òc- ben, atz devinat lo nom de la mia tèrra
Qu’a Garona a sons pès coma per la norrir
La tèrra de mon còr, Benauja que s’apèra
Que totjorn retrenissi mon crit: “jo t’aimi”!
Temuenhs, adara dirí temonhs: encara que bordalés, hèi mens francés! Putz: mòt vasadés actuau, mès puch es mèi apropriat, non? (m’adreci aus especialistas, ha ha!) Passi suu “la mia” e m’arrèsti suu narriós “daubrits”... après verificacion, figuratz-vos que se ditz en vasadés a costat d’ubèrts... e ben, quau meishant gost avèvan los prumèirs Vasadés qu’ec inventèren! Petit dialògue:
E ben con*, tè, com vam díser lo participe passat de daubrir?
– Lo partir qué?
– Ben, una pòrta qu’es pas barrada, es...
– He?
– Anem, una botelha qu’as desboçada, es...
– Ubèrta, tè!
– Bò, mès non, aquò’s tròp complicat!
– Sabi pas, jo, tè.
– E ben, vam díser daubrida, con!
– Aquò’s pas bròi.
– Bò, no’n fótem! Nosauts, dísem ubèrt, apui se la lenga (disèvan pas encara “lo patoés”) dispareish, i aurà benlèu quauques pècs que diràn daubrit, serà pus simple pr’eths, apui serà lèd, valà tè.
– Ben, una pòrta qu’es pas barrada, es...
– He?
– Anem, una botelha qu’as desboçada, es...
– Ubèrta, tè!
– Bò, mès non, aquò’s tròp complicat!
– Sabi pas, jo, tè.
– E ben, vam díser daubrida, con!
– Aquò’s pas bròi.
– Bò, no’n fótem! Nosauts, dísem ubèrt, apui se la lenga (disèvan pas encara “lo patoés”) dispareish, i aurà benlèu quauques pècs que diràn daubrit, serà pus simple pr’eths, apui serà lèd, valà tè.
Vésetz,’quò’s gaire mauaisit de peguejar demb la lingüistica, pusqu’aquò’s lo sutgèit principau de discussion deus occitanistas entr’eths. Demb la politica, tanben.
Bon, segond poèma, datat de 2009:
La pèça de Vertulh adara es caperada
De cerealas; l’escarrolha autscòps travada
De brocs negres, vedilhas e mèi guindolhèirs
On los coimèths èran estujats preus brostèirs
N’es pas mèi, elàs! E lo barralh on peishèvan
Los ases, on lo negre sahuc amassèvan,
L’an obèrt e adara los bornacs an sa plaça.
E pui suus bòrns deu riu a còps una carrassa
De borri. Mès qué vènetz, Vertulh, Ròcacava?
De cerealas; l’escarrolha autscòps travada
De brocs negres, vedilhas e mèi guindolhèirs
On los coimèths èran estujats preus brostèirs
N’es pas mèi, elàs! E lo barralh on peishèvan
Los ases, on lo negre sahuc amassèvan,
L’an obèrt e adara los bornacs an sa plaça.
E pui suus bòrns deu riu a còps una carrassa
De borri. Mès qué vènetz, Vertulh, Ròcacava?
Aquò reven a mon “maine” de predileccion: l’environament. Explicacion : lo lòc de Vertulh es au limit de Verdelais e Senta Crotz (vilatges deu Bordalés). S’i tròba un castèth qu’apartenèva au baron (o au marqués) de Vertulh. A costat, una immensa pèça; quòra èri drollet, i avèva vinhas demb un deliciós rasim blanc (a Senta Crotz, qué de mèi normau?); a l’epòca de la poesia, aparentament, i avèva cerealea (ec avèvi aublidat!); desempui dus o tres ans, ’quò’s pire, ’quò’s un camp de sorelhs, autament dit, una tèrra perduda (o pelorda) mantun mes pr’annada, shens comptar los degasts hèits preus tractors...
E, en bas de la pèça, i avèva (e urosament i a totjorn) un bòsc remercable. Ancianas peirèiras aublidadas e caperadas de brostèirs, d’agrèus, de carpes; platanas, magnoliàs en plenh bòsc... Amèi una sòrta de sequoià, mès estut darrocat per la ventena de 2009 (pr’un còp, pas per l’òme). Una vinhairona nos dishut mème qu’especialistas avèvan notat aubres particulièrs.
Brèf, dens lo bòsc, me sovèni d’un viòt a mitat envaït per las sègas e los bròcs negres, demb coimèths a la bròia sason. Adara, vai te hèser lanlèra! (diré Florimond), pas mèi de viòt mès una traucada, una artiga. .... Tant milhor, los coimèths èran benlèu meishants!
I avèva tanben un vielh maine, en roinas, demb son barralh totjorn delemitat. A l’epòca, los bornacs avèvan succedat aus broiets ases gris. Adara, pas mèi de bornacs. Mès, Diu mercí, pas encara de lotissament! Los sahucs, l’auglanèir, los pruèirs demb los fruits iranges, son encara de pè.
La carrassa de borri suu bòrn deu riu? Parlarèi de civisme lo còp que ven.
Vésetz, arríbam a parlar de (socio)lingüistica e d’ecologia a partir de poèmas: tot n’es pas perdut! E los que vòlen vesitar lo lòc tant que ne’n es temps... hasetz-m’ec saber!
_____
* Expression partejada preus vasadés e preus tolzans.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#8
Briga, as rason.
#5 Que vau tostemps mei un francisme existent dens la lenga parlada qu'un barbarisme.
Totun, dobti plan qu'era redaccion deth Jornalet age gausat corregir cap arren enes poèmes. M'engani?
#4
Non, peguègi sus la sociolingüistica. ;-)
#3
Atz bien rason !
En fèit, èra puslèu jo que me repausèvi: au lòc de carcular a d'un tèxte, hòp, un petit poèma tirat deu hons d'una tireta .... !
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari