Dins lo mitan occitanista se parla sovent, de biais de còps aproximatiu e mai mitic, dels catars, e es vertat que la crosada contra los “albigeses”, d’aitant mai òrra e absurda que se menèt contra de crestians, merita, per sas consequéncias tragicas sus la nòstra civilizacion, fòrça interès. E mai los occitans antioccitanistas assòcian sovent – e arbitràriament – l’occitanisme a Lengadòc e al catarisme.
 
S’es un subjècte de mal evocar, ça que la, es la dificultat d’èsser occitanista e crestian. De segur, l’occitanisme en se es pas anticrestian – coma es pas crestian tanpauc. Dins lo renaissentisme occitan, de catolics joguèron un ròtle de negligir pas: Josep Ros, Teodòr Aubanèu, mai recentament Cantalausa, que traduguèt los Evangèlis (La Bòna Novèla) e qu’exprimiguèt sa fe personala dins son diccionari! A l’article Jèsucrist, escriu: “prenom de Nòstre Sénher”; a l’article sénher / senhor: “nom donar a Jèsus, Filh de Dieu.”
 
Digam que i a de ponches comuns entre la situacion de l’occitanista e lo del crestian: la soletat, lo sentiment d’èsser exiliat dins un mond que lo compren pas. Al fons, los crestians son sempre estats una minorança, e los crims de las “Glèisas” oficialas quand Euròpa tota èra teoricament “crestiana” mòstran coma aquestas èran en realitat fòrça luènh de la paraula de Jèsus. Tanben, dins un mond ont dominan las “lengas grandas” e lo materialisme edonista, es una question de fe e d’esperança d’èsser crestian coma d’èsser occitanista.
 
Uèi, cossí viure sa fe crestiana en occitan? De biais complicat. Cèrtas, lo crestian occitanista pòt sempre pregar solet, mas que se passa quand se tracta de pregar amb d’autres crestians? Sèm pas pus a l’epòca dels catars que pregavan en occitan. Sembla que tre lo sègle XVI los protestants joguèsson un ròtle important dins la difusion del francés coma lenga del culte: difusèron pas de traduccion occitana dels textes sacrats e al contrari lors bíblias e lors cantics èran en lenga francesa, ja vista coma la lenga de l’instruccion. Quand los catolics, après lo concili Vatican II, decidiguèron de remplaçar dins lor liturgia lo latin per las lengas “vernacularas”, causiguèron lo francés e non pas l’occitan, lo catalan, lo còrs o lo breton. Aital, lo crestian occitanista ven diglossic: se prèga solet en occitan, pregarà collectivament en francés. E se poirà demandar: en quina lenga pregar? Es legitima la lenga occitana pel Senhor? Alavetz vendrà... la temptacion d’abandonar l’occitan al profièch del francés, per se simplificar la vida, benlèu per se simplificar la fe.
 
S’ajusta una autra dificultat: la necessitat de se noirir e de s’abeurar amb la paraula de Dieu. Se, coma se pòt comprene, lo crestian occitanista – o l’occitanista crestian – legís pas lo grèc ancian ni l’ebrieu ni l’aramèu, que li demòra per accedir al tèxt biblic? La lenga dominanta, encara un còp, per agravar la diglossia? I a pauques documents en occitan modèrne. Cantalausa traduguèt los Evangèlis mas pas tot lo Nòu Testament, e sa traduccion es de mal trobar. Se publiquèt una version aranesa del Nòu Testament, mas se  pausa la question de n’aver una en occitan referencial. Es benlèu perque sèm encara, al sègle XXI, a discutir de la nòrma de la lenga nòstra qu’avèm pas de traduccion biblica de referéncia: se sap per exemple que l’òbra de Martin Luther permetèt l’estabilizacion de la nòrma de l’alemand. S’anóncia en febrièr la parucion d’una traduccion lengadociana de l’Ancian Testament per Joan Larzac, mas, levat la question teologica, d’un ponch de vista crestian, de traduire l’Ancian Testament abans lo Nòu, cal esperar que respècte la nòrma. Si que non, serà un trabalh gigantal per res, que caldrà tornar far. De biais general, lo ròtle social important que pòt aver una version de la Bíblia implica una òbra collectiva mai qu’individuala: uèi las traduccions modèrnas dels tèxtes biblics se fan per de còlas d’especialistas.
 
Evidentament, las dificultats especificas de l’occitanista crestian dependon de çò que la societat occitana vòl far de sa lenga: un recòrd d’una autra epòca? Un element patrimonial? O un ligam comun a tota la nòstra nacion, que pòsca unir lo crestian, lo josieu, lo musulman, totes los cresents e totes los noncresents? En luchant per qu’aquesta utopia se faga realitat, vòli pregar en occitan coma vòli viure en occitan.