Per un grop uman, l’identitat es davant tot un ahar afectiu…
 
Un afectiu bastit sus la reconeishença de valors comunas tiradas de la lenga e de la cultura, de l’istòria, de la politica o de tot a l’encòp.
 
Per un inglés, l’ahar es simple: una lenga comuna dens una istòria comuna dens un estat comun!
 
Per los occitans, la causa truca de pertot, tant au nivèu de la lenga coma de l’istòria e vos conti pas la politica! La diversitat de las situacions impausa una identitat causida.
 
Lo camin es atau dubert a totas vias possiblas… Fau donc que los arguments occitanistas siïn autant “rasonables” com possibles, es de díser, s’aquò se pòt, pausats sus realitats.
 
Deisham donc i soscar un chic:
 
Per çò qu’es de la lenga, avem egau una tropa d’arguments, tant linguistics com istorics per poder parlar, au mens, d’un heish comun de lenga(s)… Dempui los trobadors, i a una consciéncia pro clara de l’existéncia d’una comunautat culturala.
 
Lo Felibrige, que pas jamei prenut de las pausicions claras aquí-dessús, s’espandit egau sus lo territòri occitan tot!
 
Ací començan las diferéncias: los uns parlan de la lenga occitana e de sos dialectes, los auts de las lengas d’òc, mes fin finau, cadun se diuré poder tornar trobar sus aqueth sentit de comunautat culturau. Au mens los arguments occitanistas son, sus aqueth sicut, pro “scientifics” per eishivar tota acusacion d’arbitrari.
 
Per çò qu’es de l’istòria, tot es plan mei complicat: i a pas d’istòria comuna enter los parçans de lenga d’òc (medish se s’i pòt trobar de temps en quan daus ligams). Deféner lo contrari seré mensorgèir e aubriré la pòrta a totas criticas justificadas.
 
Mes lo problema se torna trobar per Gasconha: i pas d’unitat istorica de Gasconha dempui mei de 1000 ans (au mens). Istoricament, una partida se tròba en Aquitània, una auta en Lengadòc, un auta encara dens los reiaumes de Navarra o d’Aragon.
 
Impossible donc, ni per los uns ni per los auts, de bastir l’identitat sus una istòria comuna…
 
Mes au contra, se tròba dens Occitania e Gasconha bèra tropa d’identitats istoricas que son damoradas hòrtas: biarnesa, bordalesa, armanhaquesa , vasadesa, mes tanben, aquitana.
 
Pensar de poder negar tot aquò dens una identitat occitana navèra seré tuar lo projèit occitan: se pòt pas atau cambiar l’istòria. Nada entitat istorica puirà acceptar de se demesir.
 
Per la cultura occitana, es benlèu lo contrari qua fau héser: a cada còp que s’ahortís lo sentit identitari, s’ahortís la lenga.
 
A condicion, egau, qu’aquesta identitat petita non siï pas una identitat estequida: “Les imbéciles heureux qui sont nés quelque part” com disèva lo Brassens.
 
Plan sovent, pr’amor de l’isolament, es aquò que se va debanar: un replèc identitari dab una cultura folclorisada e artificiau. La lenga i perd a tot còp pr’amor que los senhaus exteriors vaden mei importants que non pas la pratica lingüistica.
 
La sola sortida possibla, es l’establiment de ligams dab las autas entitats vesinas, atau de préner consciència de l’existència dau domeni culturau d’ òc.
 
Sus aqueth sicut, l’occitanisme, plan pensat, pòt estar una fòrça de prepausicion e una escasença per tots aqueths país indentitaris tròp petits e tròp isolats.
 
Egau, un gascon puirà benlèu acceptar d’estar de cultura d’òc, mes pas jamei de cultura lengadociana.
 
Quan s’apitèt l’occitanisme moderne, en partir de la debuta dau sègle passat, son los “occitanistas” lengadocians qu’amuishèren lo camin. Son eths que bastiren una istòria tirada dau Comtat de Tolosa, son eths que causiren la crotz occitana com simbòl de tots, eths que tornèren la grafia normalisada eca…
 
Chic a chic, e shens ic díser vertadèirament, s’impausèt la mesclanha de l’indentitat occitana e de la lengadociana. Quauquarren que hèi pensar de còps a l’istòria francesa farlabicada de Michelet… Murèth o Castilhon? Un istorian occitanista biarnés, me dishut un còp, que Castilhon èra un episòdi locau!
 
E d’on ven aquesta dralha francesa de causir una capitala? E perqué Tolosa? Se i a hrèita d’una lenga unificada, perqué seré lo lengadocian? Qui pòt pensar bastir una identitat atau?
 
La cultura occitana ne puirà pas existir en hòrabandir la diversitat naturau dau país nòste: diu estar un breç per arcuélher las personalitats. Avem l’escasença istorica de poder bastir una vista navèra, universau e eslarguida de l’identitat
 
Atau podem esperar que l’occitanitat siï un recors.