Opinion
Gasconisme e occitanisme (III). De la passion a la rason
La creacion daus departaments a la Revolucion francesa es venuda encara portar pèira au riu de las identitats dens lo maine occitan.
Decision politica daus poders de París per milhor contraròtlar “las províncias”, lo departament gropava alentorn de sa capitala l’espaci d’una jornada de shivau. Es a díser, que, dens la volontat politica, las identitats passadas avèvan d’estar desbrombadas.
A còps, coma en Peiregòrd, la jornada de shivau corresponèva dab una entitat istorica: digun sap pas mei dempui la Revolucion se fau parlar de Pèiregòrd o de Dordonha. Mes a còps tanben, s’apitèt alentorn dau departament una identitat navèra venuda s’ajustar a las autas, erèitadas de l’Istòria. Atau es de las Lanas que se trobèren una identitat de departament en tot préner a Espanha pròishe quauques simbòus pròpris (bandas, corridas, bodegas, “l’esperit dau sud …”).
Podem, solide, regretar aqueth malhum de mei, que n’es pas vinut esclairir una situacion que ja, en Aquitània, èra pron complicada! Mes atau es: estar gascon en Gironda, n’es pas estar gascon dens Las Lanas… Los departaments, mes tanben dempui las annadas 80, las regions administrativas, son adara una realitat. La politica d’a l’ora d’ara contunha de hargar l’identitat com per lo passat: a la cultura occitana de s’i gahar una plaça.
Totas aqueras entitats petitas son adara en dangèir: lo dangèir de la normalisacion francesa, mes pas sonque: la cultura anglo-saxona, com cadun ic sap, hèi pujar cada jorn una plaça que li deisha shens contesta los poders francés. Pensan mei de lutar contra l’occitan, (que puiré ajudar a sauvar l’identitat francesa!) que non pas contra l’anglés… La politica francesa es tostemps tardèira d’una guerra …
Quan s’i mescla la paur, entram dens l’afectiu e lo subjectiu.
Per se sauvar, l’avem dejà dit, lo replec saus costats “folclorics” de l’identitat petita es normau, mes plan sovent aquò s’apita dens la devalorisacion e lo trufar dau vesin. Atau, es un daus arguments desrasonables dau gasconisme com: “Ne sem pas daus que minjan d’òli d’oliva”.
L’occitanisme, en amuishar los ligams culturaus, a de lutar contra l’estereotipe e sustot pas de s’i héser complici: pron de se trufar daus bordalés que ne son pas tots borgués dab un 4/4! Es pas atau que se bastirà un espaci occitan, e medish pas lo quite espaci bearnés! A cada còp que l’occitanisme deisha son universalitat, s’arrecula, e aubrís lo camin cap aus localismes… Au contrari, avem d’amuishar que las diferéncias son necessarias per bastir un espaci occitan on cadun se trobarà de plan: lo vesin me completa e donc que’m hèi hrèita!
Aute planh que tostemps se torna trobar: la mespresura daus “mossurs occitanistas”, lo refús de dialòg que desemboca sus una hartèra tala que la rason s’i tròba caçada. Per daubuns gasconistas, los occitanistas son de combàter a tot hòrt, au pretz dau suberviu de la lenga sacrificada… Com es possible d’arribar atau a pérder la tòca purmèira?
Solide, i a de gasconistas sectaris que son en refús de tota comunicacion (atau com lo disèva un daus legidors d’un Jornalet passat). Mes sem tròp acostumats de véser s’encaminar l’estrategia de hòrabandir lo qui ne pensa pas dens la medisha dralha e labetz son nombrós los qui causiren lo gasconisme sonque per s’oposar a la mossurèra totpoderosa...
De hèit, vesurim sovent aquesta situacion d’oposicion a la doctrina: l’estrategia es totjorn la medisha, la dau silenci, de l’excomunicacion, lo que va contra, n’exisitís pas mei e tota paraula li es copada. Aquesta non existéncia acaba lèu d’estar insuportabla: ací se puiré plan trobar la hont vertadèira de la hasti, plan lunh dau rasonable!
D’on ven aquesta seguretat d’estar dens la vertat daus responsables occitanistas? Qui los i balhèt atau lo drèit de mespresença?
Un còp de mei, nos trobam condemnats a inventar un monde navèth per subervíver: lo mespretz es un luxe que nos podem pas perméter. Solide, la manca de tolerància es sovent dens lo replec de la “petita patria”, mes es lo dever nòste, pr’amor que sem occitanistas, d’aubrir la pòrta dab paratge, coratge e paciéncia.
Decision politica daus poders de París per milhor contraròtlar “las províncias”, lo departament gropava alentorn de sa capitala l’espaci d’una jornada de shivau. Es a díser, que, dens la volontat politica, las identitats passadas avèvan d’estar desbrombadas.
A còps, coma en Peiregòrd, la jornada de shivau corresponèva dab una entitat istorica: digun sap pas mei dempui la Revolucion se fau parlar de Pèiregòrd o de Dordonha. Mes a còps tanben, s’apitèt alentorn dau departament una identitat navèra venuda s’ajustar a las autas, erèitadas de l’Istòria. Atau es de las Lanas que se trobèren una identitat de departament en tot préner a Espanha pròishe quauques simbòus pròpris (bandas, corridas, bodegas, “l’esperit dau sud …”).
Podem, solide, regretar aqueth malhum de mei, que n’es pas vinut esclairir una situacion que ja, en Aquitània, èra pron complicada! Mes atau es: estar gascon en Gironda, n’es pas estar gascon dens Las Lanas… Los departaments, mes tanben dempui las annadas 80, las regions administrativas, son adara una realitat. La politica d’a l’ora d’ara contunha de hargar l’identitat com per lo passat: a la cultura occitana de s’i gahar una plaça.
Totas aqueras entitats petitas son adara en dangèir: lo dangèir de la normalisacion francesa, mes pas sonque: la cultura anglo-saxona, com cadun ic sap, hèi pujar cada jorn una plaça que li deisha shens contesta los poders francés. Pensan mei de lutar contra l’occitan, (que puiré ajudar a sauvar l’identitat francesa!) que non pas contra l’anglés… La politica francesa es tostemps tardèira d’una guerra …
Quan s’i mescla la paur, entram dens l’afectiu e lo subjectiu.
Per se sauvar, l’avem dejà dit, lo replec saus costats “folclorics” de l’identitat petita es normau, mes plan sovent aquò s’apita dens la devalorisacion e lo trufar dau vesin. Atau, es un daus arguments desrasonables dau gasconisme com: “Ne sem pas daus que minjan d’òli d’oliva”.
L’occitanisme, en amuishar los ligams culturaus, a de lutar contra l’estereotipe e sustot pas de s’i héser complici: pron de se trufar daus bordalés que ne son pas tots borgués dab un 4/4! Es pas atau que se bastirà un espaci occitan, e medish pas lo quite espaci bearnés! A cada còp que l’occitanisme deisha son universalitat, s’arrecula, e aubrís lo camin cap aus localismes… Au contrari, avem d’amuishar que las diferéncias son necessarias per bastir un espaci occitan on cadun se trobarà de plan: lo vesin me completa e donc que’m hèi hrèita!
Aute planh que tostemps se torna trobar: la mespresura daus “mossurs occitanistas”, lo refús de dialòg que desemboca sus una hartèra tala que la rason s’i tròba caçada. Per daubuns gasconistas, los occitanistas son de combàter a tot hòrt, au pretz dau suberviu de la lenga sacrificada… Com es possible d’arribar atau a pérder la tòca purmèira?
Solide, i a de gasconistas sectaris que son en refús de tota comunicacion (atau com lo disèva un daus legidors d’un Jornalet passat). Mes sem tròp acostumats de véser s’encaminar l’estrategia de hòrabandir lo qui ne pensa pas dens la medisha dralha e labetz son nombrós los qui causiren lo gasconisme sonque per s’oposar a la mossurèra totpoderosa...
De hèit, vesurim sovent aquesta situacion d’oposicion a la doctrina: l’estrategia es totjorn la medisha, la dau silenci, de l’excomunicacion, lo que va contra, n’exisitís pas mei e tota paraula li es copada. Aquesta non existéncia acaba lèu d’estar insuportabla: ací se puiré plan trobar la hont vertadèira de la hasti, plan lunh dau rasonable!
D’on ven aquesta seguretat d’estar dens la vertat daus responsables occitanistas? Qui los i balhèt atau lo drèit de mespresença?
Un còp de mei, nos trobam condemnats a inventar un monde navèth per subervíver: lo mespretz es un luxe que nos podem pas perméter. Solide, la manca de tolerància es sovent dens lo replec de la “petita patria”, mes es lo dever nòste, pr’amor que sem occitanistas, d’aubrir la pòrta dab paratge, coratge e paciéncia.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Adara qu'escanvi de corriers electrònics damb ua limotjauda e digui jo que i a de diferèncias mas mos podam comprener plan. Quan jo digui que lo gascon o lo lemosin son de dialectes dau occitan ei ofensiu ? Per un catalan parlar de lo lleidatà o de lo barceloní coma dialectes es pas un marrida causa e anam damb plan de cautèla ta non ofensar los autres. Mas costa d'entendre.
Vertat, es una auta dralha enquera.
Los Mossurs son certas responsables occitanistes, lo "trium virat" : elegits, "especialistes"e professionaus, que clavan la paraula e lo chic de poder possible cap a las autoritats.
Mercèi dau comentari e amistats.
#1
Que i a un haish de causas interessantas dens ta garba d'articles. Pertant un ingredient (la sau ?) qu'ei de manca dens la tua garbura reflexiva qui mescla Istoèra* (dab ua I grana) e istoèras* (dab ua i petita) : las afinitats politicas. A tòrt o a rason d'aubuns considèran tau biaish de pensar la lenga e son aviéner com marxista, tau biaish com ecologista, tau biaish com d'extrèma-dreta... e hen l'associacion dab regions mei o mens petitas. O dab lo quite concèpte d'Occitània ! D'aquí estant qu'ei enquëra mei mauaisit de presicar ua realitat occitana...
Ps : quan parlas de "mossurs" occitans a qui pensas ? A Alain Juppé ? (;-)) Adishatz monde !
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari