L’èi tant sovent entenut e pas sonque dens la boca daus gasconistas: los occitanistes son una “secta” que viroleja dens un hialat d’amistats e d’ajudas embarradas… Una mena de “franc-maçonaria” a la mòda occitana…
 
De l’interior enlà, la causa a de qué héser ríser. Quan se vèi que justament l’occitanisme n’a pas jamei sabut acampar las energias per amainadar d’un projèit colectiu e consensuau.
 
Mes egau, vist de l’exterior enlà, i auré de que soscar aquí-dessús… Per rasons rasonablas e per rasons mens onorablas…
 
Per rasons rasonablas, i a çò purmèir l’us de la lenga: sem tant chic de saber parlar, que si volem emplegar la lenga, fau que charrim enter nosauts. Una causa qu’encolèra plan sovent los que ne comprenen pas, e que se senten tirats en dehòra. Una faiçon plan “exagonala” de véser las lengas… Siim seriós! Lo francés damòra la lenga de referéncia!
 
Per poder eishivar de héser pensar  a una pervocacion, fau amuishar una pedagogia solida: héser compréner lo drèit de parlar occitan dens la societat francesa. Quau camin de crotz!
 
Alavetz, solide, es mei aisit de se tornar trobar amassa per parlar, lunh daus autes  e de las trufandisas.
 
Per rasons mens onorablas, la dralha naturau d’una minoritat es l’embarrament: apitar lòcs dab una organisacion interna, una ierarquia interna, de las mòdas internas, un punt de vista interne eca… Un  “petit monde” consensuau on digun va contestar las valors de la minoritat.
 
L’occitanisme n’escapa pas a aquò, a mesura que passèren las annadas, una brava partida de las hrèitas culturaus de cadun esturen emplenhats.
 
L’occitanisme apitèt d’estagis de lenga e mei de pratica culturau, d’ostaus d’edicion, d’escòlas, de radiòs, de jornaus, de formacions artisticas…
 
Segur, es un caminament que faliva héser per poder pujar la cultura occitana dens la modernita: qu’avem de besunh d’una solidaritat per anar conquesir doman. Mes, i a una trapadèra: s’embarrar dens “lo petit monde” e pérder tòca de la realitat exteriora.
 
La diversitat culturau occitanista es adara pro larga: lo que vòu sonque víver sa vita culturau au dehens pòt: legir occitanista, escotar occitanista, apréner occitanista, dançar occitanista.
 
Mes tanben, se trobarà a soscar universalas las valors occitanistas: s’acabarà per exemple de pensar que cadun coneish  l’identitat occitana, quan nosauts que damoram dens una granda ciutat, nos aperceben cada jorn mei,  de la perda de l’identitat… bordalesa, gascona, occitana!
 
Chic a chic la relacion dab lo monde se va demesir, un espèci d’isolament dens una tor d’ivòri que pòt aparéisher com una identitat sectària.
 
Egau, lo projèit occitanista se vòu de tots e per tots: la tòca n’es pas la d’una societat saberuda, la lenga es de tots, o au mens la volem per tots. En delà d’aquò, lo drèit a la diferéncia  e a l’expression culturau diu estar una valor escampilhada cap au monde: es un drèit uman fondamentau que defenem.
 
Los occitanistes deven anar rencontrar los auts, tots los auts, e per aquò guardar una consciéncia clara dau camin de seguir: en delà de sas ideias personaus, parlar d’independéncia occitana a un bordalés que ja ne sap pas çò qu’es Occitània, li semblarà, solide,  plan estranh e estrangèir…
 
E mei, las valors occitanistas son subertot valors de partatge: lo camin diu estar partejat per  damorar possible a tots.
 
Acabaram com tostemps dab aquesta ideia dau paratge que mia a çò que poden espelir de mei beròi e universau.