Gaireben farà un an qu’ofriguèrem una seguida de dètz d’articles sus l’estandardizacion de l’occitan. Los articles volián demostrar qu’a la lenga occitana li cal una –sola– varietat estandard per tot çò que son las comunicacions institucionalizadas. Remembri plan clarament qu’un dels arguments mai utilizats per cèrtes lectors contra aquela proposicion èra de defendre que non aviam besonh d’una varietat estandard de l’occitan perque en occitan non existissián practicament a l’ora d’ara las comunicacions institucionalizadas, e, donc, que, sul terren real, la veritabla varietat estandard de l’occitan èra lo francés, qu’èra la lenga utilizada per las institucions e pel poder.

En mai de l’exercici d’autoflagelacion diglossica de talha extraordinària que representava aquesta argumentacion, ièr assistiguèrem, a la fin, a la casuda del mite. Lo Jornalet anonciava ièr que l’Euroregion Aquitània-Euskadi acaba de tradusir a l’occitan tot lo sieu sit web. Es una nòva de las bonas: felicitacions! Senhalarai que l’Euroregion es, solide, una institucion, car es una estructura governamentala creada per la region francesa d’Aquitània e lo Govèrn Basc –del costat espanhòl– per desvolopar las relacions transfrontalièras. Mai enlà de las felicitacions, pasmens, la realitat es fòrça mai trista. Anèri rapidament vistalhar lo sit web e verifiquèri que l’avèm en espanhòl, en francés, en anglés, en basc estandard e en varietat gascona de l’occitan. Los occitans sèm encara inferiors als autres.

Non ai res contra la varietat gascona, del meteis biais que non ai res contra cap de las autras varietats localas. Lo problèma es la manca de critèri: perqué lo sit web de l’Euroregion Aquitània-Euskadi en varietat gascona de l’occitan? La Region Aquitània compren una partida del territòri gascon occitan, es vertat. Mas dins la Region Aquitània tanben i trobam de zònas clarament lengadocianas –per exemple, l’agenés– e de zònas clarament lemosinas –lo nòrd de la Dordonha. Alavetz, perqué an triat una mena de gascon de la plana pretensiosament estandard? Perqué non en bearnés?

Cossí se sentirà un occitan d’Agen quand intre dins lo sit web de la siá Euroregion e tròbe qu’una de las varietats localas de la siá lenga s’es impausada al dessús? E los bearneses? Qué ne diràn? I a cèrtes lingüistas que prepausan los estandards regionals, mas aquí la pròva que los estàndards regionals non seràn jamai utiles. Aquí la pròva, a mon vejaire, que cal establir, o dirai encara un còp, un sistèma de distribucions de foncions, amb una varietat estandard completament artificiala –qu’existís ja e que la podètz nomenar lenga classica, lenga alibertina o lenga de l’Acadèmia– que servisca per las comunicacions institucionalizadas e interdialectalas –coma es lo cas de l’Euroregion Aquitània-Euskadi– e que siá una varietat que non apartenga a cap territòri especific e a totes a l’encòp. Après, i deurà aver tanben las varietats localas que deuràn servir per las comunicacions localas e/o non institucionalizadas.

Aqueste es lo sol sistèma per poder vertadièrament protegir las varietats localas e, a l’encòp, non far de folklorisme lingüistic. La question essenciala es simpla: perqué los occitans non podèm aver lo dreit de foncionar coma las autras lengas d’Euròpa? Perqué los occitans deuriam aver mens de dreits? A dijòus!