Dins l’est de la region administrativa Provença- Alps- Còsta d’Azur, lo niçard es longtemps agut d’accès melhor que lo gavòt e –quitament- que lo provençal de l’environ imediat. E ce que relevam per Contea de Niça, es que lo gavòt (nòrd occitan) es mens visible (visibilitat generala, e visibilitat fòra de l’airal ont es parlat) que lo sud occitan en general (niçard e provençal). Aquela disparitat ambé lo gavòt es degut a de publicacions d’accès aisits (libres, mèdias) e a una normalisacion locala. Mas i es egalament una disparitat entre lo niçard e lo provençal, es degut a la transmission lingüistica despariera entre Contea e Provença. La politica lingüistica de la Republica francesa en Provença estent mai ostila qu’aquela de Savòia en Contea faguèt que la resèrva de locutors e la practica lingüistica es melhora en Contea qu’en Provença. Lo nivèl de desoccitanisacion de las familhas es ben mens elevat al nivèl generacional en Contea qu’en Provença orientala per exemple. I aurà sempre d’excepcions, mas quitament en mitan rural, un òme qu’auriá l’atge de mon paigrand dal vilatjòt de Caussòu (Provença orientala, Caussols en francés) me diguèt qu’aviá entendut parlar provençal dins sa familha per son grand. El lo parlava plus e dins son quotidian èra pron rare, mas li arribava d’entendre parlar niçard al mercat. Mentre qu’en Contea (esto còup part gavòta e niçarda mesclaias) trobam de joves de 30 ans ancuei que pòion dire parier, qu’an agut un contact familial ambé l’occitan per lor paigrands, que visquèsson en mitan rural ò urban.
   
Per totes aquelos faches, trobam donca una tendença -volguá ò inconscienta- en cò d’unos niçards, coma per d’unos provençals, a voler “tirar la cubèrta a elos”. Ansin, la reconoishença dal caractère pròpre dal Gavòt a egalitat amb’al niçard e provençal es luencha d’èstre un concèpt pertejat.
 
Dins l’identitat occitana regionala ò locala qu’es influenciaia per los faches non lingüistics, anam far un parallèl. Anam comparar, dins la tièra qu’avem porgut veire (Losèra-Gavaudan, Peiregòrd...), la situacion de dos cases particulars dal passat a dos cases dal present.
   
Ancuei aquela situacion contunha en d’autres luecs. Avem dos cases particulars d’identitat occitana regionala ò locala dins lo temps present.
   
De mai, existe sovent una rivalitat urbana, economica (ò esportiva) qu’es exteriora a la lenga. D’unas vilas conóishon aquela rivalitat (en fotbal ò en rubgi) que siòie dins lo meme espaci dialeital coma Marselha-Ais, Montpelhier-Tolosa ò dins dos espacis diferents coma Bordèu-Tolosa, Lemòtges-Clarmont d’Alvèrnhe.
 
Al nivèl literari occitan per exemple, sabem que dins Provença, Marselha a sempre constituït un centre alternatiu a Avinhon, bastion dal Felibrige. L’esperit mistralenc de “Drech de cap d’Òbra” faguèt un fracàs dins lo monde marselhés. Mas existe un cèrt nombre d’autors de Provença maritima qu’empleguèt la varianta de Provença rodanenca per prestigi literari.
 
Tota Gavotina es ren aguá istoricament provençala, coma o vegueriam, l’espaci sonat ansin va dal Forés occitan al Pemont occitan. Per l’espaci de Gavotina qu’es agut politicament dins Provença, es indenegable. Anam parlar dal cas precís d’Ubaia (la “Valèia”), qu’es un cas interessant vist qu’es aguá a istoricament e successivament dal Comtat de Provença, de Contea de Niça (Estats de Savòia), pi après 1714 dal Reialme, de l’Empèri e de la Republica de França. Los valeians sàbon qu’an una identitat istorica “especiala” e lo monde de l’endrech sap que parla ren provençal ò sàbon que se parla eventualament un parlar de Provença istorica (se s’interèssan a l’istòria e/ò que n’an lo recòrd) especial. Sàbon al revenge s’an viatjat (se son anats a las fieras, s’an de familha autra part) que ce que se parla per exemple dins l’ambrunés, dins lo gapencés ò en Tiniá son que de modalitats d’un ensèm lengatgier de la montanha -ce qu’apelam “lo dialeite” vivaroalpin-. Pasmens an una consciença “sudista”. Quantes còups ai sentut dire: “Es pas ben lo provençal aicí, es un patoàs. Parlam ren coma dins lo Var, a Niça ò en Vau clusa”, “Ailí pàrlan lo ver provençal ò lo niçard. Aicí es un “patoàs diferent””. Ocasionalament de monde que viatjèt (qu’an de familha autra part e/ò que parlèt ambé d’autres sordats conscriches) diguèt quitament: “avem un parlar pròche d’aquel de Losèra” ò “tira sus lo Pemont, ecc.”. E la situacion es ben diferenta quora se trobam en Provença lingüistica, quitament se lo monde utilisa lo tèrme de “patoàs ò patoàs provençal” -en fach “lo dialeite” provençal-, sap qu’es solament una varianta minima de ce que se parla tantben dins lo draguinhanenc, dins lo país sestian ò a Marselha.
 
Las apelacions istoricas e/ ò torristicas en lenga occitana mencionant “Barcilona de Provença” (“Barcilona” en gavòt ubaienc “Barcelonnette” en fr.) van ren per ajuar a clarificar la situacion lingüistica s’un pensa qu’es la mema situacion qu’ ”Ais de Provença”.
 
L’apelacion “Nimes de Provença” seriá justificaia, mas degun creèt ancara l’apelacion. En Ubaia, la comuna de “Barcilona” es nomenaia ansin tant per la populacion coma dins los obratges de l’associacion de recèrcha Sabença de la Valèia (http://www.sabenca-valeia.org). Lo panèl bilenga installat dona una apelacion de “Barcilona de Provença” coma trobam parier sus de documents provençalistas e d’unos documents occitanistas. mas es una apelacion ocasionala. Belèu qu’es una apelacion al sens istoric? Lo pòl ren èstre al sens lingüistic. Sièrve belèu per destriar de Barcelona (en Catalonha)? Se volem èstre just al nivèl lingüistic chalriá alora lo panèl “Barcilona” tot cort ò eventualament “Barcilona de las Alps”. Son ren de provençals “classics” de Var, de Vauclusa e ni mai de niçards. E malgrat l’integracion dins Provença après 1714, i es que de veire alora la diferença d’identitat entre alossards (val d’Aròs, se sènton liats istoricament a l’Ubaia donca a Contea pi après Provença) e l’aut Verdon (Cormarç, èran sempre aguts istoricament liats a Provença). Lo Fòrt de França a Cormaç lor rementa, a la maniera de la ciutadela Vauban a Entrevaus. Mas tot aquò ancara, a ren d’a veire ambé la lingüistica. Un alossard a un parlar mai pròche d’un cormacier, qu’un cormacier d’un castelanenc (Castelana estent en Provença lingüistica). E parierament, un entrevalenc a un parlar mai pròche d’un pogetan, qu’un entrevalenc d’un grassenc (Grassa estent en Provença lingüistica).
 
Al nivèl torristic dins d’autras comunas d’importança situaias a las randas de transicion entre Gavotina e Provença coma Monteleimar e Sisteron se parla d’èstre una “pòrta de Provença”, pròva que se sente que se passa plan planin d’una entitat a una autra. Al revenge, dal costat de l’est, ni al limite istoric de Sant Laurenç de Var entre Comtat de Provença e Contea de Niça, ni al limite lingüistic de Sant Martin de Var e Bèuluec entre provençaloniçard e gavòt se parla d’èstre una “pòrta de Provença”. Belèu perqué lo niçard es ben mai pròche dal provençal que dal gavòt.
 
Per exemple, despí qualquas annaias s’instàllan de panèls d’entraia d’aglomeracion (panèls de tipe EB, mai rarament de sortiá) bilengas un pauc d’en pertot. Avem de bèlas realisacions tant en grafia mistralencha: “Ilonso” (“Ilònsa en grafia occitana, “Ilonse” en francés), “Irougna” (“Ironha” en grafia occitana, ”Irogna” en fr.), “San Salvaour” (“Sant Salvaor” en grafia occitana, “Saint-Sauveur-sur-Tinée” en fr.), “Sou Chaudan” (“So Chaudan” en grafia occitana) vilar d’Uèls (“Utelle” en francés), “Sant Agne” (“Sant Anh” en grafia occitana, “Sainte-Agnès” en fr.) coma en grafia occitana: “Gòrb”, “Coarasa”. Avem “Pelha” (“Peille” en fr.), “Esa” (“Èze” en fr.), “Casternòu” (“Châteauneuf-Villevieille” en fr.), per nòta dins aquelos darriers exemples la grafia occitana e mistralencha dònan las memas formas (es l’airal d’occitan gavòt amb –a finala, e quitament d’unos toponimes francisats an ren ò gaire de besonh de cambiament coma “Peïra Cava” vilar de Luceram). Avem de còps de pichinas esitacions graficas coma per los panèls de “Roussilhon” vilar de Sa Torre de Tiniá (“Rossilhon” en grafia occitana, “Roussilhoun” en grafia mistralencha, “Roussillon” en francés), “San Blaie” (“Sant Blai” en grafia occitana, “Saint Blaise” en francés). Que siòie en grafia mistalencha ò en grafia classica aquò es ges lo problèma de fond. Per exemple lo panèl “Nissa” (“Nice” en fr.) conven a la majoritat dals occitans locals qu’escriguèsson en grafia mistralencha ò occitana (pasmens “Niça” estent l’escritura preconisaia per los occitanistas qu’estan fòra de Niça). Mas la causia lingüstica e dialeitala es discutabla quora es de sud occitanisacion. Citam l’adopcion de la forma niçarda “Lou Moulinet” forma retenguá per la version occitana dal nom de la comuna qu’en occitan gavòt es “‘O Morinhet” (“Ou Mourignet” en grafia mistralencha, “Moulinet” en francés), “Tourreta-Levens” per la version occitana dal nom de la comuna qu’en occitan gavòt es “Torrèti-Levenç” (“Tourrèti-Levens” en grafia mistralencha, “Tourrette-Levens” en francés), “Maria” per la version occitana dal nom de la comuna qu’en occitan gavòt es “Mariá” (“Mariò” en grafia mistralencha, ”Marie” en francés). Citam l’adopcion de la forma provençala “Castèu-Arnous (Sant-Auban)” per la version occitana dal nom de la comuna qu’en occitan gavòt de l’endrech es “Chastèu-Arnós/ Chastèl-Arnós” (“Chastèu-Arnous/ Chastèl-Arnous” en grafia mistralencha, “Château-Arnoux (Saint-Auban)” en francés).
 
Lo mai estonant es “Val de Bloura” per la version en occitan dal nom de la comuna qu’en occitan gavòt es “Val de Blouro” amb una –o finala en grafia mistralencha (“Val de Blora” en grafia occitana, “Valdeblore” en francés). Dins aquel cas seriá coma escriure “Niço” -en occitan provençal dins lo parlar rodanenc e grafia mistralencha- per lo panèl d’entraia en vila de “Nissa”.
 
Dins d’unos cases es verament domatge d’exclure la forma dialectala occitana per lo nom de la comuna quora avem de formas interessantas e pan-occitanas coma “Los Praets” (“Spraes” en fr. vilar de La Trinitat-Victor), “Los Cafarèls” (“Les Scaffarels” en fr. vilar d’Anòt). Aquela situacion se pòl trobar quitament en Provença, citam per exemple la forma locala “Los Arcs” (“Lous Ar/ Lou-z-Ar” en grafia mistralencha, “Les Arcs-sur-Argens” en fr.), mentre que lo panèl d’entraia indica “Leis Arcs”, “Lo Val” [lu v’a] (“Lou Va” en grafia mistralencha, “Le Val” en fr.) mentre que lo panèl indica “Lo Vau”.
 
Avem un gras de mai, en mesclar lenga dal país e lenga oficiala istorica, trobam “Scros” forma italianisanta causia per la comuna de “Los Cròs” ò d’ “Als Cròs” (“Ascros” en grafia mistralencha e en francés), coma “Falcone” forma italianisanta causia per la comuna de “Falicon” en francés.
 
Se fa lo parallèl entre istòria e lingüistica: Contea de Niça = se parla niçard. Provença istorica = se parla provençal (coma “França = se parla francés”). Al revenge, l’egalitat dal Niçard amb’al Provençal es ben sovent “exigiá”. E dins la tièra dals dialeites occitans, i aguèt mai sovent tendença a eissubliar lo vivaroalpin de la tièra. Dins lo domèni universitari, a la Facultat de Letras de Niça, s’ensenha lo niçard e lo provençal. E basta. Ren per lo gavòt, es coma s’eriam en “terra incognita”. Pasmens representa la màger part geografica de Contea de Niça, levat l’airal urban de Niça dins un espaci de Beuluèc a Canha e de Sant Martin de Var a Niça (e levat Ròia de l’espaci ligurian). La practica de la lenga i es fòrta. Ja que a Niça la practica es mai fòrta que dins d’autras vilas, vos laisho imaginar qu’ancuei es possible ancara de conversar en occitan dins ben de pichins païsòts gavòts de Contea.
 
En Contea per lo passat es agut arribat qu’un preire gavòt ò un sapient local se mete a escriure en sud occitan (niçard ò provençal). Mas despí qualquas decenias, quitament s’existe totjorn qualque gavòt per escriure en sud occitan, la tendença s’inversèt e chambièt plan planin. De mai en mai d’autors de l’airal concernit escrívon en gavòt. Lo gavòt es conoishut melhor e es estudiat per d’apassionats. Lo gavòt se seriá democratisat belèu.
 
Dins la màger part de l’espaci qu’avem enquistat, quora avem ausit lo tèrme de “Gavòt” es per se definir coma locutor dins aquèl territòri d’aquel dialeite particular de l’occitan, e es degunament un terme pejoratiu. Sabo que dins d’unos cantons -rares de Gavotina- l’es ò l’es estach. Mas a espepissar ansin, chal s’en avisar que lo nom de Provença que ven de “Provincia (romana)” poiriá èstre un derivat de pro-vincere (territòri per conquerir ò territòri conquist). Alora chal pilhar en còmpte que lo tèrme puèishen evoluir positivament tantben dins las regions ont èra negatiu. E pi i son talament d’apelacions sinonimas: “de las avuras”, “viton”... Chal ben emplegar un terme. Gavotina ò los Païses alpencs –aquelos noms exíston ja per lo passat totun, los avem ren inventats- s’en chal servir positivament. E pensam qu’es melhor que “Vivaroalpinia”. Notarem que per evitar lo terme d’ “espaci francoprovençal”, tèrme ancian e confusionista que fa pensar a mitat francés e mitat provençal, a esmargit un terme novèl, aquel d’ “Arpitània”.
 
Sèm totjorn al nòrd de qualqu’un ò sèm lo gavòt dal sud occitan. E se d’unos catalans considèron negativament los occitans coma de “gavatxos”, i fa ren. Se d’unos occitans gascons considèron negativament los peitavins-santonjeses coma “dal país Gabai ò de Gavachariá” i fa ren. Nos es jamai vengut a l’aurelha que los roergats, los gavaudaneses e lo monde d’aquel airal que si díson “gavaches” faguèsson d’auto-òdi. Al contrari, lo “Cabaret gavach” e tot ce qu’emplega aquel terme es dins un sens positiu. Basta de recuperar l’òdi que vènon dals autres. Positivem lo terme donca. E pi lo terme “Lengadòc” es un terme donat per d’autres, l’administracion reiala francesa me sembla per designar un territòri que se caracterisa per sa lenga autra que francesa, la lenga d’Òc (ò occitan). E avem ben gardat aquel nom fins a ancuei.
 
Pausar una situacion d’egalitat entre “Provença” e “Gavotina” dèu ren èstre pretexte a atacar Provença. Me sembla que l’estandardisacion se farà naturalament dins los 6 grands ensèms dialeitals occitans. Gascon-Bearnés, Lengadocian-Guienés, Provençal-Niçard, Lemosin-Nòrd Perigordin, Auvernhat-Oèst Velai e Vivaroalpin. Polem eventualament destriar lo Naut Lengadòc-Sud Perigordin (ò Guièna) coma un seten en posicion centrala. Mas es que mon avejaire. La practica o farà solet.
 
Per conclure aquelas opinions en quatre temps, bateiar, donar un nom, es marcar una existença. Donar un nom a l’espaci dialeital vivaroalpin es reconóisher sa realitat.