Al començament, de cap a las annadas 1970, i ajut los militants, los que pensavan de cambiar lo monde e que prenevan de lor temps e sovent de lora moneda per ic héser.
 
E d’una certa faiçon, ic hasuren: la cultura d’òc se desvelopèt, se tirèt dau desbromb per intrar dens una certa reconeishença.
 
Lo militant d’aqueste temps avèva, shens ic díser, una carta etica: trabalhava per la causa, hòra de tota remuneracion, dens un encastre mei lèu politicament d’esquèrra.
 
Tota idèia de ganhar sòus èra hòrabandida. Devèva balhar dau son temps e dau son saber. Sonque “la causa” avè de miar lo monde.
 
Qu’ic contessi o pas, qu’ic sabossi o pas, lo que atau balhava de si medish, esperava un tornar, s’èra pas de moneda, èra lo mei sovent de consideracion: los uns gavidavan las associacions, los auts cantavan, ensenhavan etc.
 
E se hasuren atau un tropa de causas qui tirèren chic a chic la cultura deu desbromb…
 
Egau, arribèt un temps que las renumeracions afectivas daus uns truquèren las daus auts: la còla militanta èra petitona, la reconeishença exteriora mauaisida e sovent trufandèca… La politica, qu’avè tant prometut (remembratz-vos en 1981, la promessa de lei de Mitterrand pas jamei apitada), acabava de tuar los darrèirs espers d’una “auba navèra”.
 
Dens aqueste amarumi e aquesta laissèra de bon compréner, cadun se replegèt sus las valors suas, sus las credenças suas, sus las realizacions suas, tostemps milhoras e mei importantas que non pas las daus auts.
 
Los petit hilat daus militants s’embardèt dens las pelejas, los uns quitèren de parlar aus auts pendent que se multiplicavan las scissions: i avè casí autant d’associacions que non pas de militants. Sovent, se perdèt de vista l’interés collectiu, e los uns lutèren contra los auts, mendre que lo monde exterior risèva…
 
Benlèu aquí se trobavan la limitas de la paga afectiva, au mens quan se tròba soleta.
 
Vorrim que la causa sii acabada. Ailàs! I sem encara…E pui arribèren los purmèirs “professionaus”.
 
Falut trencar la vergonha de ganhar sòus, mes los militants, estarits de tant d’annadas de batetas e de pelejas, deishèren plan sovent las dralhas ideologicas, en esperar un monde milhor…
 
Plan sovent tanben, s’eslunhèren, rassegurats per aqueth professionalisme qu’anava, enfin! tot adobar.
 
Atau los naveths vinuts trobèren plaças liuras e associacions casí buidas. Se perdèt un bèth saber, tant culturau com politic. Egau la natura com la cultura qu’an lo buide en orror: èi mei d’un còp regretat la trapadèra de la manca de “contrapoder” dens l’occitanisme (n’i tornarèi pas ací). Lo militantisme s’es demesit au moment qu’i avè lo mei hrèit, en tot deishar la plaça a una auta còla tota poderosa.
 
Se puiré que lo temps de l’equilibri tornèssi: aurèi de mau d’estar afirmatiu, mes, me sembla que de mei en mei de monde, daus vielhs que tornen o daus juns que començan, son a bastir una navèra vista de l’occitanisme.
 
Trencat de tot passat militant, an de mei en mei de mau de compréner la pelejas buidas: son aquí per apitar projèits e qu’ic hésen. Vinuts de tot costat politic, an deishat de hicar una “marca esquerrista” a l’accion.
 
Esbaudits per l’estrèitessa ideologica (e los interés) daus “professionaus”, hésen shens las ajudas financèiras. Tirats de tota illusion de cap au poder politic (tant desconsiderat en aqueth moment) se son ensenhats de s’en passar. Atau son sovent los organisators que rencontram.
 
Las causas puiren passar inapercebudas dau hilat tradicionau de la cultura occitana, tant embarat sus eth-medish e solide prendrà plan de temps. Mes, me sembla qu’un aire fresc es a bohar… N’avem tant de besunh!