Opinion
Plantas 1 – Òmes 0... Una intelligença shens cervèth?
Coma ne’n avèvam dejà parlat, l’antropocentrisme diu èster entèirament revist a nòsta epòca. Ja en 1983, lo quimista american Ian Baldwin, descobrent l’existença d’una comunicacion entre vegetaus, tot capvirat, desclarèt: “Los briules parlan”. Mès falut encara un brave trentenat d’annadas per que lo concèpte d’inteligença vegetala estussi acceptada, gràcias a... especialistas deu comportament animau! E atau se bastit l’etologia vegetala.
Sàbem ben que la particularitat deus vegetaus (entre auts) es de damorar fixas, mès tanben de damorar vivas amèi se pican una partida de lur còs (donc fonccionan shens organes: respiran shens paumons, destoxifican shens hetge, digèran shens budèths). Los dangèirs, las constrentas, hasent abonde, lisi a falut desvalompar divèrsas adaptacions au nivèu de lurs responsas metabolicas.
Una experiença hèita a l’universitat de Kyoto botèt en evidença la capacitat deus aubres a mudar: la paret de lurs cellulas jòga un ròtle de muscle! Aut organe “animau” que tròba son equivalent en çò de las plantas: l’aurelha intèrna, materializada per gruns d’amidon se desplaçant en fonccion de la gravitat. Mès, amèi de percéber atau lur inclinason, los aubres perceben la fòrma de lur còs, coma ec montrèt una equipa de l’INRA de Clarmont: “Estúrem esmervelhats de descobrir aquò. Au cors de l’evolucion, los vegetaus an trobat lo mejan de controtlar lur movement globau demb una percepcion locala. Pensèvam pas que se poscussi!”
Lo tabac mèrca la gatamina demb una audor qu’atira sons predators e un de sons gènes lemita la creishença de las larvas de gatamina; lo tremble es doat de memòria –se sovèn d’una torsion e s’i acostuma–; Sicyos angulatus a lo sens deu tocar, la cuscuta l’odorat e lo blat d’Espanha l’ausida (a 200 Hz, quasi la mitat de sas rigadas se vira de cap a la sorça sonòra). Los vielhs pins de l’Oregon (Pseudotsuga menziesii), eths, balhan a minjar a lurs companhs mèi junes. E tant de causas encara!
Lo prumèir reflèxe serà benlèu de s’escridar: “Mès’quò’s sonque l’afar de quauques procedats quimics!” E lavetz, que crésetz que s’i passa dens nòste cervèth? E ben, processús hasent intervenir neuromediators (comunicacion entre neurònas) e simples ions sodium e potassium (conduccion de l’inflús nerviós) amèi calcium (liberacion de neuromediators). Que de radicalament diferent per rapòrt aus vegetaus?
Los partisans de la neurobiologia vegetala pensan trobar lur “cervèth” dens lurs rigadas per sheis rasons: las rigadas son totas interconectadas; intègran los nombrós sinhaus recebuts; an un pic d’activitat a las extremitats; essanjan sinhaus electrics e quimics; adaptan lur creishença; son fòrt rishas en captors de tots òrdes.
Solide, lo tèrme “intelligença” ne hèi briga l’unanimitat, los uns lo prenent dens lo sens “capacitat a percéber l’environament e a s’i adaptar finament”, los auts considerant que suspausa la nocion de causida. Mès am dit que las plantas respiran shens paumons, destoxifican shens hetge, digèran shens budèths... donc perqué pas una intelligença shens cervèth?
Sàbem ben que la particularitat deus vegetaus (entre auts) es de damorar fixas, mès tanben de damorar vivas amèi se pican una partida de lur còs (donc fonccionan shens organes: respiran shens paumons, destoxifican shens hetge, digèran shens budèths). Los dangèirs, las constrentas, hasent abonde, lisi a falut desvalompar divèrsas adaptacions au nivèu de lurs responsas metabolicas.
Una experiença hèita a l’universitat de Kyoto botèt en evidença la capacitat deus aubres a mudar: la paret de lurs cellulas jòga un ròtle de muscle! Aut organe “animau” que tròba son equivalent en çò de las plantas: l’aurelha intèrna, materializada per gruns d’amidon se desplaçant en fonccion de la gravitat. Mès, amèi de percéber atau lur inclinason, los aubres perceben la fòrma de lur còs, coma ec montrèt una equipa de l’INRA de Clarmont: “Estúrem esmervelhats de descobrir aquò. Au cors de l’evolucion, los vegetaus an trobat lo mejan de controtlar lur movement globau demb una percepcion locala. Pensèvam pas que se poscussi!”
Lo tabac mèrca la gatamina demb una audor qu’atira sons predators e un de sons gènes lemita la creishença de las larvas de gatamina; lo tremble es doat de memòria –se sovèn d’una torsion e s’i acostuma–; Sicyos angulatus a lo sens deu tocar, la cuscuta l’odorat e lo blat d’Espanha l’ausida (a 200 Hz, quasi la mitat de sas rigadas se vira de cap a la sorça sonòra). Los vielhs pins de l’Oregon (Pseudotsuga menziesii), eths, balhan a minjar a lurs companhs mèi junes. E tant de causas encara!
Lo prumèir reflèxe serà benlèu de s’escridar: “Mès’quò’s sonque l’afar de quauques procedats quimics!” E lavetz, que crésetz que s’i passa dens nòste cervèth? E ben, processús hasent intervenir neuromediators (comunicacion entre neurònas) e simples ions sodium e potassium (conduccion de l’inflús nerviós) amèi calcium (liberacion de neuromediators). Que de radicalament diferent per rapòrt aus vegetaus?
Los partisans de la neurobiologia vegetala pensan trobar lur “cervèth” dens lurs rigadas per sheis rasons: las rigadas son totas interconectadas; intègran los nombrós sinhaus recebuts; an un pic d’activitat a las extremitats; essanjan sinhaus electrics e quimics; adaptan lur creishença; son fòrt rishas en captors de tots òrdes.
Solide, lo tèrme “intelligença” ne hèi briga l’unanimitat, los uns lo prenent dens lo sens “capacitat a percéber l’environament e a s’i adaptar finament”, los auts considerant que suspausa la nocion de causida. Mès am dit que las plantas respiran shens paumons, destoxifican shens hetge, digèran shens budèths... donc perqué pas una intelligença shens cervèth?
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
sabiàu dei plantas carnivoras, ren d'quo que trobi estraordinari, mai se i aguèsse un metge dei plantas, aurià pas grand causa a faire per de pacients que respiran sensa pormon, desintoxican sensa fetge e digerisson sensa budèu
Ben interessant
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari